This is an HTML version of an attachment to the Freedom of Information request 'Written observations and submissions filed in case C-619/18'.



Ref. Ares(2018)5069145 - 03/10/2018
KOMISJA EUROPEJSKA 
      
 
      
 
Bruksela, dnia 2 października 2018 r. 
sj.f(2018)5479009 
Dokument w postępowaniu sądowym 
 
DO PREZESA TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI  
Wniosek o zastosowanie środków tymczasowych 
 
wniesiony na podstawie art. 279 TFUE i art.160 § 2 regulaminu postępowania Trybunału 
Sprawiedliwości przez 
 
KOMISJĘ EUROPEJSKĄ, 
reprezentowaną  przez  Karen  BANKS,  zastępcę  dyrektora  generalnego  służby  prawnej 
Komisji,  Hannesa  KRAEMERA,  doradcę  w  służbie  prawnej,  oraz  Sauliusa  Lukasa 
KALĖDĘ,  członka  służby  prawnej,  występujących  w  charakterze  pełnomocników,  z 
adresem do doręczeń: Służba Prawna, Greffe contentieux, BERL 1/169, 1049 Bruxelles, 
wyrażających  zgodę  na  doręczanie  wszystkich  dokumentów  związanych  ze  sprawą  za 
pośrednictwem aplikacji e-Curia, 
wnioskodawca, 
 
RZECZPOSPOLITA POLSKA 
strona przeciwna, 
 
w związku ze skargą wniesioną przez Komisję przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej dnia 
2 października 2018 r. na podstawie art. 258 TFUE (sj.f(2018)5479064). 
 
 
 

link to page 3 link to page 3 link to page 4 link to page 4 link to page 6 link to page 6 link to page 6 link to page 6 link to page 6 link to page 10 link to page 10 link to page 11 link to page 12 link to page 12 link to page 13 link to page 20 link to page 20 link to page 20 link to page 20 link to page 20 link to page 28 link to page 28 link to page 28 link to page 28 link to page 37 link to page 37 link to page 37 link to page 38 link to page 42 link to page 45 link to page 46 link to page 47 link to page 50
 
SPIS TREŚCI 
I. 
PRZEDMIOT SKARGI GŁÓWNEJ .......................................................................... 3 
II.  POSTĘPOWANIE PRZEDSĄDOWE ........................................................................ 3 
III.  PRAWO POLSKIE ..................................................................................................... 4 
1. 
Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym ................................... 4 
2. 
Ustawa  z  dnia  10  maja  2018  r.  o  zmianie  ustawy  –  Prawo  o  ustroju 
sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym  oraz niektórych 
innych ustaw ...................................................................................................... 6 

IV.  OKOLICZNOŚCI FAKTYCZNE ............................................................................... 6 
1. 
Działania podjęte w ramach wdrażania spornych przepisów ............................ 6 
2. 
Wnioski prejudycjalne i zawieszenie stosowania przepisów przez Sąd 
Najwyższy ....................................................................................................... 10 

3. 
Procedury mianowania nowych sędziów Sądu Najwyższego ......................... 11 
V.  UZASADNIENIE WNIOSKU .................................................................................. 12 
1. 
W przedmiocie fumus boni iuris ...................................................................... 12 
1.1. 
Zasada niezawisłości sędziowskiej w prawie Unii ............................ 13 
1.2.  
Przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  obniżające  wiek 
przejścia  w  stan  spoczynku  urzędujących  sędziów, 
powołanych  do  Sądu  Najwyższego  przed  dniem  wejścia  w 
życie tej ustawy (dniem 3 kwietnia 2018 r.), naruszają zasadę 
nieusuwalności sędziów .................................................................... 20 

1.3.  
Przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  przyznające 
Prezydentowi  Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne 
prawo  do  przedłużenia  czynnej  służby  sędziów  Sądu 
Najwyższego, naruszają zasadę niezawisłości sędziowskiej ............. 28 

1.4.  
Wniosek pośredni .............................................................................. 37 
2. 
W przedmiocie pilnego charakteru .................................................................. 37 
2.1. 
Uwagi wstępne .................................................................................. 37 
2.2. 
W przedmiocie poważnej szkody ...................................................... 38 
2.3. 
W przedmiocie nieodwracalnej szkody ............................................. 42 
2.4.  
Wniosek pośredni .............................................................................. 45 
3. 
W przedmiocie wyważenia interesów ............................................................. 46 
4. 
W przedmiocie zakresu środków tymczasowych ............................................ 47 
VI.  WNIOSKI .................................................................................................................. 50 
 
 


 
I. 
PRZEDMIOT SKARGI GŁÓWNEJ 
1. 
Dnia 2 października 2018 r. Komisja wniosła do Trybunału skargę na podstawie art. 
258 TFUE przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, wnioskując o stwierdzenie, że: 
–  obniżając  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku  i  stosując  go  do  sędziów  Sądu 
Najwyższego powołanych do Sądu Najwyższego do dnia 3 kwietnia 2018 r., a także 
–  przyznając  Prezydentowi  Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne  prawo  do 
przedłużenia czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego, 
Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 19 ust. 1 akapit 
drugi Traktatu o Unii Europejskiej w związku z art. 47 Karty praw podstawowych 
Unii Europejskiej. 
II. 
POSTĘPOWANIE PRZEDSĄDOWE 
2. 
W  dniu  20  grudnia  2017  r.  Prezydent  Rzeczypospolitej  Polskiej  podpisał  ustawę  z 
dnia  8  grudnia  2017  r.  o  Sądzie  Najwyższym.  Ustawa  została  opublikowana  w 
Dzienniku  Ustaw  w  dniu  2  stycznia  2018  r.  i  weszła  w  życie  w  dniu  3  kwietnia 
2018 r.  
3. 
Pismem  (sygn.  SG-Greffe  (2018)D/14033,  załącznik  A.4)  z  dnia  2  lipca  2018  r. 
Komisja  wystosowała  do  Rzeczypospolitej  Polski  wezwanie  do  usunięcia 
uchybienia dotyczące zgodności ustawy o Sądzie Najwyższym i ustawy o zmianie 
ustawy o Sądzie Najwyższym z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku z art. 47 
Karty  praw  podstawowych  i  wezwała  rząd  polski  do  przedstawienia  uwag  w 
terminie jednego miesiąca. 
4. 
W skierowanym  do Komisji piśmie z dnia 2 sierpnia 2018 r. (załącznik  A.5) rząd 
polski  odpowiedział  na  wezwanie  do  usunięcia  uchybienia.  W  swojej  odpowiedzi 
rząd polski nie zgodził się z argumentacją Komisji.  
5. 
Pismem  z  dnia  14  sierpnia  2018  r.  Komisja  wystosowała  do  Rzeczypospolitej 
Polskiej  uzasadnioną  opinię  (C(2018)55489,  sygn.  SG-Greffe(2018)D/16662, 
załącznik A.6) , w której, na podstawie art. 258 akapit pierwszy TFUE, stwierdziła, 
że  Rzeczpospolita  Polska  uchybiła  zobowiązaniom  wynikającym  z  art.  19  ust.  1 
akapit  drugi  TUE  w  związku  z  art.  47  Karty,  a  także  zwróciła  się  do 
 


 
Rzeczypospolitej Polskiej o podjęcie środków wymaganych do zastosowania się do 
uzasadnionej opinii w terminie jednego miesiąca od dnia jej otrzymania. 
6. 
W  odpowiedzi  na  uzasadnioną  opinię  z  dnia  14  września  2018  r.  (załącznik  A.7) 
rząd polski stanął na stanowisku, że zarzuty Komisji zawarte w uzasadnionej opinii 
nie są zasadne oraz wniósł o umorzenie postępowania.  
7. 
Po przeanalizowaniu odpowiedzi na uzasadnioną opinię, Komisja podjęła decyzję o 
wniesieniu skargi przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 258 TFUE. 
III. 
PRAWO POLSKIE 
1. 
Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym1 
8. 
Art. 37 § 1–4 ustawy o Sądzie Najwyższym stanowi: 
Art.  37.  §  1.  Sędzia  Sądu  Najwyższego  przechodzi  w stan  spoczynku  z dniem 
ukończenia 65. roku życia, chyba że nie później niż na 6 miesięcy i nie wcześniej niż 
na 12  miesięcy  przed  ukończeniem  tego  wieku  złoży  oświadczenie  o woli  dalszego 
zajmowania stanowiska i przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze 
względu na stan  zdrowia, do pełnienia  obowiązków  sędziego, wydane na zasadach 
określonych dla kandydata na stanowisko sędziowskie a Prezydent Rzeczypospolitej 
Polskiej wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego Sądu Najwyższego.  

§  1a.  Prezydent  Rzeczypospolitej  Polskiej,  przed  wyrażeniem  zgody  na  dalsze 
zajmowanie  stanowiska sędziego  Sądu  Najwyższego,  zasięga  opinii  Krajowej  Rady 
Sądownictwa. 

Krajowa 
Rada 
Sądownictwa 
przekazuje 
Prezydentowi 
Rzeczypospolitej  Polskiej  opinię  w terminie  30  dni  od  dnia  wystąpienia  przez 
Prezydenta  Rzeczypospolitej  Polskiej  o przedstawienie  tej  opinii.  W przypadku 
nieprzekazania  opinii  w terminie,  o którym  mowa  w zdaniu  drugim,  uznaje  się,  że 
Krajowa Rada Sądownictwa wydała opinię pozytywną. 

§  1b.  Sporządzając  opinię,  o której  mowa  w  §  1a,  Krajowa  Rada  Sądownictwa 
bierze  pod  uwagę  interes  wymiaru  sprawiedliwości  lub  ważny  interes  społeczny, 
w szczególności  racjonalne  wykorzystanie  kadr  Sądu  Najwyższego  lub  potrzeby 

                                                 
1   Dz.U. z 2018 r. poz. 5, z późniejszymi zmianami (dalej – „ustawa o Sądzie Najwyższym”). Ustawa ta 
została  zmieniona:  ustawą  z  dnia  6  marca  2018  r.  –  Przepisy  wprowadzające  ustawę  –  Prawo 
przedsiębiorców  oraz  inne  ustawy  dotyczące  działalności  gospodarczej  (Dz.U.  z  2018  r.  poz.  650); 
ustawą z dnia 22 marca 2018 r, o komornikach sądowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 771); ustawą z dnia 12 
kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2018 r. poz. 847); ustawą z dnia 12 
kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Krajowej Radzie 
Sądownictwa oraz ustawy o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2018 r. poz. 848); ustawą z dnia 10 maja 
2018 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz 
niektórych innych  ustaw (Dz.U. z  2018 r. poz. 1045), oraz ustawą  z  dnia  20 lipca 2018 r. o zmianie 
ustawy  –  Prawo  o  ustroju  sądów  powszechnych  oraz  niektórych  innych  ustaw  (Dz.U.  z  2018  r.  poz. 
1443). 
Skonsolidowany  tekst  ustawy,  z  dnia  12  czerwca  2018  r.,  załączony  jest  do  niniejszego  wniosku 
(załącznik A.1). Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r., której nie uwzględnia tekst skonsolidowany, załączona 
jest osobno (załącznik A.3). 
 


 
wynikające z obciążenia zadaniami poszczególnych izb Sądu Najwyższego. 
§  2.  Oświadczenie  i zaświadczenie,  o których  mowa  w  §  1,  składa  się  Pierwszemu 
Prezesowi Sądu Najwyższego, który wraz ze swoją opinią niezwłocznie przedkłada je 
Prezydentowi  Rzeczypospolitej  Polskiej.  Pierwszy  Prezes  Sądu  Najwyższego  swoje 
oświadczenie  i zaświadczenie  wraz  z opinią  Kolegium  Sądu  Najwyższego  składa 
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. 

§ 3. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może wyrazić zgodę na dalsze zajmowanie 
stanowiska  sędziego  Sądu  Najwyższego  w terminie  3  miesięcy  od  dnia  otrzymania 
opinii Krajowej Rady Sądownictwa, o której mowa w § 1a, albo upływu terminu na 
przekazanie  tej  opinii.  Niewyrażenie  zgody  w terminie,  o którym  mowa  w zdaniu 
pierwszym  jest  równoznaczne  z przejściem  sędziego  w stan  spoczynku  z dniem 
ukończenia  65.  roku  życia.  W przypadku  niezakończenia  postępowania  związanego 
z dalszym  zajmowaniem  stanowiska  sędziego  Sądu  Najwyższego  po  ukończeniu 
wieku, o którym mowa w § 1, sędzia pozostaje na stanowisku do czasu zakończenia 
tego postępowania. 

§  4.  Zgoda,  o której  mowa  w  §  1,  jest  udzielana  na  okres  3  lat,  nie  więcej  niż 
dwukrotnie.  Przepis  §  3  stosuje  się  odpowiednio.  Sędzia,  który  uzyskał  zgodę  na 
dalsze zajmowanie stanowiska sędziego Sądu Najwyższego może w każdym czasie po 
ukończeniu  65.  roku  życia  przejść  w stan  spoczynku,  składając  oświadczenie 
Pierwszemu  Prezesowi  Sądu  Najwyższego,  który  przekazuje  je  niezwłocznie 
Prezydentowi  Rzeczypospolitej Polskiej.  Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego składa 
oświadczenie bezpośrednio Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. 

9. 
Art. 111 § 1 i § 1a ustawy o Sądzie Najwyższym stanowi: 
Art. 111. § 1. Sędziowie Sądu Najwyższego, którzy do dnia wejścia w życie niniejszej 
ustawy ukończyli 65. rok życia albo ukończą 65. rok życia w okresie trzech miesięcy 
od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, z dniem następującym po upływie trzech 
miesięcy  od  dnia  wejścia  w życie  niniejszej  ustawy  przechodzą  w stan  spoczynku, 
chyba  że  w terminie  miesiąca  od  dnia  wejścia  w życie  niniejszej  ustawy  złożą 
oświadczenie  i zaświadczenie,  o których  mowa  w art. 37  §  1,  a Prezydent 
Rzeczypospolitej  Polskiej  wyrazi  zgodę  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska  sędziego 
Sądu Najwyższego. Przepisy art. 37 § 2–4 stosuje się odpowiednio. 

§ 1a. Sędziowie Sądu Najwyższego, którzy ukończą 65. rok życia po upływie trzech 
miesięcy  i  przed  upływem  dwunastu  miesięcy  od  dnia  wejścia  w  życie  niniejszej 
ustawy przechodzą w stan spoczynku z upływem dwunastu miesięcy od dnia wejścia 
w  życie  niniejszej  ustawy,  chyba  że  w  tym  terminie  złożą  oświadczenie  i 
zaświadczenie, o których mowa w art. 37 § 1, a Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 
wyrazi  zgodę  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska  sędziego  Sądu  Najwyższego. 
Przepisy art. 37 § 1a–4 stosuje się odpowiednio. 

 


 
2. 
Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów 
powszechnych,  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym  oraz  niektórych  innych 
ustaw2 

10.  Ustawa zmieniająca z dnia 10 maja 2018 r., poza przepisami zmieniającymi ustawę 
o  Sądzie  Najwyższym,  zawiera  przepisy  samodzielne  regulujące  procedurę 
przedłużenia  czynnej  służby  sędziów,  którzy  osiągnęli  wiek  przejścia  w  stan 
spoczynku do dnia 3 lipca 2018 r. Art. 5 tej ustawy stanowi: 
Art.  5.  Oświadczenia,  o których  mowa  w art. 37  §  1  oraz  art. 111  §  1  ustawy 
zmienianej  w art. 2,  nierozpatrzone  przez  Prezydenta  Rzeczypospolitej  Polskiej  do 
dnia  wejścia  w życie  niniejszej  ustawy,  Prezydent  Rzeczypospolitej  Polskiej 
niezwłocznie przekazuje do zaopiniowania Krajowej Radzie Sądownictwa. Krajowa 
Rada Sądownictwa przedstawia opinię w terminie 30 dni od dnia wystąpienia przez 
Prezydenta  Rzeczypospolitej  Polskiej  o przedstawienie  tej  opinii.  Prezydent 
Rzeczypospolitej  Polskiej  może  wyrazić  zgodę  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska 
sędziego  Sądu  Najwyższego  w terminie  60  dni  od  dnia  otrzymania  opinii  Krajowej 
Rady Sądownictwa albo upływu terminu na przekazanie tej opinii. Przepisy art. 37 § 
2–4  ustawy  zmienianej  w art. 2  w brzmieniu  nadanym  niniejszą  ustawą  stosuje  się 
odpowiednio. 

IV. 
OKOLICZNOŚCI FAKTYCZNE 
1. 
Działania podjęte w ramach wdrażania spornych przepisów 
11.  W dniu 3 lipca 2018 r. w Sądzie Najwyższym było siedemdziesięciu dwóch sędziów 
w  stanie  czynnym.  Do  tego  dnia,  dwudziestu  siedmiu  spośród  tych  sędziów 
osiągnęło  wiek  65  lat3.  Dziewięciu  sędziów  Sądu  Najwyższego  złożyło 
oświadczenie woli dalszego zajmowania stanowiska zgodnie z przepisami ustawy o 
Sądzie  Najwyższym,  natomiast  siedmiu  sędziów  złożyło  ogólne  oświadczenia 
dotyczące  ich  woli  dalszego  orzekania  nie  powołując  się  na  przepisy  tej  ustawy 
(czterech  spośród  nich  złożyło  takie  ogólne  oświadczenie  po  terminie 
przewidzianym przez ustawę). Jedenastu sędziów w żaden sposób nie odniosło się 
do  nowych  przepisów  dotyczących  przedłużania  okresu  czynnej  służby,  czego  nie 
można odczytywać, według Sądu Najwyższego4, jako braku woli tych sędziów do 
dalszego orzekania w Sądzie Najwyższym. 
                                                 
2   Dz.U. z 2018 r. poz. 1045, dalej nazywana – „ustawą zmieniającą z 10 maja 2018 r.” (załącznik A.2). 
3   Przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym  mają  również  zastosowanie  do  urzędujących  sędziów 
Naczelnego  Sądu  Administracyjnego,  na  podstawie  art.  49  ustawy  z  dnia  25  lipca  2002  r.  Prawo  o 
ustroju sądów administracyjnych. 
4   Uzupełniająca  opinia  Sądu  Najwyższego  z  dnia  10  maja  2018  roku  w  sprawie  ustawy  zmieniającej 
ustawę 

Sądzie 
Najwyższym 

niektórych 
innych 
ustaw 
(s. 
2) 
 


 
12.  Sporne  przepisy  obejmują  również  sytuację  osoby  sprawującej  urząd  Pierwszego 
Prezesa Sądu Najwyższego, która, na podstawie art. 183 ust. 3 Konstytucji RP, jest 
powołana  na  sześcioletnią  kadencję  gwarantowaną  przez  Konstytucję  RP.  Obecna 
Pierwsza  Prezes  Sądu  Najwyższego  ukończyła  65.  rok  życia  w dniu  22  listopada 
2017 r.  Jej  kadencja  Pierwszego  Prezesa  Sądu  Najwyższego  upływa  z  dniem  30 
kwietnia  2020 r.,  a jej  czynna  służba  sędziego  Sądu  Najwyższego  powinna 
zakończyć się dnia 22 listopada 2022 r. 
13.  W  dniu  28  czerwca  2018  r.  Zgromadzenie  Ogólne  Sędziów  Sądu  Najwyższego 
jednomyślnie przyjęło uchwałę, zgodnie z którą Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego 
prof.  Małgorzata  Gersdorf  pozostaje  Pierwszym  Prezesem  do  30  kwietnia  2020  r. 
Pierwsza Prezes potwierdziła to stanowisko w liście do Prezydenta Rzeczypospolitej 
z dnia 19 lipca 2018 r.5 
14.  W  dniu  4  lipca  2018  r.,  piętnastu  sędziów  Sądu  Najwyższego,  włącznie  z 
Pierwszym  Prezesem  tego  Sądu,  zostało  poinformowanych  o  przeniesieniu  ich  w 
stan  spoczynku  (grupa  ta  obejmuje  jedenastu  sędziów,  którzy  w  żaden  sposób  nie 
odnieśli  się  do  procedury  przedłużania  okresu  czynnej  służby  i  czterech  sędziów, 
którzy  złożyli  oświadczenie  woli  dalszego  zajmowania  stanowiska  po  upływie 
terminu). 
15.  W  dniu  3  lipca  2018  r.,  Pierwsza  Prezes  Sądu  Najwyższego  wyznaczyła6  Prezesa 
Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych jako zastępcę na czas swojej nieobecności. 
Prezydent  RP  nie  uznał  tego  zarządzenia,  lecz  stwierdził,  iż  Prezes  Izby  Pracy  i 
Ubezpieczeń Społecznych nie zastępuje Pierwszej Prezes SN, a jest de facto osobą 
kierującą  pracami  Sądu  Najwyższego,  jako  że  jest  on  Prezesem  tego  Sądu 
najstarszym służbą7. 
                                                                                                                                                 
(http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Wydarzenia.aspx?ItemSID=392-292d9931-9fa5-4b04-8516-
5c932ff6bdf2&ListName=Wydarzenia&rok=2018).
 
5   http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Wydarzenia.aspx?ItemSID=410-292d9931-9fa5-4b04-8516-
5c932ff6bdf2&ListName=Wydarzenia&rok=2018). 
6   Zarządzenie  Pierwszego  Prezesa  Sądu  Najwyższego  z  dnia  3  lipca  2018  roku: 
http://www.sn.pl/aktualnosci/SiteAssets/Lists/Wydarzenia/NewForm/2018.07.03%20-
%20Zarządzenie_PPSN_42_2018.pdf. 

7   Prezydent  RP  nie  skorzystał  z  uprawnienia  do  wyznaczenia  osoby  kierującej  pracami  Sądu 
Najwyższego,  a  jedynie  odwołał  się  do  przepisu  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  zgodnie  z  którym  w 
czasie  nieobecności  Pierwszego  Prezesa  zastępuje  go  Prezes  Sądu  Najwyższego  najstarszy  służbą  na 
stanowisku sędziego jeśli Pierwszy Prezes nie wskazał swojego zastępcy (Art. 14 § 2 ustawy o Sądzie 
Najwyższym).  Zob.  http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,1060,we-wtorek-spotkanie-nt-
przyszlosci-w-zarzadzaniu-sn-i-nsa.html.
 
 


 
16.  W  dniu  12  lipca  2018  r.,  Krajowa  Rada  Sądownictwa  zaopiniowała  oświadczenia 
złożone  przez  dwunastu  sędziów  Sądu  Najwyższego.  Rada  wydała  pięć  opinii 
pozytywnych i siedem opinii negatywnych (dotyczących również dwóch Prezesów 
Sądu  Najwyższego)8.  Czterech  sędziów  Sądu  Najwyższego  wniosło  odwołanie  od 
decyzji  Krajowej  Rady  Sądownictwa  i  zażądało  przedstawienia  uzasadnienia 
decyzji przez Krajową Radę Sądownictwa9. 
17.  W dniu 11 września 2018 r. Prezydent RP zdecydował o wyrażeniu zgody na dalsze 
zajmowanie  stanowiska  przez  pięciu  sędziów,  na  okres  trzech  lat.  Jednocześnie 
Prezydent  RP  poinformował,  w  drodze  komunikatu,  że  pozostałych  siedmiu 
sędziów, włącznie z dwoma Prezesami Izb Sądu Najwyższego, przechodzą w stan 
spoczynku  z  dniem  12  września  2018  r.  Prezydent  RP  poinformował  w 
komunikacie,  że  odwołania  niektórych  sędziów  Sądu  Najwyższego  od  opinii 
Krajowej  Rady  Sądownictwa  w  przedmiocie  dalszego  zajmowania  stanowiska  nie 
mają wpływu na decyzję Prezydenta, ponieważ wydanie opinii przez Krajową Radę 
Sądownictwa  nie  jest  konieczne  do  podjęcia  tej  decyzji.  Prezydent  RP 
poinformował  jednocześnie,  iż  postanowienia  Prezydenta  RP  w  przedmiocie 
dalszego zajmowania stanowiska nie wymagają uzasadnienia10. 
18.  W  tym  samym  dniu  rzecznik  Sądu  Najwyższego  poinformował  na  konferencji 
prasowej,  iż  w  przypadku  braku  przedstawienia  przez  Prezydenta  RP  odmownego 
postanowienia  w  sprawie  sędziów  Sądu  Najwyższego  dotkniętych  przez  przepisy 
obniżające  wiek  przechodzenia  w  stan  spoczynku,  sędziowie  ci  pozostają  na 
stanowisku i będą kontynuowali obowiązki orzecznicze. 
19.  W  dniu  12  września  2018  r.  w  Sądzie  Najwyższym  odbyło  się  posiedzenie  w 
ramach rozprawy, podczas której w składzie sędziowskim zasiadało dwóch sędziów 
                                                 
8   Negatywne  opinie  Krajowej  Rady  Sądownictwa  zawierały  następujące  stwierdzenie:  „Rada 
uwzględniła,  że  [sędzia…]  został  powołany  do  pełnienia  urzędu  na  stanowisku  sędziego  Sądu 
Najwyższego w Izbie […] w roku […]. Analiza akt osobowych sędziego i pozostałej zgromadzonej w 
sprawie dokumentacji doprowadziła do wniosku, że wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska 
nie  jest  zgodne  z  interesem  wymiaru  sprawiedliwości  i  ważnym  interesem  społecznym,  w 
szczególności  z  racjonalnym  wykorzystaniem  kadr  Sądu  Najwyższego  i  potrzebami  wynikającymi  z 
obciążenia  zadaniami  Izby  […].”  Por.  decyzja  („opinia”)  Krajowej  Rady  Sądownictwa  dotycząca 
sędziego  Jana  Katnera,  opublikowana  przez  Sąd  Najwyższy  w  dniu  18  lipca  2018  roku: 
http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Wydarzenia.aspx?ItemSID=432-292d9931-9fa5-4b04-8516-
5c932ff6bdf2&ListName=Wydarzenia&rok=2018.
 
9   Odwołania te stanowiły podstawę kilku pytań prejudycjalnych skierowanych przez Sąd Najwyższy do 
Trybunału Sprawiedliwości (sprawy C-537/18; C-585/18, w toku).  
10   Komunikat z dnia 11 września 2018 roku: 
 
http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,1121,komunikat-ws-oswiadczen-sedziow-o-woli-
dalszego-zajmowania-stanowiska-w-sadzie-najwyzszym-i-naczelnym-sadzie-administracyjnym.html.
 
 


 
Sądu Najwyższego objętych przez sporne przepisy. Sąd Najwyższy, w tym składzie, 
stwierdził, iż sędziowie ci są uprawnieni do dalszego orzekania, jako że stosowanie 
przepisów  dotyczących  przejścia  tych  sędziów  w  stan  spoczynku  zostało 
zawieszone postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2018 r11. 
20.  W tym samym dniu Prezydent RP podpisał postanowienia zaadresowane do siedmiu 
sędziów  Sądu  Najwyższego,  których  okres  czynnej  służby  nie  został  przedłużony. 
Postanowienia  te  zostały  oparte  na  przepisie  art.  111  ust.  1  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym,  mimo  tego,  że  stosowanie  tego  przepisu  zostało  zawieszone 
postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2018 r. 
21.  W  tym  dniu,  w  związku  z  przejściem  w  stan  spoczynku  Prezesa  Izby  Pracy  i 
Ubezpieczeń  Społecznych,  wyznaczonego  jako  zastępca  Pierwszej  Prezes  Sądu 
Najwyższego na czas jej nieobecności, Pierwsza Prezes SN wyznaczyła na zastępcę 
na  czas  jej  nieobecności  Prezesa  Izby  Cywilnej12.  Prezydent  RP  nie  uznał  tego 
zarządzenia, lecz stwierdził, iż Prezes Izby Cywilnej nie zastępuje Pierwszej Prezes, 
lecz  jest  de  facto  osobą  kierującą  pracami  Sądu  Najwyższego,  jako  że  jest  on 
najstarszym Prezesem tego Sądu13. 
22.  W  dniu  26  września  2018  r.  odbyły  się  Zgromadzenia  Sędziów  Izby  Karnej  oraz 
Izby  Pracy  i  Ubezpieczeń  Społecznych  Sądu  Najwyższego,  na  których  sędziowie 
mieli  dokonać  wyboru  kandydatów  na  stanowiska  Prezesów  kierujących  pracami 
tych  izb.  Sędziowie  stwierdzili  jednak,  iż  wybór  kandydatów  nie  jest  wymagany 
ponieważ stanowiska Prezesów tych Izb pozostają obsadzone14. 
                                                 
11   Decyzja  składu  sędziowskiego  z  dnia  12  września  2018  r.,  ogłoszona  przez  Prezesa  Izby  Cywilnej 
(członka składu orzekającego). 
12   Zarządzenie  Pierwszej  Prezes  Sądu  Najwyższego  z  dnia  12  września 
2018 
r.: 
http://www.sn.pl/aktualnosci/SiteAssets/Lists/Wydarzenia/EditForm/2018.09.12%20-
%20Zarz%C4%85dzenie%20nr%2051_2018%20Pierwszego%20Prezesa%20SN.pdf.
 
13   Również w tym wypadku Prezydent RP nie skorzystał z uprawnienia do wyznaczenia osoby kierującej 
pracami Sądu Najwyższego, a jedynie odwołał się do przepisu ustawy o Sądzie Najwyższym, zgodnie z 
którym  w  czasie nieobecności Pierwszego Prezesa  zastępuje  go Prezes Sądu  Najwyższego najstarszy 
służbą na stanowisku sędziego jeśli Pierwszy Prezes nie wskazał swojego zastępcy (Art. 14 § 2 ustawy 
o Sądzie Najwyższym). 
14   http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Wydarzenia.aspx?ItemSID=462-292d9931-9fa5-4b04-8516-
5c932ff6bdf2&ListName=Wydarzenia 
 

10 
 
2. 
Wnioski  prejudycjalne  i  zawieszenie  stosowania  przepisów  przez  Sąd 
Najwyższy 

23.  Komisja  pragnie  również  wskazać  na  liczne  wnioski  prejudycjalne  skierowane  do 
Trybunału Sprawiedliwości przez polskie sądy, w tym także przez Sąd Najwyższy, 
w związku z reformą sądownictwa w Polsce. 
24.  W szczególności, postanowieniem z dnia 2 sierpnia 2018 r. Sąd Najwyższy zwrócił 
się  do  Trybunału  z  wnioskiem  prejudycjalnym15,  dotyczącym  wykładni  zasady 
nieusuwalności  sędziów  w  świetle  art.  19  ust.  1  TUE  oraz  art.  47  Karty,  w 
kontekście obniżenia przez ustawodawcę wieku przejścia w stan spoczynku sędziów 
Sądu  Najwyższego  i  zastosowania  nowego  niższego  wieku  do  sędziów  w  służbie 
czynnej. Kwestie podniesione w tym wniosku prejudycjalnym częściowo pokrywają 
się  z  kwestiami  poruszonymi  w  niniejszej  sprawie.  Sąd  Najwyższy  zwrócił  się 
rozpatrzenie sprawy w trybie przyśpieszonym, a także zawiesił stosowanie spornych 
przepisów  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym  do  czasu  rozstrzygnięcia  wniosku 
prejudycjalnego przez Trybunał. 
25.  W  tym  samym  dniu  Kancelaria  Prezydenta  RP  poinformowała,  że  postanowienie 
Sądu  Najwyższego  o  zawieszeniu  stosowania  przepisów  ustawy  o  Sądzie 
Największym „nastąpiło bez prawidłowej podstawy prawnej i nie wywiera skutków 
wobec  Prezydenta  RP,  ani  jakiegokolwiek  innego  organu”,  a  także,  że  jest  ono 
„prawnie bezskuteczne”16. 
26.  Ponadto, w dniu 23 sierpnia 2018 r. Prokurator Generalny RP wniósł do Trybunału 
Konstytucyjnego  wniosek,  między  innymi,  o  stwierdzenie  niezgodności  z 
Konstytucją  RP  art.  267  TFUE,  „rozumianego  w  ten  sposób,  że  uprawnia  sąd 
krajowy  do  skierowania  pytania  prejudycjalnego  do  Trybunału  Sprawiedliwości 
Unii Europejskiej […] w sytuacji, gdy rozstrzygnięcie Trybunału w tym zakresie nie 
odnosi  się  do  przedmiotu  sprawy  zawisłej  przed  sądem  krajowym  kierującym 
odesłanie prejudycjalne”17. 
                                                 
15   Sprawa  C-522/18  (w  toku).  W  dniu  26  września  2018  r.  Prezes  Trybunał  wydał  postanowienie  o 
rozpatrzeniu sprawy w trybie przyśpieszonym 
16   Oświadczenie  Kancelarii  Prezydenta  Rzeczypospolitej  z  dnia  2  sierpnia  2018  roku: 
http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,1090,oswiadczenie-kancelarii-prezydenta-rp.html. 
17   Wniosek  Prokuratora  Generalnego  z  dnia  23  sierpnia  2018  (PK  VIII  TK  58.2018); 
https://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Sprawa?cid=2&sprawa=20793. 
 

11 
 
3. 
Procedury mianowania nowych sędziów Sądu Najwyższego 
27.  W  dniu  29  marca  2018  r.  Prezydent  RP  zwiększył18  całkowitą  liczbę  miejsc  w 
Sądzie Najwyższym z 93 do 120. W dniu 29 czerwca 2018 r.19 roku, Prezydent RP 
opublikował obwieszczenie o 44 wakatach w Sądzie Najwyższym. 
28.  W dniu 12 lipca 2018 r. wniesiony został projekt ustawy zawierający m.in. zmiany 
ustaw o Krajowej  Radzie Sądownictwa i  o Sądzie Najwyższym  (ustawa  ta została 
przyjęta przez Sejm w dniu 20 lipca 2018 roku20). W szczególności, zmiany dotyczą 
wymogów  przejściowej  procedury  wyboru  Pierwszego  Prezesa  Sądu 
Najwyższego21,  a  także  ograniczają  skutek  zawieszający  odwołań  od  decyzji 
Krajowej Rady Sądownictwa składanych przez kandydatów na stanowiska w Sądzie 
Najwyższym.  Ustawa  zmieniająca  weszła  w  życie  w  dniu  9  sierpnia  2018  r.  i  ma 
zastosowanie  do  procedur  dotyczących  mianowania  na  stanowiska  w  Sądzie 
Najwyższym rozpoczętych przed jej wejściem w życie. 
29.  W dniu 28 sierpnia 2018 r.22 Prezydent RP opublikował obwieszczenie o kolejnych 
wakatach w Sądzie Najwyższym,  włącznie ze stanowiskiem  zajmowanym  obecnie 
przez Pierwszą Prezes tego Sądu. 
30.  W dniu 22 sierpnia 2018 r., po wejściu w życie ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku, 
Krajowa  Rada  Sądownictwa  poinformowała,  iż  zbierze  się  na  posiedzeniu 
plenarnym,  które  zostało  wyznaczone  na  23-28  sierpnia  2018  r.  Z  informacji 
posiadanych  przez  Komisję  wynika,  iż  posiedzenie  to  nie  było  wcześniej 
planowane23. 
                                                 
18   Rozporządzenie Prezydenta  Rzeczypospolitej Polskiej z  dnia 29  marca 2018 roku  – Regulamin Sądu 
Najwyższego (Dz.U. M.P. z 2018 r., poz. 660). 
19   Obwieszczenie  Prezydenta  Rzeczypospolitej  Polskiej  z  dnia  24  maja  2018  roku  (nr  127.1.2018) 
opublikowane w dniu 29 czerwca 2018 r. (Dz.U. M.P. z 2018 roku, poz. 633). 
20   Ustawa  z dnia  20  lipca  2018 r.  o zmianie  ustawy  –  Prawo  o ustroju  sądów  powszechnych  oraz 
niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 1443). 
21   Ustawa, w szczególności, obniża liczbę sędziów Sądu Najwyższego (z 110 do 80), która jest potrzebna 
do zainicjowania procedury. 
22   Obwieszczenie  Prezydenta  Rzeczypospolitej  Polskiej  z  dnia  10  sierpnia  2018  roku  (nr  127.3.2018) 
opublikowane w dniu 28 sierpnia 2018 r. (Dz.U. M.P. z 2018 r., poz. 831). 
23   Z harmonogramu prac Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 24-27 lipca 2018 roku wynika, iż następna 
sesja  plenarna  Rady  była  wyznaczona  jedynie  na  dni  18-21  sierpnia  2018  roku 
(http://krs.gov.pl/pl/dzialalnosc/posiedzenia-rady/f,204,posiedzenia-w-2018-r/755,24-27-
lipca/5436,projekt-porzadku-obrad).
 
 

12 
 
31.  Pomiędzy 20 a 28 sierpnia 2018 r., Krajowa Rada Sądownictwa ustaliła ostateczną 
listę  kandydatów  do  przedstawienia  Prezydentowi  RP  celem  mianowania  na 
stanowiska w Sądzie Najwyższym. 
32.  W  dniu  20  września  2018  r.  Prezydent  RP  postanowił  o  mianowaniu  dziesięciu 
sędziów Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego24.  
33.  W  dniu  składania  niniejszego  wniosku,  decyzje  odnoszące  się  do  mianowania 
pozostałych kandydatów nie zostały jeszcze podjęte. 
V. 
UZASADNIENIE WNIOSKU 
34.  Artykuł  160  §  3  regulaminu  postępowania  stanowi,  że  we  wnioskach  o 
zastosowanie  środków  tymczasowych  należy  określić  „przedmiot  sporu, 
okoliczności  niecierpiące  zwłoki,  a  także  uprawdopodobnić  z  faktycznego  i 
prawnego punktu widzenia konieczność zastosowania środka”. 
35.  Zgodnie z utrwalonym  orzecznictwem  Trybunału,  środki tymczasowe mogą zostać 
zarządzone  przez  sędziego  rozpatrującego  wniosek  jedynie  wtedy,  gdy  zostanie 
wykazane,  że  ich  zastosowanie  jest  prima  facie  prawnie  i  faktycznie  uzasadnione 
(fumus  boni  iuris)  oraz  że  mają  one  pilny  charakter  w  tym  znaczeniu,  iż  ich 
zarządzenie i wykonanie przed rozstrzygnięciem w sprawie głównej jest konieczne 
w  celu  uniknięcia  poważnej  i  nieodwracalnej  szkody  dla  interesów  skarżącego. 
Sędzia  rozpatrujący  wniosek  o  zastosowanie  środków  tymczasowych  dokonuje 
także, w danym wypadku, wyważenia występujących interesów25.  
1. 
W przedmiocie fumus boni iuris 
36.  Przesłanka  dotycząca  istnienia  fumus  boni  iuris  jest  spełniona,  jeżeli  na  etapie 
postępowania w przedmiocie środka tymczasowego występuje istotny spór prawny 
lub faktyczny, którego rozstrzygnięcie nie nasuwa się od razu, wobec czego skarga 
w postępowaniu głównym nie jest prima facie pozbawiona poważnych podstaw26. 
37.  Komisja uważa, że w niniejszej sprawie przesłanka ta jest spełniona. 
                                                 
24   http://www.prezydent.pl/aktualnosci/nominacje/art,93,prezydent-rp-wreczyl-nominacje-
sedziowskie.html. 
25   Zob.  postanowienie  Trybunału  z  dnia  z  20  listopada  2017  r.,  Komisja/Polska,  C-441/17  R, 
EU:C:2017:877, pkt 29 i cytowane orzecznictwo. 
26   Zob.  postanowienie  Trybunału  z  dnia  z  20  listopada  2017  r.,  Komisja/Polska,  C-441/17  R, 
EU:C:2017:877, pkt 31. 
 

13 
 
38.  Skarga  w  postępowaniu  głównym  wniesiona  przez  Komisję  na  podstawie  art.  258 
TFUE  zmierza  do  stwierdzenia  naruszenia  zasady  skutecznej  ochrony  prawnej 
zapisanej w art. 19 ust. 1 TUE w związku z art. 47 Karty, w oparciu o dwa zarzuty.  
1.1. 
Zasada niezawisłości sędziowskiej w prawie Unii 
1.1.1 
Zakres stosowania art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE 
39.  Art.  19  ust.  1  akapit  drugi  TUE  stanowi,  że  państwa  członkowskie  ustanawiają 
środki  niezbędne  do  zapewnienia  skutecznej  ochrony  prawnej  w  dziedzinach 
objętych  prawem  Unii.  Przepis  ten  odzwierciedla  jedno  z  podstawowych  założeń 
prawa Unii, w świetle którego sądy państw członkowskich pełnią, we współpracy z 
Trybunałem,  wspólne  zadania,  służące  zapewnieniu  poszanowania  prawa  w 
wykładni i stosowaniu prawa Unii27.  
40.  Do  sądów  krajowych  i  Trybunału  należy  zapewnienie  pełnego  stosowania  prawa 
Unii we wszystkich państwach członkowskich, jak również ochrony sądowej praw 
podmiotowych  wywodzonych  z  prawa  Unii.  Przy  czym,  funkcje  powierzone 
odpowiednio  sądom  krajowym  i  Trybunałowi  są  kluczowe  dla  zachowania  samej 
istoty prawa Unii28.   
41.  Jak  wskazał  Trybunał  w sprawie  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses29 
odnośnie  do  materialnego  zakresu  zastosowania  art.  19  ust.  1  akapit  drugi  TUE, 
postanowienie  to  dotyczy  „dziedzin  […]  objętych  prawem  Unii”,  niezależnie  od 
tego, w jakiej sytuacji państwa członkowskie stosują to prawo, w rozumieniu art. 51 
ust. 1 Karty. 
42.  Artykuł  19  TUE,  w  którym  skonkretyzowano  wskazaną  w  art.  2  TUE  wartość 
państwa  prawnego,  powierza  zadanie  zapewniania  kontroli  sądowej  w  porządku 
prawnym Unii nie tylko Trybunałowi, lecz również sądom krajowym30. 
                                                 
27   Zob.  wyrok  z  dnia  27  lutego  2018  r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 33. 
28   Zob. opinia 1/09 (Ustanowienie jednolitego systemu rozstrzygania sporów patentowych) z dnia 8 marca 
2011  r.,  EU:C:2011:123,  pkt  69  i  85;  zob.  także  wyrok  z dnia  13 marca  2007 r.,  Unibet,  C-432/05, 
EU:C:2007:163, pkt 38. 
29   Zob.  wyrok  z dnia  27  lutego  2018 r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 29. 
30   Zob.  wyrok    z  dnia  27  lutego  2018  r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 32. 
 

14 
 
43.  W związku  z tym,  zgodnie  między  innymi  z zasadą  lojalnej  współpracy,  ujętą 
w art. 4  ust. 3  akapit  pierwszy  TUE,  państwa  członkowskie  są  zobowiązane 
zapewnić  na  swym  terytorium  stosowanie  i poszanowanie  prawa  Unii.  Obowiązek 
ten  wiąże  się  z  koniecznością  ustanowienia  środków  i procedur  zapewniających 
skuteczną  kontrolę  sądową  w dziedzinach  objętych  prawem  Unii,  w tym 
zapewnienia, aby w dziedzinach objętych prawem Unii organy sądowe odpowiadały 
wymogom skutecznej ochrony sądowej31.  
44.  Dla zagwarantowania skutecznej ochrony sądowej rzeczą kluczową jest zachowanie 
niezawisłości  organów  sądowych32,  co  potwierdza  art. 47  akapit  drugi  Karty, 
w którym  wśród  wymogów  związanych  z  prawem  podstawowym  do  skutecznego 
środka prawnego, wymieniono dostęp do „niezawisłego” sądu33. Zgodnie z art. 47 
akapit pierwszy Karty każdy, kogo prawa i wolności zagwarantowane przez prawo 
Unii  zostały  naruszone,  ma  prawo  do  skutecznego  środka  prawnego  przed  sądem, 
który  musi  być  niezawisły  i bezstronny  oraz  ustanowiony  uprzednio  na  mocy 
ustawy. 
45.  Z  orzecznictwa  Trybunału  również  wynika,  że  wymóg  niezawisłości  sędziów 
wchodzi  w  zakres  samej  istoty  prawa  podstawowego  do  rzetelnego  procesu 
sądowego,  które  ma  doniosłe  znaczenie  jako  gwarancja  ochrony  praw,  jakie 
jednostki  wywodzą  z  prawa  Unii,  a  także  poszanowania  wartości  wspólnych 
państwom członkowskim, określonych w art. 2 TUE, w szczególności wartości jaką 
jest państwo prawne34.  
46.  Niezawisłość  sądów  krajowych  ma  zasadnicze  znaczenie  w  szczególności  dla 
prawidłowego  działania  systemu  współpracy  sądowej  między  sądami  krajowymi 
a Trybunałem 
w ramach  mechanizmu  orzekania  w trybie  prejudycjalnym 
przewidzianym w art. 267 TFUE, jako że mechanizm ten może zostać uruchomiony 
                                                 
31  Zob.  wyrok  z dnia  27  lutego  2018 r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 34 i 37. 
32   W niniejszym wniosku Komisja używać będzie terminologii używanej w powoływanych aktach prawa 
Unii oraz wyrokach Trybunału w polskiej wersji językowej. Przy czym, warto zauważyć, że w polskim 
języku  prawniczym  używa  się  pojęć  „niezależności”  (w  odniesieniu  do  sądów)  oraz  „niezawisłości” 
(sędziowskiej), które  w innych językach tłumaczone są jednym słowem (np. fr.  „indépendance”, ang. 
„independence”). 
33   Zob.  wyrok  z dnia  27  lutego  2018 r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 41. 
34  Zob.  wyrok  z  dnia  25  lipca  2018  r.,  Minister  for  Justice  and  Equality  (Défaillances  du  système 
judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 48. 
 

15 
 
tylko  przez  organ,  którego  zadaniem  jest  stosowanie  prawa  Unii,  spełniający 
kryterium niezawisłości35.  
47.  Środek  krajowy  wpływający  na  niezależność  sądów  i  niezawisłość  sędziowską  w 
takim  stopniu,  że  sądy  krajowe  nie  mogłyby  być  już  uważane  za  niezależne  sądy, 
uniemożliwiłby  tym  sądom  zapewnienie  skutecznego  środka  prawnego 
w rozumieniu  prawa  Unii  i tym  samym  naruszałby  postanowienia  art. 19  ust. 1 
akapit drugi  TUE w związku z art. 47 Karty, z uwagi  na to,  że niezależność sądów 
nie byłaby również zagwarantowana  w przypadku stosowania przez nie przepisów 
prawa  Unii.  W związku  z tym  Komisja  przypomina,  że  w swoim  komunikacie 
„Prawo  Unii:  lepsze  wyniki  dzięki  lepszemu  stosowaniu”36  podkreśliła,  że  nada 
wysoki priorytet tym naruszeniom, które są przejawem niedociągnięć systemowych 
podważających  funkcjonowanie  ram  instytucjonalnych  Unii,  w szczególności 
w przypadkach, 
gdy 
prawo 
krajowe 
uniemożliwia  systemom  wymiaru 
sprawiedliwości  zapewnienie  efektywnego  stosowania  prawa  Unii  zgodnie 
z wymogami praworządności i z postanowieniami art. 47 Karty. 
48.  W odpowiedzi na uzasadnioną opinię rząd Rzeczypospolitej Polskiej utrzymuje, że 
ani  art.  19  ust.  1  akapit  drugi  TUE,  ani  art.  47  Karty  nie  znajdują  zastosowania  w 
niniejszej  sprawie.  W  odpowiedzi  tej  podkreślono,  że  organizacja  systemu 
sądowego  w  Polsce  wchodzi  w  zakres  kompetencji  państwa  członkowskiego  i  nie 
można twierdzić, że zmiany wprowadzone w celu zrównania wieku przejścia w stan 
spoczynku sędziów z powszechnie obowiązującym wiekiem emerytalnym w sposób 
systemowy uniemożliwiają Sądowi Najwyższemu orzekanie w sposób niezawisły w 
sprawach o wymiarze unijnym. Rząd polski stoi na stanowisku, że o ile w wyroku w 
sprawie  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses37  Trybunał  wskazał,  że  z 
postanowień  art.  19  ust.  1  akapit  drugi  TUE  wynika  obowiązek  zapewnienia 
niezawisłego  sądownictwa  jako  warunku  istnienia  skutecznego  środka  prawnego, 
wyroku tego nie można odczytywać jako dotyczącego kompetencji Unii w obszarze 
organizacji  wymiaru  sprawiedliwości.  Z  art.  3  i  4  TFUE  nie  wynika  bowiem,  by 
Unii powierzono jakiekolwiek kompetencje z tego zakresu. 
                                                 
35  Zob.  wyroki:  z dnia  27  lutego  2018 r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 42–43; z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du 
système judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 54. 
36   Komunikat Komisji „Prawo Unii: lepsze wyniki dzięki lepszemu stosowaniu”; C/2016/8600; Dz.U. C 
18 z 19.1.2017, s. 10–20; rozdział 3 „Określanie priorytetów”. 
37   Zob.  wyrok  z dnia  27  lutego  2018 r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 29.  
 

16 
 
49.  Rząd  polski  również  wskazuje,  że  art.  47  Karty  nie  ma  zastosowania,  ponieważ 
przyjęcie kwestionowanych przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym i działanie na 
ich  podstawie  nie  stanowi  stosowania  prawa  Unii,  jako  że  organizacja  systemu 
sądowego wchodzi w zakres kompetencji państwa członkowskiego, a protokół nr 30 
w  sprawie  stosowania  Karty  praw  podstawowych  Unii  Europejskiej  do  Polski  i 
Zjednoczonego  Królestwa38  wyklucza  rozszerzanie  kompetencji  Trybunału 
Sprawiedliwości.  W  odpowiedzi  rządu  polskiego  stwierdzono  również,  że 
naruszenie  art.  47  Karty  jest  możliwe  wyłącznie  w  kontekście  konkretnych 
przypadków naruszenia prawa jednostki do skutecznego środka prawnego. Podobnie 
w  odpowiedzi  tej  zaznaczono,  że  nie  zaistniała  jak  dotąd  żadna  tego  rodzaju 
konkretna  sytuacja  związana  z  naruszeniem  prawa  jednostki,  która  to  sytuacja 
uzasadniałaby odwołanie się do art. 19 ust. 1 TUE. Rząd polski podnosi argument, 
że  przepis  ten  określa  jedynie  ogólnie  zdefiniowany  obowiązek  ustanowienia 
środków  niezbędnych  do  zapewnienia  skutecznej  ochrony  prawnej  w  dziedzinach 
objętych  prawem  Unii,  oraz  że  ogólna  definicja  tego  obowiązku  nie  daje  jednak 
podstaw, by uznać, że Karta, w tym jej art. 47, stanowi wzorzec kontroli krajowych 
przepisów regulujących funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. 
50.  Komisja nie zgadza się z tymi twierdzeniami. 
51.  Mimo tego, że organizacja wymiaru sprawiedliwości wchodzi w zakres kompetencji 
państw  członkowskich,  są  one  zobowiązane  do  wykonywania  tej  kompetencji  w 
sposób  zgodny  z  obowiązkami  wynikającymi  z  prawa  Unii.  Z  orzecznictwa 
wyraźnie wynika, że zgodnie z art. 19 ust. 1 TUE każde państwo członkowskie ma 
obowiązek zapewnić, by organy, do których można wnieść o rozstrzygnięcie kwestii 
związanych  ze  stosowaniem  lub  wykładnią  prawa  Unii,  a  zatem  organy,  które  są 
„sądami”  w  znaczeniu  prawa  Unii,  odpowiadały  wymogom  skutecznej  ochrony 
sądowej39.  Ponadto,  Trybunał  orzekł,  że  „dla  zagwarantowania  tej  ochrony  rzeczą 
kluczową  jest  zachowanie  niezawisłości  takich  organów”40.  Rząd  polski  nie 
zakwestionował  faktu,  że  do  Sądu  Najwyższego  można  wnosić  o  rozstrzygnięcie 
kwestii  związanych  ze  stosowaniem  lub  wykładnią  prawa  Unii.  Przepisy  krajowe 
                                                 
38   Dz.U. 2010, C 83, s. 313, zwany dalej „protokołem nr 30”. 
39   Zob.  wyrok  z  dnia  25  lipca  2018  r.,  Minister  for  Justice  and  Equality  (Défaillances  du  système 
judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 52. 
40   Zob.  wyrok  z  dnia  25  lipca  2018  r.,  Minister  for  Justice  and  Equality  (Défaillances  du  système 
judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 53.  
 

17 
 
regulujące strukturę organizacyjną, skład i tryb działania Sądu Najwyższego muszą 
zatem zapewnić przestrzeganie zasady niezawisłości sędziowskiej.  
52.  W odpowiedzi na argument rządu polskiego oparty na postanowieniach protokołu nr 
30, należy zauważyć po pierwsze, że – jak rząd polski sam przyznaje w odpowiedzi 
na uzasadnioną opinię – protokół ten nie odnosi się do art. 19 ust. 1 TUE, którego 
naruszenia  dotyczą  w  pierwszej  kolejności  zarzuty  Komisji.  Po  drugie,  w  świetle 
orzecznictwa Trybunału41, z art. 1 protokołu nr 30 wynika wyraźnie, że protokół ten 
nie  podważa  zastosowania  Karty  wobec  Rzeczypospolitej  Polski.  Trybunał 
stwierdził,  że  protokół  ten  nie  ma  na  celu  zwolnienia  Rzeczypospolitej  Polski  i 
Zjednoczonego  Królestwa  z  obowiązku  przestrzegania  postanowień  Karty,  ani 
uniemożliwienia  sądom  w  tych  państwach  członkowskich  czuwania  nad 
przestrzeganiem tych postanowień. 
53.  Komisja nie zgadza się również ze stwierdzeniem rządu polskiego, że art. 19 ust.  1 
TUE  w  związku  z  art.  47  Karty  ma  zastosowanie  tylko  w skonkretyzowanych 
stanach  faktycznych,  w  których  doszło  do  naruszenia  prawa  jednostki.  Wymóg 
niezawisłości  sędziowskiej  nie  dotyczy  jedynie  sposobu,  w  jaki  prowadzone  jest 
konkretne  postępowanie,  ale  również  sposobu,  w  jaki  jest  zorganizowany  wymiar 
sprawiedliwości42.  Jeśli zatem  gwarancje  niezawisłości  i  bezstronności  nie  istnieją 
lub  nie  są  skuteczne,  zapewnienie  prawa  podstawowego  do  skutecznego  środka 
prawnego przed sądem jest niemożliwe, co narusza art. 19 ust. 1 TUE w związku z 
art. 47 Karty.  
1.1.2. Wymogi prawa Unii związane z zasadą niezawisłości sędziowskiej 
54.  Zgodnie  z  utrwalonym  orzecznictwem  Trybunału,  koncepcja  niezawisłości 
sędziowskiej  ma  dwa  aspekty:  pierwszy  z nich  to  aspekt  zewnętrzny,  zakładający, 
że  organ  jest  chroniony  przed  zewnętrzną  ingerencją  i naciskami  z zewnątrz 
mogącymi zagrozić niezależności osądu jego członków w prowadzonych przez nich 
postępowaniach43. Ta istotna wolność od wspomnianych czynników zewnętrznych 
                                                 
41   Zob. wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r., N.S. i in., C-411/10 i C-493/10, EU:C:2011:865, pkt 119 i 120. 
42   Zob.  wyrok  z  dnia  25  lipca  2018  r.,  Minister  for  Justice  and  Equality  (Défaillances  du  système 
judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 66.  
43   Wyroki:  z dnia  16 lutego  2017 r.,  Margarit  Panicello,  C-503/15,  EU:C:2017:126,  pkt  37-38;  z dnia 
6 października 2015 r., Consorci Sanitari del Maresme, C-203/14, EU:C:2015:664, pkt 19 oraz pkt 37–
38;  z dnia  9 października  2014 r.,  TDC  C-222/13,  EU:C:2014:2265,  pkt  30;  z dnia  17 lipca  2014 r., 
Torresi,  C-58/13  i C-59/13,  EU:C:2014:2088,  pkt  22;  z dnia  19 września  2006 r.  Wilson,  C-506/04, 
EU:C:2006:587, pkt 51; z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
 

18 
 
wymaga  pewnych  gwarancji  wystarczających  do  ochrony  osób,  których  zadaniem 
jest  rozstrzyganie  sporów.  Drugi  aspekt,  mający  charakter  wewnętrzny,  wiąże  się 
z bezstronnością  i  ma  za  zadanie  zagwarantować  równe  szanse  obu  stron 
w postępowaniu i chronić ich interesy w odniesieniu do przedmiotu postępowania44. 
55.  Zgodnie ze wspomnianym orzecznictwem, „gwarancje niezawisłości i bezstronności 
wymagają  istnienia  zasad,  w szczególności  co  do  składu  organu,  mianowania, 
okresu  trwania  kadencji  oraz  powodów  wyłączenia  i odwołania  jego  członków, 
pozwalających  wykluczyć  w przekonaniu  podmiotów  prawa  wszelką  uzasadnioną 
wątpliwość  co  do  niezależności  tego  organu  od  czynników  zewnętrznych  oraz 
neutralności  w odniesieniu  do  pozostających  w sporze  interesów”45.  Ta  istotna 
wolność  od  wspomnianych  czynników  zewnętrznych  wymaga  pewnych  gwarancji 
wystarczających do ochrony osób, których zadaniem jest rozstrzyganie sporów, jak 
na  przykład  gwarancji  nieusuwalności  ze  stanowiska.  Trybunał  wyjaśnił  również 
w szczególności, że ten drugi aspekt – nieusuwalność sędziów – stanowi integralną 
gwarancję niezawisłości sędziowskiej46. 
56.  W  świetle  orzecznictwa  Trybunału,  sędziowie  powinni  być  osobiście  i służbowo 
niezawiśli  w zakresie  swoich  zadań  i powinni  być  chronieni  przed  odwołaniem 
przez wprowadzenie skutecznych zabezpieczeń przed bezpodstawną interwencją lub 
naciskami władzy wykonawczej47. W szczególności warunki odwoływania sędziów 
muszą  być  przedmiotem  szczególnych  gwarancji  określonych  w wyraźnych 
przepisach  prawnych,  pozwalających  wykluczyć  wszelką  uzasadnioną  wątpliwość 
co  do  niezależności  sądu48.  Trybunał  podkreślił,  że  aby  sąd  był  niezależny, 
                                                                                                                                                 
EU:C:2018:117, pkt 44; oraz z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du 
système judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 63–65.  
44   Wyroki: z  dnia 19  września  2006 r., Wilson, C-506/04, EU:C:2006:587, pkt 51–52; z dnia 27 lutego 
2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, EU:C:2018:117, pkt 44; z dnia 25 lipca 
2018  r.,  Minister  for  Justice  and  Equality  (Défaillances  du  système  judiciaire),  C-216/18  PPU, 
EU:C:2018:586, pkt 63–65. 
45   Wyrok  z dnia  19  września  2006 r.,  Wilson,  C-506/04,  EU:C:2006:587,  pkt 53.  Zob.  także  wyroki: 
z dnia 12 września 1997 r., Dorsch Consult, C-54/96, EU:C:1997:413, pkt 36; z dnia 4 lutego 1999 r., 
Köllensperger  i  Atzwanger,  C-103/97,  EU:C:1999:52,  pkt  20–23;  z dnia  29  listopada  2001 r.,  De 
Coster, C-17/00, EU:C:2001:651; z dnia 9 października 2014 r., TDC, C 222/13, EU:C:2014:2265, pkt 
29–32; z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du système judiciaire), 
C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 66. 
46  Wyroki:  z dnia  27  lutego  2018 r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117,  pkt 45;  z  dnia  25  lipca  2018  r.,  Minister  for  Justice  and  Equality  (Défaillances  du 
système judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 64.  
47   Wyroki: z dnia 31 maja 2005 r., Syfait i in., C-53/03, EU:C:2005:333, pkt 31; z dnia 4 lutego 1999 r., 
Köllensperger i Atzwanger, C-103/97, EU:C:1999:52 pkt 20. 
48   Wyroki: z dnia 14 maja 2008 r., Pilato, C-109/07, EU:C:2008:274, pkt 24 i 29–31; z dnia 14 listopada 
2013 r.,  MF  7,  C-49/13,  EU:C:2013:767,  pkt 24;  z  dnia  9  października  2014  r.,  TDC,  C  222/13, 
 

19 
 
powinien  wykonywać  swe  funkcje  całkowicie  autonomicznie,  nie  będąc 
podporządkowanym  jakiemukolwiek  innemu  organowi,  przez  co  jest  chroniony 
przed ingerencją i naciskami zewnętrznymi mogącymi zagrozić niezależności osądu 
jego członków w prowadzonych przez nich postępowaniach49.  
57.  Ponadto, wyjaśnienia dotyczące Karty praw podstawowych (Dz.U. 2007, C 303, s. 
17) uściślają, w odniesieniu do art. 47 akapit drugi Karty, że przepis ten odpowiada 
art. 6 ust. 1 EKPC. W związku z tym na mocy art. 52 ust. 3 Karty znaczenie i zakres 
praw  określonych  w art. 47  akapit  drugi  muszą  być  takie  same  jak  te  określone 
w art. 6  ust. 1  EKPC,  a  do  celów  wykładni  tego  postanowienia  Karty  należy 
uwzględnić orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. 
58.  Orzecznictwo  Europejskiego  Trybunału  Praw  Człowieka  potwierdza,  że 
niezależność  sądownictwa  dotyczy  nie  tylko  pełnienia  czynności  sędziego 
w konkretnych  sprawach,  lecz  także  organizacji  sądownictwa  (niezależności 
strukturalnej)  i tego,  czy  dany  organ  daje  „wrażenie  niezależności”,  będącej 
kluczowym  elementem  utrzymania  zaufania,  które  powinny  wzbudzać  sądy 
w społeczeństwie demokratycznym. Dla utrzymania takiego wrażenia niezależności 
konieczne jest zapewnienie wystarczających gwarancji50.  
59.  Naruszenie  wymogu  zapewnienia  skutecznej  ochrony  sądowej,  przewidzianego 
w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, ma miejsce nie tylko w konkretnych przypadkach 
dotyczących  stosowania  przepisów  prawa  Unii,  lecz  również  wtedy,  gdy  środki 
krajowe  w sposób  systemowy  uniemożliwiają  sądom  stosującym  prawo  Unii 
w dowolnej  dziedzinie  zagwarantowanie  takiej  ochrony.  Sądy  krajowe  pełnią  we 
współpracy  z Trybunałem  Sprawiedliwości  wspólne  zadanie  zapewniania 
poszanowania  prawa  w wykładni  i stosowaniu  Traktatów,  a ich  niezależność  ma 
                                                                                                                                                 
EU:C:2014:2265, pkt 34–36; z dnia 24 maja 2016 r., MT Højgaard i Züblin, C-396/14, EU:C:2016:347, 
pkt 30; z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du système judiciaire), 
C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 66. 
49   Zob. orzecznictwo przytoczone w przypisie 44. 
50   Zob. wyroki ETPC: z dnia 28 czerwca 1984 r., Campbell i Fell przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 
skargi  nr  7819/77,  7878/77,  pkt  85;  z  dnia  25  lutego  1997  r.,  Findlay  przeciwko  Zjednoczonemu 
Królestwu, skarga nr 22107/93, pkt 76; z dnia 16 grudnia  2003 r., Cooper przeciwko  Zjednoczonemu 
Królestwu, skarga nr 48843/99, pkt 104; a także z 22 października 1984 r.  Sramek przeciwko  Austrii, 
nr 8790/79, § 42, Sacilor Lormines przeciwko Francji, skarga nr 65411/01, § 63, oraz Clarke przeciwko 
Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr 23695/02. Zob. również w tym kontekście wyroki ETPC: z dnia 
23 czerwca 2016 r., Baka przeciwko Węgrom, skarga nr 20261/12, pkt 150–151; oraz z dnia 22 lutego 
2017 r., Erményi przeciwko Węgrom, skarga nr 22254/14, pkt 35–39.  
 

20 
 
zasadnicze  znaczenie,  w szczególności  dla  prawidłowego  funkcjonowania 
mechanizmu przewidzianego w art. 267 TFUE51. 
1.2. Przepisy ustawy o Sądzie Najwyższym, obniżające wiek przejścia w stan 
spoczynku  urzędujących  sędziów,  powołanych  do  Sądu  Najwyższego  przed 
dniem  wejścia  w  życie  tej  ustawy  (dniem  3  kwietnia  2018  r.),  naruszają 
zasadę nieusuwalności sędziów 

60.  Komisja  uważa,  że  przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  obniżające  wiek 
przejścia  w  stan  spoczynku  urzędujących  sędziów,  powołanych  do  Sądu 
Najwyższego  przed  dniem  wejścia  w  życie  tej  ustawy  (3  kwietnia  2018  r.), 
naruszają  zasadę  nieusuwalności  sędziów.  W  dalszej  części  Komisja  opisze  treść 
spornych  przepisów  (podtytuł  1.2.1),  a  następnie  przedstawi  ich  ocenę  (podtytuł 
1.2.2). 
1.2.1. Przepisy obniżające wiek przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu 
Najwyższego 

61.  Na wstępie należy wskazać, jakie rozstrzygnięcia prawa krajowego dotyczące wieku 
przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego i możliwości przedłużania 
ich  czynnej  służby  funkcjonowały  na  płaszczyźnie  poprzednio  obowiązującej 
ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym52. Przed dniem 3 kwietnia 
2018  roku,  sędziowie  Sądu  Najwyższego  przechodzili  w  stan  spoczynku  z  dniem 
ukończenia 70. roku życia. Mieli oni również możliwość, nie później niż na sześć 
miesięcy  przed  ukończeniem  tego  wieku,  złożenia  Pierwszemu  Prezesowi  Sądu 
Najwyższego oświadczenia woli dalszego zajmowania stanowiska i przedstawienia 
zaświadczenia  stwierdzającego,  że  dany  sędzia  jest  zdolny,  ze  względu  na  stan 
zdrowia,  do  pełnienia  obowiązków  sędziego53.  W  przypadku  złożenia  takiego 
oświadczenia  i  przedstawienia  odpowiedniego  zaświadczenia,  sędzia  mógł 
zajmować  stanowisko  nie  dłużej  niż  do  ukończenia  72.  roku  życia54.  Prawo  do 
dalszego  zajmowania  stanowiska  wynikało  wprost  z  przepisu  ustawy,  który  nie 
przewidywał  swobody  decyzyjnej  Pierwszego  Prezesa  Sądu  Najwyższego  (ani 
Prezydenta RP). 
                                                 
51  Wyrok: z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, EU:C:2018:117, 
pkt 33 i 43. 
52   Ustawa z dnia 23 listopada 2002 roku o Sądzie Najwyższym (Dz. U. 2002 nr 240 poz. 2052). 
53   Artykuł 30 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 roku o Sądzie Najwyższym. 
54   Artykuł 30 § 5 ustawy z dnia 23 listopada 2002 roku o Sądzie Najwyższym. 
 

21 
 
62.  Z dniem 3 kwietnia 2018 r., na mocy art. 37 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym wiek 
przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego został obniżony do 65 lat55. 
Obniżony  wiek  przejścia  w stan  spoczynku  ma  zastosowanie  również  wobec 
sędziów,  powołanych  do  Sądu  Najwyższego  przed  dniem  3  kwietnia  2018  r. 
(będących w czynnej służbie w dniu wejścia w życie ustawy). 
63.  Zgodnie  z art. 111  §  1  ustawy  o Sądzie  Najwyższym,  urzędujący  sędziowie  Sądu 
Najwyższego, którzy ukończyli 65. rok życia przed wejściem w życie ustawy albo 
ukończą go do dnia 3 lipca 2018 r., przechodzą  w stan spoczynku z dniem 4 lipca 
2018  r.  Zgodnie  z art. 111  §  1a  ustawy  o Sądzie  Najwyższym  sędziowie  Sądu 
Najwyższego, którzy ukończą 65. rok życia w okresie pomiędzy dniem 4 lipca 2018 
r.  a  dniem  3  kwietnia  2019 r.,  przechodzą  w stan  spoczynku  z dniem  3  kwietnia 
2019  r.56  W  odniesieniu  do  sędziów  Sądu  Najwyższego  powołanych  do  tego  Sądu 
przed  dniem  3  kwietnia 2018  r.,  którzy  ukończą  65.  rok  życia  po  dniu  3 kwietnia 
2019  r.,  przepisem  obniżającym  ich  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku  jest  przepis 
art. 37 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym. 
64.  Sporne  przepisy  obejmują  również  sytuację  osoby  sprawującej  urząd  Pierwszego 
Prezesa Sądu Najwyższego, która, na podstawie art. 183 ust. 3 Konstytucji RP, jest 
powołana  na  sześcioletnią  kadencję  gwarantowaną  przez  Konstytucję  RP.  Obecna 
Pierwsza  Prezes  Sądu  Najwyższego  ukończyła  65.  rok  życia  w dniu  22  listopada 
2017 r.  Jej  kadencja  Pierwszego  Prezesa  Sądu  Najwyższego  upływa  z  dniem  30 
kwietnia  2020 r.,  a jej  czynna  służba  sędziego  Sądu  Najwyższego  powinna 
zakończyć się dnia 22 listopada 2022 r. 
65.  Sporne  przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym  dotyczą  znacznej  liczby  sędziów 
Sądu Najwyższego pełniących służbę w dniu wejścia w życie ustawy: według Sądu 
Najwyższego  jest  to 27  z 72  sędziów57.  Prezydent  RP  może  przedłużyć  czynną 
                                                 
55   Przepis ten ma również zastosowanie do urzędujących sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. 
Zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, w sprawach, 
które  nie  są  uregulowane  w  tej  ustawie,  do  Naczelnego  Sądu  Administracyjnego  stosuje  się 
odpowiednio przepisy dotyczące Sądu Najwyższego. 
56   Przepis art. 111 § 1a został wprowadzony ustawą z dnia 20 lipca 2018 r. celem uwzględnienia sytuacji 
sędziego  Sądu  Najwyższego,  który  ze  względu  na  pierwotne  unormowanie  przepisów  przejściowych 
nie  miał  możliwości,  w  terminie  ustawą  przewidzianym,  złożyć  oświadczenia  o  woli  dalszego 
zajmowania stanowiska sędziego. 
57   Zob. 
http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Wydarzenia.aspx?ItemSID=420-292d9931-9fa5-4b04-
8516-5c932ff6bdf2&ListName=Wydarzenia&rok=2018. 
 
W  dniu  5  lipca  2018  r.  15  z  wyżej  wspomnianych  27  sędziów  Sądu  Najwyższego,  w  tym  Pierwsza 
Prezes, zostało poinformowanych o przejściu w stan spoczynku z dniem 4 lipca 2018 r. 
 

22 
 
służbę urzędujących sędziów Sądu Najwyższego na podstawie art. 111 ust. 1 i 1a w 
związku z art. 37 ust. 1a – 4 ustawy o Sądzie Najwyższym, a także w związku z art. 
5 ustawy zmieniającej z 10 maja 2018 r. 
1.2.2. Ocena spornych przepisów krajowych 
66.  Komisja  stoi  na  stanowisku,  że  przez  obniżenie  wieku  przejścia  w  stan  spoczynku 
urzędujących sędziów, powołanych do Sądu Najwyższego przed dniem 3 kwietnia 
2018  r.,  przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym  naruszają  zasadę  nieusuwalności 
sędziów. 
67.  Zasada  nieusuwalności  sędziów  stanowi  kluczowy  element  zasady  niezawisłości 
sędziowskiej zgodnie z orzecznictwem Trybunału58 i ETPC59. 
68.  Jeśli chodzi o wymogi dotyczące zasady niezależności organu sądowego, Trybunał 
orzekł  między  innymi,  że  sędziowie  powinni  być  osobiście  i służbowo  niezawiśli 
w zakresie  swoich  zadań  i powinni  być  chronieni  przed  odwołaniem  przez 
wprowadzenie  skutecznych  zabezpieczeń  przed  bezpodstawną  interwencją  lub 
naciskami  władzy  wykonawczej60.  Warunki  odwoływania  sędziów  muszą  być 
przedmiotem  szczególnych  gwarancji  określonych  w wyraźnych  przepisach 
prawnych,  pozwalających  wykluczyć  wszelką  uzasadnioną  wątpliwość  co  do 
niezależności  sądu61.  Trybunał  podkreślił,  że  aby  organ  był  uznany  za  niezawisły 
„sąd” w rozumieniu art. 267 TFUE, powinien wykonywać swe funkcje całkowicie 
autonomicznie,  nie  będąc  podporządkowanym  jakiemukolwiek  innemu  organowi, 
przez  co  jest  chroniony  przed  ingerencją  i naciskami  zewnętrznymi  mogącymi 
                                                                                                                                                 
W  odniesieniu  do  pozostałych  12  sędziów  Sądu  Najwyższego,  którzy  złożyli  oświadczenie  woli 
dalszego  zajmowania  stanowiska  sędziego  lub  też  ogólne  oświadczenie  dotyczące  woli  dalszego 
orzekania  (nie  powołując  się  na  sporne  przepisy),  Krajowa  Rada  Sądownictwa  wydała  pięć  opinii 
pozytywnych  i  siedem  negatywnych.  W  dniu  11  września  2018  roku  Prezydent  RP  zdecydował  o 
wyrażeniu  zgody  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska  przez  5  sędziów  Sądu  Najwyższego,  na  okres 
trzech lat, a jednocześnie poinformował, że pozostałych siedmiu sędziów tego Sądu, włącznie z dwoma 
Prezesami Izb Sądu Najwyższego, przechodzi w stan spoczynku z dniem 12 września 2018 roku. 
58   Zob.  wyrok  z dnia  27  lutego  2018 r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117,  pkt 45.  Zob.  także  wyrok  z  dnia  19  września  2006  r.  Wilson,  C-506/04, 
EU:C:2006:587, pkt 51. 
59  Zob. wyroki ETPC: z dnia 28 czerwca 1984 r., Campbell i Fell przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 
skargi  nr  7819/77,  7878/77,  pkt  80;  z  dnia  30  listopada  2011  r.,  Henryk  Urban  i  Ryszard  Urban 
przeciwko  Polsce,  nr  23614/08,  pkt  45;  z  dnia  21  czerwca  2011  r.,  Fruni  przeciwko  Słowacji,  nr  nr 
8014/07, pkt 145; oraz z dnia 3 marca 2005 r., Brudnicka i in. przeciwko Polsce, nr 54723/00, pkt 41. 
60   Zob.  wyroki:  z  dnia  4  lutego  1999  r.,  Köllensperger  i  Atzwanger,  C-103/97,  EU:C:1999:52,  pkt  20; 
z dnia 31 maja 2005 r., Syfait i in., C-53/03, EU:C:2005:333, pkt 31. 
61   Zob. orzecznictwo przytoczone w przypisie 48. 
 

23 
 
zagrozić  niezależności  osądu  jego  członków  w prowadzonych  przez  nich 
postępowaniach62. 
69.  Obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego, a zarazem 
natychmiastowe  zastosowanie  spornych  przepisów  do  sędziów  orzekających  w 
Sądzie Najwyższym w dniu wejścia w życie ustawy o Sądzie Najwyższym narusza 
zasadę  nieusuwalności.  W  braku  rozstrzygnięć  przejściowych,  obowiązkowe 
przejście w stan spoczynku znacznej liczby urzędujących sędziów umożliwia daleko 
idącą  i natychmiastową  zmianę  składu  Sądu  Najwyższego63.  Środki  te  w  sposób 
rażący  naruszają  zasadę  nieusuwalności  sędziów,  której  przestrzeganie  jest 
konieczne  dla  spełnienia  wymogów  skutecznej  ochrony  sądowej  wymaganej  na 
podstawie  art.  19  ust.  1  TUE.  Należy  zaznaczyć,  że  w swojej  opinii  na  temat 
projektu  ustawy  o Sądzie  Najwyższym  Komisja  Wenecka  podkreśliła,  że 
wcześniejsze  przejście  obecnie  urzędujących  sędziów  w  stan  spoczynku  narusza 
zasadę  nieusuwalności  oraz  podważa  gwarancje  niezawisłości  sędziów  Sądu 
Najwyższego64. 
70.  Należy  przypomnieć,  że  skutki  spornych  przepisów  obejmują  dużą  część  –  ponad 
jedną  trzecią  –  sędziów  Sądu  Najwyższego  orzekających  w  dniu  wejścia  w  życie 
ustawy65. 
71.  W szczególnej  sytuacji  znajduje  się  Pierwsza  Prezes  Sądu  Najwyższego,  która 
zgodnie  z  art.  183 §3  Konstytucji  Rzeczypospolitej  Polskiej  powołana  jest  na 
sześcioletnią  kadencję.  Na  skutek  przepisów  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym 
obniżających  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku,  konstytucyjna  kadencja  obecnej 
Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego uległaby skróceniu66. 
                                                 
62   Zob. orzecznictwo przytoczone w przypisie 49. 
63   Sporne  przepisy  powodują  przerwanie  czynnej  służby  i  przejście  w  stan  spoczynku  z  dniem  4  lipca 
2018 r. dużej grupy sędziów Sądu Najwyższego, przy równoczesnym zwiększeniu liczby sędziów Sądu 
Najwyższego  do  liczby  nie  mniejszej  niż  120.  Ustawa  o  Sądzie  Najwyższym  także  uprawnia 
Prezydenta  RP  do  swobodnego  decydowania,  do  dnia  3  kwietnia  2019  roku,  o  dalszym  zwiększaniu 
liczby stanowisk w Sądzie Najwyższym (art. 112 i 112a ustawy o Sądzie Najwyższym). 
64  CDL(2017)035 pkt 48. 
65   Zob. przypis 58 powyżej. 
66   Do kompetencji Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego należą, między innymi, zwoływanie Kolegium 
Sądu  Najwyższego  i  Zgromadzenia  Ogólnego,  w  tym  Zgromadzenia  wybierającego  kandydatów  na 
stanowisko  Pierwszego  Prezesa  (art.  13§1,  art.  14§2  i  art.  17§  2  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym); 
powoływanie i odwoływanie przewodniczących wydziałów Izb, na wniosek właściwego Prezesa Sądu 
Najwyższego  (art.  14§2  ustawy);  opiniowanie  oświadczenia  o  woli  dalszego  pełnienia  urzędu  na 
stanowisku  sędziego  Sądu  Najwyższego  (art.  14§4  i  art.  37§2  ustawy);  wyznaczenie  sędziego  do 
czasowego  orzekania  w  innej  izbie  lub  do  rozpoznania  określonej  sprawy  w  innej  izbie,  także  bez 
 

24 
 
72.  W  odpowiedzi  na  uzasadnioną  opinię  rząd  polski  twierdzi,  że  przepisy  ustawy  o 
Sądzie  Najwyższym  nie  naruszają  zasady  nieusuwalności  sędziów,  ponieważ  w 
chwili  przejścia  w  stan  spoczynku  sędziowie  nie  zostają  usunięci  z  urzędu  i 
zachowują  szeroki  zakres  gwarancji  osobistych  i  przywilejów,  a  jedynie  przestają 
sprawować  funkcje  orzecznicze.  Rząd  polski  dodatkowo  wskazuje,  że  obniżenie 
wieku  przejścia  sędziów  Sądu  Najwyższego  w  stan  spoczynku  ma  na  celu 
zrównanie  go  z  powszechnie  obowiązującym  wiekiem  emerytalnym  oraz  że  w 
świetle  wyroku  Fuchs  i  Köhler67  dostosowanie  wieku  przejścia  sędziów  Sądu 
Najwyższego  w  stan  spoczynku  do  zasad  ogólnych  stanowi  wystarczające 
uzasadnienie  takiej  reformy.  Zdaniem  rządu  polskiego,  przyjęcie  zasady,  wedle 
której obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku może mieć zastosowanie jedynie 
do  sędziów  mianowanych  po  wejściu  w  życie  zmieniających  przepisów,  z 
wyłączeniem 
sędziów 
sprawujących 
funkcję, 

praktyce 
całkowicie 
uniemożliwiałoby ustawodawcy zmianę wieku przejścia sędziów w stan spoczynku 
i mogłoby stanowić dyskryminację ze względu na staż pracy w Sądzie Najwyższym. 
Rząd  polski  również zaznacza,  że  wieku  emerytalnego  określonego  w  ustawie  nie 
można uznać za prawo nabyte. 
73.  Zdaniem Komisji, argumenty te są bezzasadne. 
74.  Nawet  jeżeli  zgodnie  z  przepisami  prawa  polskiego  dany  sędzia  zachowuje  tytuł 
„sędziego  w  stanie  spoczynku”68,  to  obowiązkowe  przejście  w  stan  spoczynku  w 
wyniku  nagłego  obniżenia  odnośnego  wieku  wiąże  się  z  utratą  prawa  dalszego 
orzekania, a więc stanowi de facto usunięcie sędziego. Fakt, że po przejściu w stan 
spoczynku  sędzia  korzysta  z  uposażenia  „sędziego  w  stanie  spoczynku”,  jest  bez 
znaczenia  dla  istoty  niniejszego  zarzutu  –  fakt  ten  nie  jest  bowiem  związany  z 
kwestią niezawisłości w odniesieniu do sędziego pełniącego czynną służbę.  
75.  Komisja  pragnie  podkreślić,  że  o  ile  decyzje  dotyczące  zasad  przechodzenia 
sędziów  w  stan  spoczynku  należą  do  kompetencji  państw  członkowskich,  to  – 
podejmując  reformę  tych  reguł  –  państwa  członkowskie  są  zobowiązane  do 
przestrzegania  zasady  niezawisłości  sędziowskiej,  w  tym  zasady  nieusuwalności 
                                                                                                                                                 
zgody  sędziego,  przeniesienie  sędziego  do  innej  izby  (art.  35§2  i  §3  ustawy).  Pierwszy  Prezes  Sądu 
Najwyższego  dysponuje  szerokimi  uprawnieniami  w  odniesieniu  do  postępowań  dyscyplinarnych 
wobec sędziów Sądu Najwyższego (na podstawie art. 76 tejże ustawy). 
67   Wyrok z dnia 21 lipca 2011 r., Fuchs i Köhler, C-159/10 i C-160/10, EU:C:2011:508. 
68   Art. 99 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych w związku z art. 10 § 1 
ustawy o Sądzie Najwyższym. 
 

25 
 
sędziów. Komisja utrzymuje, że przepisy ustawy o Sądzie Najwyższym obniżające 
wiek  przejścia  w  stan  spoczynku  są  sprzeczne  z  zasadą  nieusuwalności  sędziów, 
ponieważ  nowy  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku  ma  zastosowanie  w  sposób 
natychmiastowy do sędziów Sądu Najwyższego,  pełniących  czynną służbę w dniu 
wejścia w życie ustawy. Takie rozstrzygnięcie ma szczególnie poważny negatywny 
wpływ  na  gwarancje  niezawisłości  sędziowskiej  w  przypadku  Sądu  Najwyższego, 
w którego skład zwykle wchodzą sędziowie z dużym doświadczeniem zawodowym, 
co łączy się z natury z bardziej zaawansowanym wiekiem. 
76.  Komisja  stoi  na  stanowisku,  że  państwa  członkowskie  nie  mogą  obniżyć  wieku 
przejścia w stan spoczynku i zastosować go do urzędujących sędziów, skracając tym 
samym  okres  czynnej  służby  sędziowskiej,  na  którą  pierwotnie  powołano  danego 
sędziego, ponieważ takie rozstrzygnięcie podważa zasadę nieusuwalności sędziów. 
Komisja  nie  wykluczyłaby  zupełnie  możliwości  stosowania  systemów,  w  ramach 
których wiek przejścia w stan w spoczynku sędziego nie jest identyczny z wiekiem 
obowiązującym w chwili powołania sędziego. Aby te systemy były zgodne z art. 19 
ust. 1 TUE, należałoby jednak założyć, że istnieją odpowiednie środki  – np. okres 
przejściowy lub podejście stopniowe69 – które zapewnią gwarancje chroniące przed 
podważaniem zasady nieusuwalności sędziów, a w szczególności pozwolą zapobiec 
wykorzystywaniu  takich  systemów  jako  zawoalowanego  sposobu  zmiany  składu 
organów  sądowych.  Należy  uniknąć  wrażenia,  że  ewentualne  skrócenie  służby 
sędziowskiej  może  wynikać  z  działań  sędziego  podejmowanych  w  czasie  jego 
czynnej służby. W niniejszym przypadku takie środki nie istnieją. W każdym razie 
w  przypadku  sędziów,  którzy  ukończyli  65.  rok  życia  do  dnia  3  lipca  2018  r., 
obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku oznacza natychmiastowe zakończenie 
ich  czynnej  służby,  o  ile  nie  zostanie  ona  przedłużona.  Natychmiastowe 
zakończenie czynnej służby sędziowskiej nie tylko podważa zasadę nieusuwalności 
sędziów, ale ją wprost narusza. 
77.  Jeżeli  chodzi  o  argument  dotyczący  możliwej  dyskryminacji  między  urzędującymi 
sędziami  Sądu  Najwyższego  a  sędziami  powołanymi  po  wejściu  w  życie  ustawy, 
Komisja pragnie zauważyć, że po pierwsze osoby powołane do pełnienia pewnego 
rodzaju  urzędów  publicznych  po  wejściu  w  życie  środka  regulującego  status  osób 
                                                 
69   Zob.  wyrok  z dnia  8 kwietnia  2014 r.,  Komisja/Węgry,  C-288/12,  EU:C:2014:237,  pkt  61  dot. 
niezależności organu ochrony danych. 
 

26 
 
sprawujących taki urząd nie są w tej samej sytuacji prawnej co osoby powołane do 
sprawowania  tego  samego  rodzaju  urzędu  publicznego  przed  tą  datą70.  Wszelkiej 
dyskryminacji  można  ponadto  łatwo  uniknąć,  umożliwiając  urzędującym  sędziom 
Sądu Najwyższego skorzystanie z obniżonego wieku przejścia w stan spoczynku na 
zasadzie dobrowolności. 
78.  Komisja  zwraca  również  uwagę,  że  niniejszy  zarzut  dotyczący  naruszenia  art.  19 
ust. 1 TUE nie jest – wbrew twierdzeniom rządu polskiego – oparty na założeniu, że 
ustawowa  definicja  wieku  przejścia  sędziego  w  stan  spoczynku  stanowi  „prawo 
nabyte”  sędziego.  Zastrzeżenia  Komisji  dotyczą  niezawisłości  sędziowskiej: 
obniżenie  wieku  przejścia  sędziów  w  stan  spoczynku  i  jego  zastosowanie  do 
urzędujących  sędziów  Sądu  Najwyższego  wpływa  na  ich  pewność  sprawowania  i 
utrzymania  urzędu,  a  tym  samym  narusza  zasadę  nieusuwalności,  która  stanowi 
nieodłączny  element  niezawisłości  sędziowskiej71,  będącej  najważniejszym 
pierwiastkiem  funkcjonowania  wymiaru  sprawiedliwości  w  Unii,  w  świetle 
wymogów art. 19 ust. 1 TUE. 
79.  Ponadto,  Komisja  podkreśla,  że  rzekomy  cel  zrównania  wieku  przejścia  sędziów 
Sądu  Najwyższego  w  stan  spoczynku  z  ogólnym  wiekiem  emerytalnym  nie  może 
uzasadniać  ograniczenia  niezawisłości  sędziowskiej.  Niezależnie  od  zastosowanej 
metody  lub  punktu  odniesienia  każda  reforma  wieku  przejścia  sędziów  w  stan 
spoczynku  musi  być  zgodna  z  zasadą  niezawisłości  sędziowskiej  w  świetle  prawa 
Unii. 
80.  Komisja pragnie zauważyć, że analogia do wyroku  Associação Sindical dos Juízes 
Portugues72  nie  może  być  wykorzystana  dla  poparcia  stanowiska  rządu  polskiego. 
Po pierwsze – w tej sprawie sporny środek nie dotyczył wieku przejścia sędziów w 
stan  spoczynku,  lecz  obniżenia  wynagrodzeń  w  ramach  dążenia  do  ograniczenia 
nadmiernego  deficytu  budżetowego  w  Portugalii,  w  kontekście  unijnego  programu 
pomocy  finansowej.  Trybunał  rozpatrzył  cel,  któremu  miał  służyć  przedmiotowy 
środek,  a  następnie  zbadał,  czy  środek  ten  był  elementem  ogólnych  działań 
oszczędnościowych, do których mieli przyczynić się wszyscy członkowie krajowej 
służby  publicznej.  Po  drugie  –  dostosowanie  wynagrodzeń  portugalskich  sędziów 
                                                 
70   Zob.  podobnie  wyrok  z dnia  22 grudnia  2008 r.  w sprawie  C-443/07 P  Centeno  Mediavilla  i in. 
przeciwko Komisji, EU:C:2008:767, pkt 79–81. 
71   Zob. wyroki przytoczone w przypisie 59. 
72   Wyrok z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, EU:C:2018:117. 
 

27 
 
do  ogólnego  systemu  wynagrodzeń  było  tylko  jednym  z  elementów 
przedmiotowego  środka  podlegających  ocenie  Trybunału  Sprawiedliwości. 
Trybunał  uwzględnił  w  szczególności  fakt,  że  obniżenie  wynagrodzeń  było 
środkiem  tymczasowym  i  o  ograniczonym  zakresie.  W  niniejszej  sprawie 
okoliczności te zdecydowanie nie zachodzą. 
81.  Co  do  wyroku  Fuchs  i  Köhler73,  na  który  powołuje  się  rząd  polski,  twierdząc,  że 
Trybunał  potwierdził  swobodę  państw  członkowskich  w  zakresie  ustalania 
odpowiedniego  wieku  przejścia  na  emeryturę  w  celu  zoptymalizowania  struktury 
wiekowej  kadr  sądownictwa,  Komisja  zauważa,  że  przywołany  wyrok  dotyczył 
dyskryminacji  ze  względu  na  wiek,  a  nie  naruszenia  zasady  niezawisłości 
sędziowskiej,  i  nie  dotyczył  systemu  mającego  zastosowanie  do  sędziów,  lecz 
przepisów mających zastosowanie do prokuratorów.  
82.  W  odpowiedzi  na  uzasadnioną  opinię  rząd  polski  powołuje  się  również  na 
okoliczności  reformy  Europejskiego  Trybunału  Praw  Człowieka  na  podstawie 
Protokołu 11 do EKPCz. Komisja zwraca uwagę, że argument ten jest niezasadny, 
ponieważ  dotyczy  zupełnie  odmiennej  sytuacji  i  okoliczności:  reforma 
Europejskiego  Trybunału  Praw  Człowieka  dotyczyła  organów  sądowych 
powołanych  na  podstawie  umowy  międzynarodowej,  które  nie  należą  do  sądów 
zapewniających  pełne  stosowanie  prawa  Unii  w  państwach  członkowskich  na 
podstawie art. 19 ust. 1 TUE. Zakończenie kadencji sędziowskich wynikało ponadto 
ze stworzenia zupełnie nowego organu sądowego (nowy stały Europejski Trybunał 
Praw  Człowieka),  który  zastąpił  dwa  uprzednio  istniejące  organy  sądowe  (były 
tymczasowy Europejski Trybunał Praw Człowieka i byłą Europejską Komisję Praw 
Człowieka).  
83.  W świetle powyższych rozważań, Komisja twierdzi, że obniżając wiek przejścia w 
stan  spoczynku  i stosując  go,  zgodnie  z art. 111  §1  ustawy  o Sądzie  Najwyższym, 
do urzędujących sędziów Sądu Najwyższego, którzy ukończyli 65. rok życia do dnia 
3  lipca  2018 r.,  oraz  –  zgodnie  z  art.  111  §1a  –  do  urzędujących  sędziów  Sądu 
Najwyższego, którzy ukończą 65. rok życia w okresie pomiędzy dniem 4 lipca 2018 
r.  a  dniem  3  kwietnia  2019 r.,  a  także  –  zgodnie  z art. 37  §1  ustawy  o Sądzie 
Najwyższym  –  do  urzędujących  sędziów  Sądu  Najwyższego,  którzy  ukończą  65. 
                                                 
73   Wyrok z dnia 21 lipca 2011 r., Fuchs i Köhler, C-159/10 i C-160/10, EU:C:2011:508. 
 

28 
 
rok  życia  po  dniu  3  kwietnia  2019 r.,  ustawa  o Sądzie  Najwyższym  bezpośrednio 
narusza zasadę nieusuwalności sędziów.  
84.  Komisja stoi na stanowisku, że wskazane przepisy ustawy o Sądzie Najwyższym są 
zatem  sprzeczne  z obowiązkami  państwa  członkowskiego  określonymi  w art. 19 
ust. 1 akapit drugi TUE w związku z art. 47 Karty. 
1.3.  Przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  przyznające  Prezydentowi 
Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne  prawo  do  przedłużenia  czynnej 
służby  sędziów  Sądu  Najwyższego,  naruszają  zasadę  niezawisłości 
sędziowskiej 

85.  Komisja  uważa,  że  przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  przyznające 
Prezydentowi  Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne  prawo  do  przedłużenia 
czynnej  służby  sędziów  Sądu  Najwyższego,  naruszają  zasadę  niezawisłości 
sędziowskiej. W dalszej części Komisja opisze treść spornych przepisów (podtytuł 
1.3.1), a następnie przedstawi ich ocenę (podtytuł 1.3.2). 
1.3.1. Przedłużenie czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego 
1.3.1.1.  Przedłużenie  czynnej  służby  w przypadku  urzędujących 
sędziów, którzy ukończyli 65. rok życia do dnia 3 lipca 2018 r.  

86.  Na  podstawie  art. 111  § 1  ustawy  o Sądzie  Najwyższym  sędziowie  Sądu 
Najwyższego,  którzy  ukończyli  65.  rok  życia  w  dniu  wejścia  w  życie  ustawy  lub 
ukończą go do dnia 3 lipca 2018 r., przechodzą w stan spoczynku z dniem 4 lipca 
2018  r.,  chyba  że  do  dnia  3  maja  2018 r.  złożą  oświadczenie  o  woli  dalszego 
zajmowania  stanowiska  i zaświadczenie  potwierdzające  odpowiedni  stan  zdrowia, 
a Prezydent RP wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie przez nich stanowiska sędziego 
Sądu Najwyższego. 
87.  Na podstawie art. 37 § 2 ustawy o Sądzie Najwyższym wspomniane oświadczenie i 
zaświadczenie  składa  się  Pierwszemu  Prezesowi  Sądu  Najwyższego,  który 
niezwłocznie  przedkłada  je  Prezydentowi  RP  wraz  ze  swoją opinią.  Opinia 
Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego nie jest  wiążąca dla Prezydenta  RP. Swoje 
oświadczenie  Pierwszy  Prezes  Sądu  Najwyższego  przekazuje  Prezydentowi  RP 
wraz z opinią Kolegium Sądu Najwyższego, która również nie jest wiążąca. 
88.  Na  gruncie  rozstrzygnięcia  zawartego  w  pierwotnej  wersji  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym,  Prezydent  RP  nie  był  zobowiązany  do  zasięgnięcia  opinii  Krajowej 
 

29 
 
Rady  Sądownictwa  podejmując  decyzję  o  ewentualnym  przedłużeniu  czynnej 
służby sędziów (konsultacja była dobrowolna). Obowiązek ten wprowadziła ustawa 
zmieniająca  z  dnia  10  maja  2018  r.  Na  podstawie  art. 5  tej  ustawy,  w  przypadku 
sędziów Sądu Najwyższego, którzy ukończyli 65. rok życia do dnia 3 lipca 2018 r., 
oświadczenia sędziów nierozpatrzone przez Prezydenta RP do dnia wejścia w życie 
tej  ustawy  (dnia  15  czerwca  2018 r.)  powinny  zostać  niezwłocznie  przekazane  do 
zaopiniowania  Krajowej  Radzie  Sądownictwa.  Krajowa  Rada  Sądownictwa  jest 
zobowiązana  do  przedstawienia  opinii  w terminie  30  dni.  W  przypadku 
wspomnianej  grupy  sędziów,  sporne  przepisy  nie  przewidują kryteriów,  które 
Krajowa  Rada  Sądownictwa  powinna  brać  pod  uwagę  przy  sporządzaniu  opinii74. 
Prezydent RP nie jest związany opinią Krajowej Rady Sądownictwa.  
89.  Prezydent  RP  może  wyrazić  zgodę  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska  przez 
urzędującego  sędziego  Sądu  Najwyższego  w terminie  60  dni  od  dnia  otrzymania 
opinii Krajowej Rady Sądownictwa albo od dnia upływu terminu na przekazanie tej 
opinii.  Przy  podejmowaniu  decyzji  Prezydent  RP  nie  jest  związany  żadnymi 
kryteriami, nie ma kontroli sądowej takiej decyzji. Na podstawie art. 37 § 4 ustawy 
o Sądzie Najwyższym zgoda Prezydenta RP na dalsze zajmowanie stanowiska przez 
urzędującego  sędziego  Sądu  Najwyższego  jest  udzielana  na  okres  trzech  lat,  nie 
więcej niż dwukrotnie. 
1.3.1.2. Przedłużenie czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego, którzy 
ukończą  65.  rok  życia  pomiędzy  dniem  4  lipca  2018  r.  a  dniem  3 
kwietnia 2019 r. 

90.  W świetle art. 111 §1a ustawy o Sądzie Najwyższym, sędziowie, którzy ukończą 65. 
rok  życia  pomiędzy  dniem  4  lipca  2018  r.  a  dniem  3  kwietnia  2019  r.,  mogą 
wystąpić o zgodę na przedłużenie czynnej służby, składając do dnia 3 kwietnia 2019 
r.  odpowiednie  oświadczenie  i  zaświadczenie,  zgodnie  z  przepisami  art.  37  §  1–4 
tejże ustawy. 
91.  Zgodnie z art. 37 § 1a–1b ustawy o Sądzie Najwyższym po złożeniu przez sędziego 
oświadczenia  i  przedstawieniu  zaświadczenia,  o  których  mowa  powyżej,  przed 
podjęciem  decyzji  Prezydent  RP  musi  zasięgnąć  opinii  Krajowej  Rady 
Sądownictwa, która powinna wydać opinię w terminie 30 dni. Zgodnie z art. 37 § 1b 
                                                 
74   Art. 5  ustawy  zmieniającej  z  10  maja  2018  r.  nie  zawiera  odesłania  do  art. 37  § 1b  ustanawiającego 
takie kryteria. 
 

30 
 
tejże  ustawy,  sporządzając  opinię,  Krajowa  Rada  Sądownictwa  bierze  pod  uwagę 
„interes  wymiaru  sprawiedliwości  lub  ważny  interes  społeczny,  w  szczególności 
racjonalne  wykorzystanie  kadr  Sądu  Najwyższego  lub  potrzeby  wynikające  z 
obciążenia  zadaniami  poszczególnych  izb  Sądu  Najwyższego”.  W przypadku 
nieprzekazania opinii w terminie uznaje się, że Krajowa Rada Sądownictwa wydała 
opinię  pozytywną.  Opinia  Krajowej  Rady  Sądownictwa  nie  jest  wiążąca  dla 
Prezydenta  RP.  Przy  podejmowaniu  decyzji  Prezydent  RP  nie  jest  związany 
żadnymi kryteriami, nie ma kontroli sądowej takiej decyzji. 
92.  Jeżeli  chodzi  o termin  podjęcia  decyzji,  zgodnie  z art. 37  §  3  ustawy  o Sądzie 
Najwyższym  Prezydent  RP  podejmuje  decyzję  w sprawie  wyrażenia  zgody  na 
dalsze  zajmowanie  stanowiska  sędziego  Sądu  Najwyższego  w terminie  trzech 
miesięcy  od  dnia  otrzymania  opinii  Krajowej  Rady  Sądownictwa  albo  upływu 
terminu na przekazanie tej opinii. Terminy te zaczynają bieg dopiero wówczas, gdy 
Prezydent RP wystąpi o taką opinię. W art. 37 § 1a ustawy o Sądzie Najwyższym 
nie  wskazano  jednak  terminu,  w  jakim  Prezydent  RP  powinien  wystąpić  do 
Krajowej Rady Sądownictwa o opinię. Zgodnie z art. 37 § 3, jeżeli dany sędzia Sądu 
Najwyższego  osiągnie  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku  przed  ukończeniem 
postępowania, pozostaje na stanowisku do czasu zakończenia tego postępowania. 
1.3.1.3.  Przedłużenie  czynnej  służby  w przypadku  sędziów  Sądu 
Najwyższego, którzy ukończą 65. rok życia po dniu 3 kwietnia 2019 r. 

93.  Przepisy  art. 37  §  1–4  ustawy  o Sądzie  Najwyższym  ustanawiają  ogólny  system 
przyznający  Prezydentowi  Rzeczypospolitej  Polskiej  prawo  do  decydowania 
o dalszym  zajmowaniu  stanowiska przez sędziego, który ukończy 65.  rok życia po 
dniu  3  kwietnia  2019  r.  System  ten  ma  zastosowanie  zarówno  do  sędziów  Sądu 
Najwyższego  pełniących  czynną  służbę  w  dniu  wejścia  w  życie  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym,  jak  też  i  sędziów  powołanych  do  Sądu  Najwyższego  po  wejściu  w 
życie tej ustawy.  
94.  Zgodnie z art. 37 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym sędzia Sądu Najwyższego, który 
ukończy  65.  rok  życia,  musi  złożyć,  nie  później  niż  na 6  miesięcy  i nie  wcześniej 
niż  na 12  miesięcy  przed  dniem  ukończenia  65.  roku  życia,  oświadczenie  o woli 
dalszego  zajmowania  stanowiska  oraz  przedstawić  zaświadczenie  o odpowiednim 
stanie  zdrowia.  W  pozostałym  zakresie,  system  ten  jest  taki  sam  jak  ten  opisany 
w pkt 90-92 niniejszego wniosku. 
 

31 
 
1.3.2. Ocena spornych przepisów krajowych 
95.  Zdaniem  Komisji,  przyznanie  Prezydentowi  RP  prawa  do  podejmowania  decyzji 
w sprawie przedłużenia czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego, bez wiążących 
kryteriów  zapewniających  poszanowanie  zasady  niezawisłości  sędziowskiej  i bez 
kontroli  sądowej,  narusza  gwarancje  niezawisłości  sędziów.  Ustawa  o  Sądzie 
Najwyższym zawiera nowe rozstrzygnięcie, za pomocą którego Prezydent RP może 
wywierać  wpływ  na  sędziów  Sądu  Najwyższego.  Brak  kryteriów,  według  których 
Prezydent  RP  decyduje  o przedłużeniu  czynnej  służby  obecnie  urzędujących 
sędziów Sądu Najwyższego, w połączeniu z brakiem kontroli sądowej, pozwala na 
nadmierną  swobodę  uznania,  co  podważa  zasadę  niezawisłości  sędziów.  Nawet 
zanim  sędziowie  osiągną  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku,  sama  perspektywa 
konieczności  zwrócenia  się  do  Prezydenta  RP  o przedłużenie  czynnej  służby 
narusza gwarancje niezawisłości sędziów. 
96.  Komisja  pragnie  podkreślić,  że  w  świetle  spornych  przepisów  Prezydent  RP  może 
decydować  dwukrotnie  w sprawie  przedłużenia  czynnej  służby  sędziego  Sądu 
Najwyższego  na  okres  trzech  lat.  Konieczność  uzyskania  przez  sędziów  Sądu 
Najwyższego zgody na dalsze zajmowanie stanowiska po zakończeniu pierwszego 
trzyletniego  okresu,  również  podważa  gwarancje  niezawisłości  sędziów  Sądu 
Najwyższego.  
97.  Obowiązek zasięgnięcia opinii Krajowej Rady Sądownictwa nie usuwa nadmiernej 
swobody  uznania  przyznanej  Prezydentowi  RP.  Krajowa  Rada  Sądownictwa  jest 
związana jedynie ogólnikowymi kryteriami75, a jej opinia nie jest dla Prezydenta RP 
wiążąca.  W każdym  razie,  po  reformie  Krajowej  Rady  Sądownictwa,  która  składa 
się obecnie z sędziów-członków wybranych przez Sejm z naruszeniem europejskich 
standardów w zakresie niezawisłości sędziów76, udział Krajowej Rady Sądownictwa 
                                                 
75   Zgodnie  z  art.  37§  1b  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  Krajowa  Rada  Sądownictwa  bierze  pod  uwagę 
interes  wymiaru  sprawiedliwości  lub  ważny  interes  społeczny,  w  szczególności  racjonalne 
wykorzystanie  kadr  Sądu  Najwyższego  lub  potrzeby  wynikające  z  obciążenia  zadaniami 
poszczególnych izb Sądu Najwyższego. 
Należy  zauważyć,  że  Krajowa  Rada  Sądownictwa  nie  jest  związana  kryteriami,  wydając  opinię 
dotyczącą przedłużenia czynnej służby sędziów, którzy ukończyli 65. rok życia do dnia 3 lipca 2018 r. 
Art. 5 ustawy zmieniającej z dnia 10 maja 2018 r., mający zastosowanie do tych sędziów, nie zawiera 
bowiem odesłania do art. 37 § 1b, a jedynie do przepisów art. 37 § 2–4, które nie przewidują żadnych 
kryteriów, na których Krajowa Rada Sądownictwa powinna oprzeć swoją opinię. 
76   Zob. w szczególności zalecenie Komitetu Ministrów Rady Europy z 2010 r. (CM/Rec(2010)12), które 
stwierdza  (pkt 27),  że  Rady  Sądownictwa  powinny  być  złożone  co  najmniej  w połowie  z członków 
wybranych  przez  przedstawicieli  sędziów  spośród  sędziów  wszystkich  szczebli  i z poszanowaniem 
zasady  pluralizmu  wewnątrz  wymiaru  sprawiedliwości.  Zob.  również  pkt  C  ppkt  (ii)  Planu  działania 
 

32 
 
w  podejmowaniu  decyzji  nie  może  stanowić  skutecznej  gwarancji  niezawisłości 
sędziowskiej. Poza tym, w odniesieniu do sędziów, którzy ukończą 65. rok życia po 
dniu  3  lipca  2018 r.,  nie  określono  ram  czasowych,  w jakich  Prezydent  RP  ma 
zasięgnąć opinii Krajowej Rady Sądownictwa. 
98.  Komisja  pragnie  zaznaczyć,  że  swoboda  uznania  przyznana  Prezydentowi  RP  w 
zakresie przedłużenia czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego, którzy osiągnęli 
wiek  przejścia  w  stan  spoczynku,  negatywnie  wpływa  na  gwarancje  niezawisłości 
sędziów  pełniących  czynną  służbę  w  dniu  wejścia  w  życie  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym, jak też i sędziów powołanych do Sądu Najwyższego po jej wejściu w 
życie. 
99.  W  art. 37  §1–4  ustawy  o Sądzie  Najwyższym  ustanowiono  ogólny  system 
przyznający  Prezydentowi  RP  prawo  do  decydowania  dwukrotnie  o dalszym 
zajmowaniu stanowiska przez sędziów Sądu Najwyższego, do ukończenia 71. roku 
życia.  
100. System  ustanowiony  w art. 37  §1–4  ustawy  o Sądzie  Najwyższym  bezpośrednio 
wpływa na gwarancje niezawisłości sędziów, których dotyczy ta ustawa, w trakcie 
sprawowania  funkcji  sędziego,  również  gdy  mają  zapewnić  ochronę  sądową 
w sprawach  dotyczących  wykładni  i  stosowania  prawa  Unii.  Przepisy  te  są  zatem 
sprzeczne z obowiązkami określonymi w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku 
z art. 47 Karty. 
101. W  odpowiedzi  na  uzasadnioną  opinię  rząd  polski  twierdzi,  że  procedura 
przedłużenia  czynnej  służby  sędziów  Sąd  Najwyższego  nie  narusza  zasady 
niezawisłości sędziowskiej, gdyż służy ona ocenie, czy sędzia, który osiągnął wiek 
przejścia  w  stan  spoczynku,  powinien  pozostać  na  stanowisku,  z  uwzględnieniem 
interesów  systemu  wymiaru  sprawiedliwości  oraz  stanu  zdrowia  danego  sędziego. 
Rząd  polski  zaznacza,  że  okres  czynnej  służby  może  zostać  przedłużony 
dwukrotnie, ponieważ stan zdrowia sędziego Sądu Najwyższego może ulec istotnej 
zmianie. 
                                                                                                                                                 
Rady  Europy  z 2016 r.  przyjętego  przez  Komitet  Ministrów;  pkt 27  Opinii  Rady  Konsultacyjnej 
Sędziów  Europejskich  (CCJE)  nr 10  w sprawie  Rady  Sądownictwa  w służbie  społeczeństwu;  oraz 
pkt 2.3  standardów  Europejskiej  Sieci  Rad  Sądownictwa  przedstawionych  w sprawozdaniu  za  lata 
2010–2011 dotyczącym Rad Sądownictwa. 
 

33 
 
102. Rząd  polski  twierdzi  ponadto,  że  Prezydent  RP  przeprowadza  samodzielną  ocenę 
dotyczącą przedłużenia okresu czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego, kierując 
się  wartościami  wynikającymi  z  Konstytucji  RP,  i  że  Prezydent  RP  nie  może  być 
związany  opinią  Krajowej  Rady  Sądownictwa,  co  wynika  z  zasady  równoważenia 
się  władz.  Rząd  polski  zaznacza,  że  powoływanie  sędziów  jest  prerogatywą 
Prezydenta  RP,  a  także,  iż  Prezydent  RP  w  kontekście  powoływania  sędziów  nie 
jest pojmowany w Konstytucji RP jako przedstawiciel władzy wykonawczej. Rząd 
polski utrzymuje, że z art. 179 Konstytucji RP wynika, że prawo Prezydenta RP do 
powołania  sędziego  obejmuje  zarówno  akt  powołania,  jak  również  odmowę 
powołania. Zdaniem rządu polskiego, wprowadzanie przez ustawodawcę kryteriów 
dotyczących wykonywania tego prawa, nieprzewidzianych w Konstytucji, mogłoby 
stanowić naruszenie konstytucyjnych prerogatyw Prezydenta RP. 
103. Ponadto, rząd polski utrzymuje, że spory dotyczące stosunku służbowego sędziego 
nie  stanowią  „spraw”  w  rozumieniu  art.  6  ust.  1  EKPC,  a  zatem  nie  przysługuje 
sądowa  droga  odwoławcza  od  decyzji  Prezydenta  RP  dotyczącej  przedłużenia 
okresu  zajmowania  stanowiska  przez  sędziego.  W  odpowiedzi  rządu  polskiego 
wskazano,  że  Prezydent  RP  nie  jest  w  stanie  wywierać  żadnego  rzeczywistego 
wpływu  na  sędziów  Sądu  Najwyższego  ze  względu  na  krótki  okres,  w  którym 
Prezydent RP podejmuje decyzję w sprawie przedłużenia, oraz na fakt, że sędziowie 
Sądu Najwyższego orzekają co do zasady w składzie trzyosobowym, a ich narady są 
tajne,  co  uniemożliwia  Prezydentowi  RP  uzyskanie  wiedzy  o  stanowiskach 
przyjmowanych  przez  poszczególnych  sędziów  podczas  narady.  Rząd  polski 
wskazuje,  że  Krajowa  Rada  Sądownictwa  jest  związana  kryteriami 
umożliwiającymi  jej  wydanie  pozytywnej  opinii  w  sprawie  przedłużenia  czynnej 
służby w wielu różnych sytuacjach. Rząd polski powołuje się również na procedury 
przedłużenia czynnej służby sędziów w innych państwach członkowskich. 
104. Zdaniem Komisji, argumenty te są bezzasadne. 
105. Komisja  podkreśla,  że  na  niezawisłość  sędziowską  wpływa  fakt,  iż  podczas 
podejmowania  decyzji  o  przedłużeniu  czynnej  służby  Prezydent  RP  nie  jest 
związany  kryteriami  ustanowionymi  prawem,  zapewniającymi  poszanowanie 
zasady  niezawisłości  sędziowskiej,  oraz  że  jego  decyzja  nie  jest  przedmiotem 
kontroli sądowej. Przyznanie Prezydentowi RP takiej swobody uznania pozwala na 
podejmowanie  dyskrecjonalnych  decyzji  o  przedłużeniu  czynnej  służby  sędziów 
 

34 
 
Sądu  Najwyższego  wbrew  zasadom  niezależności  sądów,  niezawisłości 
sędziowskiej  i  podziału  władzy.  Komisja  zauważa  również,  że  –  wbrew 
stwierdzeniu  rządu  polskiego  -  art.  6  EKPC  ma  zastosowanie  do  stosunków 
służbowych sędziego77.  
106. Komisja  nie  zgadza  się  ze  stwierdzeniem  rządu  polskiego,  że  procedura 
przedłużania czynnej służby sędziów nie pozwala Prezydentowi RP na wywieranie 
wpływu  na  sędziów  Sądu  Najwyższego.  Jeżeli  chodzi  o  ramy  czasowe  procedury 
przedłużania,  w  odpowiedzi  rządu  polskiego  pominięto  fakt,  że  sama  tylko 
perspektywa  konieczności  zwrócenia  się  do  Prezydenta  RP  o  takie  przedłużenie 
może – nawet na długi czas przed osiągnięciem wieku przejścia w stan spoczynku – 
wywierać  presję  na  sędziach,  których  dotyczy  ustawa,  i  może  prowadzić  do 
„przewidywanego  posłuszeństwa”78  tych  sędziów.  Wpływ  na  gwarancje 
niezawisłości  sędziowskiej  pogłębiony  jest  przez  fakt,  że  czynna  służba  sędziego 
może być przedłużona dwukrotnie. 
107. Ponadto, w przypadku sędziów Sądu Najwyższego, którzy osiągną wiek przejścia w 
stan  spoczynku  po  dniu  3  lipca  2018  r.,  art. 37  §  1a  ustawy  o Sądzie  Najwyższym 
nie wskazuje terminu, w jakim Prezydent RP powinien wystąpić do Krajowej Rady 
Sądownictwa o opinię w sprawie wniosku o przedłużenie czynnej służby. Oznacza 
to,  że  czas  trwania  procedury  przedłużenia  czynnej  służby  zależy  od  uznania 
Prezydenta  RP.  Procedura  ta  może  więc  trwać  znaczący  okres,  w  którym  dany 
sędzia będzie nadal orzekał. Wszystkie te elementy mogą prowadzić do sytuacji, w 
której Sąd Najwyższy przestaje być postrzegany jako dający gwarancję tego, aby w 
każdych  okolicznościach  działać  ponad  jakimkolwiek  podejrzeniem  stronniczości 
lub braku niezależności. 
108. W  odpowiedzi  na  argument  rządu  polskiego  dotyczący  kryteriów  branych  pod 
uwagę  przez  Krajową  Radę  Sądownictwa  przy  wydawaniu  opinii  w  sprawie 
przedłużenia  czynnej  służby  sędziów,  Komisja  pragnie  podkreślić,  że  kryteria 
wskazane w art. 37 §1b mają charakter ogólnikowy, a ponadto mają zastosowanie 
jedynie do grupy sędziów, którzy osiągną wiek przejścia w stan spoczynku po dniu 
                                                 
77   W  swoich  orzeczeniach  Europejski  Trybunał  Praw  Człowieka  wyjaśnił  zakres  pojęcia  sprawy 
„cywilnej”  i  opracował  nowe  kryteria  w  zakresie  stosowania  art.  6  w  odniesieniu  do  sporów 
dotyczących  zatrudnienia  urzędników  służby  publicznej,  w  tym  sędziów  Sądu  Najwyższego.  Zob. 
przede  wszystkim  opublikowane  przez  Trybunał  wytyczne  z  dnia  31  grudnia  2017  r.  w  zakresie 
stosowania art. 6 EKPC. 
78  Zob. wyrok z dnia 8 kwietnia 2014 r., Komisja/Węgry, C-288/12, EU:C:2014:237, pkt 53. 
 

35 
 
3 lipca 2018 r. W odniesieniu do sędziów, którzy osiągnęli ten wiek do dnia 3 lipca 
2018 r., nie obowiązują żadne kryteria. W każdym razie, jak wyjaśniono powyżej, 
po  reformie,  udział  Krajowej  Rady  Sądownictwa  nie  może  stanowić  skutecznej 
gwarancji niezawisłości sędziowskiej79. 
109. W odniesieniu do argumentu rządu polskiego dotyczącego prerogatywy Prezydenta 
RP do powoływania sędziów, Komisja zauważa, iż nigdy nie kwestionowała prawa 
Prezydenta RP do powoływania sędziów. Komisja pragnie podkreślić, że prawo do 
powołania sędziego nie jest porównywalne do prawa o przedłużaniu czynnej służby 
sędziego.  Dyskrecjonalne  prawo  Prezydenta  RP  do  przedłużenia  czynnej  służby 
sędziego  wywiera  bezpośredni  wpływ  na  gwarancje  niezawisłości  sędziowskiej. 
Odpowiedź  rządu  polskiego  na  uzasadnioną  opinię  potwierdza  nieograniczoną 
swobodę  uznania  Prezydenta  RP,  a  więc  również  zdaje  się  potwierdzać 
dyskrecjonalny charakter decyzji80. 
110. Ponadto,  Komisja  pragnie  przypomnieć,  że  zgodnie  z  utrwalonym  orzecznictwem 
państwo  członkowskie  nie  może  powoływać  się  na  przepisy  krajowego  porządku 
prawnego,  w  tym  też  przepisy  konstytucyjne,  dla  celów  usprawiedliwienia 
uchybienia81.  
111. Jeżeli chodzi o procedurę przedłużenia czynnej służby sędziów w innych państwach 
członkowskich, Komisja pragnie zaznaczyć, że sytuacja w przywołanych państwach 
członkowskich  nie  jest  porównywalna  z  sytuacją  w  Polsce,  gdzie  wprowadzono 
nagłe  obniżenie  wieku  przejścia  w  stan  spoczynku  dużej  liczby  sędziów  Sądu 
Najwyższego,  a  także  przyznano  Prezydentowi  RP  dyskrecjonalne  prawo  do 
przedłużania  okresu  czynnej  służby.  Rząd  polski  pomija  fakt,  że  w  przywołanych 
państwach członkowskich funkcjonują zabezpieczenia, takie jak prawo do sądowej 
kontroli  decyzji  lub  skuteczne  zaangażowanie  przedstawicieli  władzy  sądowniczej 
w  proces  podejmowania  decyzji,  czego  w  polskich  przepisach  nie  zapewniono. 
                                                 
79   Zob. pkt 68 powyżej. 
80   Według  komunikatu  kancelarii  Prezydenta  RP,  postanowienie  Prezydenta  RP  w  sprawie  wyrażenia 
zgody  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska  sędziego  mieści  się  w  zakresie  prerogatywy  polegającej  na 
powoływaniu sędziów i, z tego powodu, „nie  wymaga  uzasadnienia” (Komunikat z dnia 11 września 
2018  ws.  oświadczeń  sędziów  o  woli  dalszego  zajmowania  stanowiska  w  Sądzie  Najwyższym  i 
Naczelnym 
Sądzie 
Administracyjnym, 
http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,1121,komunikat-ws-oswiadczen-sedziow-o-woli-
dalszego-zajmowania-stanowiska-w-sadzie-najwyzszym-i-naczelnym-sadzie-administracyjnym.html).
 
81   Zob. wyroki: z dnia 15 marca 2001, w sprawie Komisja przeciwko Holandii, C-83/00, EU:C:2001:172, 
pkt  10;  z dnia  16 grudnia  2004 r.  w sprawie  C-358/03  Komisja  przeciwko  Austrii,  Rec.  str. I-12055, 
EU:C:2004:824, pkt 13. 
 

36 
 
Ponadto,  Komisja  przypomina,  że  w  każdym  razie,  domniemane  występowanie 
podobnych  przepisów  w  innym  państwie  członkowskim  nie  może  uzasadniać 
naruszenia prawa Unii. 
112. Komisji nie przekonuje argument rządu polskiego, wskazujący na to,  że sędziowie 
Sądu  Najwyższego  odbywają  narady  zgodnie  z  zasadą  tajności  i  co  do  zasady 
rozstrzygają  sprawy  w  składzie  trzyosobowym.  Zgodnie  z  zasadą  niezawisłości 
sędziowskiej,  każdy  sędzia  w  danym  składzie  powinien  być  chroniony  przed 
naciskami,  w  szczególności  przed  naciskami  władzy  wykonawczej.  Poza  tym, 
niezawisłość  sędziowska  dotyczy  nie  tylko  bezstronności  sędziego  w konkretnych 
sprawach,  lecz  także  organizacji  sądownictwa  (niezależności  strukturalnej)  i tego, 
czy  dany  organ  daje  „wrażenie  niezależności”,  będącej  kluczowym  elementem 
utrzymania  zaufania,  które  powinny  wzbudzać  sądy  w społeczeństwie 
demokratycznym82. 
113. W związku z powyższym, Komisja stoi na stanowisku, że, przyznając Prezydentowi 
Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne  prawo  do  decydowania  o  przedłużeniu 
czynnej  służby  sędziów,  zgodnie  z art. 111  §  1  w związku  z art. 37  §  2–4  ustawy 
o Sądzie Najwyższym  i z art. 5 ustawy  o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym  (w 
odniesieniu  do  urzędujących  sędziów  Sądu  Najwyższego,  którzy  ukończą  65.  rok 
życia do dnia 3 lipca 2018 r.), zgodnie z art. 111 § 1a w związku z art. 37 § 1a–4 (w 
odniesieniu  do  urzędujących  sędziów  Sądu  Najwyższego,  którzy  ukończą  65.  rok 
życia w okresie pomiędzy dniem 4 lipca 2018 r. a dniem 3 kwietnia 2019 r.) oraz 
zgodnie  z art. 37  §  1–4  ustawy  o Sądzie  Najwyższym  (w  odniesieniu  do 
urzędujących sędziów Sądu Najwyższego, którzy ukończą 65. rok życia po dniu 3 
kwietnia 2019 r.), ustawa o Sądzie Najwyższym bezpośrednio wpływa na gwarancje 
niezawisłości sędziów Sądu Najwyższego w trakcie sprawowania funkcji sędziego, 
również  gdy  mają  zapewnić  ochronę  sądową  w sprawach  dotyczących  stosowania 
prawa  Unii.  Komisja  pragnie  zaznaczyć,  że  niniejszy  zarzut  dotyczy  również 
sędziów powołanych do Sądu Najwyższego po dniu 3 kwietnia 2018 (art. 37 § 1–4 
ustawy o Sądzie Najwyższym). 
                                                 
82   Zob. pkt 58 powyżej. 
 

37 
 
114. Komisja  uważa,  że  wskazane  przepisy  ustawy  o Sądzie  Najwyższym  są  zatem 
sprzeczne z obowiązkami określonymi w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku 
z art. 47 Karty. 
1.4. Wniosek pośredni 
115. Z  powyższego  wynika,  że  zarzuty  podniesione  w  skardze  Komisji  opierają  się  na 
solidnych  podstawach  orzecznictwa  Trybunału.  Wynika  z  tego,  że  skargi  w 
postępowaniu  głównym  nie  można  prima  facie  uznać  za  pozbawioną  poważnych 
podstaw.  
116. W  każdym  razie  Komisja  przypomina,  że  sędzia  właściwy  do  orzekania  w 
przedmiocie  środków  tymczasowych  powinien  uznać  za  spełnioną  przesłankę 
dotyczącą  istnienia  fumus  boni  iuris  również  wtedy,  gdy  uzna,  że  jeden  z 
argumentów  przedstawionych  przez  Komisję  wskazuje  na  istnienie  złożonych 
kwestii  prawnych,  których  rozwiązanie  nie  nasuwa  się  od  razu  i  wymaga  tym 
samym  przeprowadzenia  dogłębnej  oceny,  która  nie  może  być  dokonywana  przez 
sędziego  orzekającego  co  do  środków  tymczasowych,  lecz  powinna  stanowić 
przedmiot postępowania co do istoty sprawy83. 
117. Uwzględniając  te  wszystkie  powody,  Komisja  uważa,  że  przesłanka  dotycząca 
istnienia fumus boni juris jest spełniona. 
2. 
W przedmiocie pilnego charakteru 
2.1. 
Uwagi wstępne 
118. Zgodnie  z  utrwalonym  orzecznictwem  Trybunału  celem  postępowania  w 
przedmiocie  zastosowania  środków  tymczasowych  jest  zagwarantowanie  pełnej 
skuteczności  przyszłego  ostatecznego  orzeczenia,  aby  uniknąć  luki  w  ochronie 
prawnej zapewnianej przez Trybunał84. Aby osiągnąć ten cel, pilny charakter sprawy 
należy  oceniać  pod  względem  konieczności  zastosowania  środków  tymczasowych 
celem  uniknięcia  poniesienia  przez  stronę  wnoszącą  o  zastosowanie  ochrony 
tymczasowej poważnej i nieodwracalnej szkody85. Poważną i nieodwracalną szkodą, 
                                                 
83   Zob.  postanowienie  wiceprezesa  Trybunału  Sprawiedliwości  z  dnia  2  marca  2016  r.  w  sprawie 
C-162/15 P-R, Evonik Degussa przeciwko Komisji, EU:C:2016:142, pkt 22. 
84   Zob.  postanowienie  Trybunału  z  dnia  20  listopada  2017  r.,  Komisja  przeciwko  Polsce,  C-441/17  R, 
EU:C:2017:877, pkt 43. 
85   Zob. postanowienie prezesa Trybunału Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2008 r., Komisja przeciwko 
Malcie, C-76/08 R, nieopublikowane, EU:C:2008:252, pkt 31, oraz postanowienie Trybunału z dnia 20 
 

38 
 
której  prawdopodobne wystąpienie należy  wykazać, jest szkoda, która wynikałaby 
ewentualnie  z  odmowy  zarządzenia  wnioskowanego  środka  tymczasowego,  w 
przypadku  gdyby  skarga  została  następnie  uwzględniona.  Szkodę  tę  należy  w 
związku  z  tym  oceniać,  wychodząc  z  tego  założenia,  przy  czym  nie  implikuje  to 
jakiegokolwiek  zajęcia  stanowiska  przez  sędziego  właściwego  do  orzekania  w 
przedmiocie  środków  tymczasowych  odnośnie  do  zasadności  zarzutów 
podniesionych w skardze86. 
119. Komisja przypomina, że dla celów zastosowania środków tymczasowych, poważną 
i  nieodwracalną  szkodę  należy  ustalić  przy  założeniu,  że  skarga  dotycząca  istoty 
sprawy zostanie uwzględniona.  
120. Należy  zatem,  w  celu  oceny  pilnego  charakteru,  wyjść  z  założenia,  że  z  jednej 
strony,  w  braku  środków  tymczasowych,  sędziowie  Sądu  Najwyższego,  których 
dotyczy stosowanie spornych przepisów, nie mogliby pełnić czynnej służby lub, w 
przypadku  przedłużenia  czynnej  służby  przez  Prezydenta,  nie  mogliby  jej  pełnić, 
korzystając z pełnych gwarancji niezawisłości. Ponadto należy uznać za wykazane, 
że warunki natychmiastowego zakończenia ich czynnej służby lub jej przedłużenia 
przez Prezydenta RP naruszają zasadę niezawisłości sędziowskiej. 
121. W tym kontekście, stosowanie systemu przejścia w stan spoczynku wynikającego ze 
spornych przepisów krajowych stwarza ryzyko poważnej i nieodwracalnej szkody. 
2.2. 
W przedmiocie poważnej szkody 
122. Komisja pragnie podkreślić negatywne skutki, jakie powstałyby dla funkcjonowania 
porządku  prawnego  Unii,  gdyby  sąd  najwyższy  państwa  członkowskiego  przez 
dłuższy  okres  czasu  działał  w  warunkach,  które  budzą  wątpliwości  co  do 
poszanowania gwarancji niezawisłości. 
123. Z  jednej  strony,  funkcjonowanie  porządku  prawnego  Unii  opiera  się  na 
bezpośrednim stosowaniu prawa Unii przez niezawisłe sądy krajowe. 
124. Sądy te wypełniają we  współpracy z Trybunałem  powierzoną im wspólnie funkcję 
w celu zapewnienia przestrzegania prawa przy wykładni i stosowaniu traktatów. W 
                                                                                                                                                 
listopada  2017  r.,  Komisja  przeciwko  Polsce,  C-441/17  R,  EU:C:2017:877,  pkt  43  i  przytoczone  tam 
orzecznictwo. 
86   Zob.  postanowienie  Trybunału  z  dnia  20  listopada  2017  r.,  Komisja  przeciwko  Polsce,  C-441/17  R, 
EU:C:2017:877, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo. 
 

39 
 
tym względzie gwarancja niezawisłości, która stanowi integralny element sądzenia, 
jest niezbędna dla sądów krajowych, a tym bardziej – dla sądu najwyższego państwa 
członkowskiego87.  
125. Niezawisłość  sądów  krajowych  jest  w  szczególności  niezbędna  do  właściwego 
funkcjonowania mechanizmu odesłania prejudycjalnego przewidzianego w art. 267 
TFUE88, który jest „kluczowym elementem” systemu sądowego Unii, umożliwiając 
zapewnienie  spójności,  pełnej  skuteczności  i  autonomii  prawa  Unii  oraz, 
ostatecznie,  szczególnego  charakteru  prawa  ustanowionego  na  podstawie 
traktatów89. 
126. Z uwagi  na ich szczególne funkcje w krajowym  porządku prawnym  oraz autorytet 
ich orzeczeń, krajowe sądy najwyższe odgrywają również centralną rolę w systemie 
stosowania prawa Unii. 
127. Jako sąd orzekający w ostatniej instancji, sąd najwyższy ma szczególny obowiązek 
w zakresie stosowania art. 267 akapit trzeci TFUE. O ile niezgodne z prawem Unii 
pojedyncze orzeczenie sądu niższej instancji nie prowadzi w każdym przypadku do 
naruszenia  skuteczności  przepisu  prawa  Unii,  taki  skutek  jest  prawdopodobny  w 
przypadku  wykładni  sprzecznej  z  prawem  Unii  dokonanej  przez  krajowy  sąd 
najwyższy90.  Obowiązek  składania  pytań  prejudycjalnych  przez  sądy  ostatniej 
instancji na mocy  art. 267 akapit trzeci  TFUE służy  właśnie temu, by  w państwie 
członkowskim  nie  utrwaliło  się  krajowe  orzecznictwo  niezgodne  z  przepisami 
prawa Unii91. Ponadto wykładnia utrzymana w mocy przez krajowy sąd najwyższy 
ma  również  szczególne  znaczenie  prawne  w  kontekście  stosowania  przepisów 
prawa Unii, które odsyłają do prawa krajowego92. 
128. Krajowy  sąd  najwyższy,  którego  funkcjonowanie  budzi  wątpliwości  o  charakterze 
systemowym  co  do  przestrzegania  zasady  niezawisłości  sędziowskiej,  nie  byłby  w 
                                                 
87   Zob.  wyrok  z  dnia  27  lutego  2018  r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 33 i 42. 
88   Zob.  wyrok  z  dnia  27  lutego  2018  r.,  Associação  Sindical  dos  Juízes  Portugueses,  C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 54. 
89   Zob. opinia 2/13 (przystąpienie Unii do EKPC) z dnia 18 grudnia 2014 r., EU:C:2014:2454, pkt 176, 
oraz wyrok z dnia 6 marca 2018 r., Achmea, C-284/16, EU:C:2018:158, pkt 37. 
90   Zob.  opinię  rzecznika  generalnego  Geelhoeda  w  sprawie  Komisja  przeciwko  Włochom,  C-129/00, 
EU:C:2003:319, pkt 63. 
91   Zob. wyrok z dnia 2 czerwca 2002 r. w sprawie C-99/00, Lyckeskog, EU:C:2002:329, pkt 14. 
92   Zob. wyrok z dnia 9 grudnia 2003 r., Komisja przeciwko Włochom, C-129/00, EU:C:2003:656, pkt 32. 
Zob. podobnie wyrok z dnia 15 marca 2018 r., Blanco Marqués, C-431/16, EU:C:2018:189, pkt 48. 
 

40 
 
stanie wykonywać roli przypisanej temu sądowi w tak ukształtowanym systemie. W 
szczególności,  sąd  ten  mógłby  w  pełni  nie  wywiązywać  się  z  ciążącego  na  tym 
sądzie, jako na sądzie orzekającym w ostatniej instancji, obowiązku zwrócenia się 
do Trybunału z wnioskiem prejudycjalnym, zgodnie z art. 267 akapit trzeci TFUE93. 
129. Z drugiej strony, zapewnienie niezależności sądów i niezawisłości sędziowskiej ma 
również  zasadnicze  znaczenie  dla  zasady  wzajemnego  uznawania,  która  stanowi 
„kamień węgielny” współpracy sądowej94. 
130. Zapewnienie  niezawisłości  sądów  krajowych  odgrywa  zasadniczą  rolę  w  licznych 
aktach  prawnych  Unii  dotyczących  przestrzeni  wolności,  bezpieczeństwa  i 
sprawiedliwości,  opartych  na  wzajemnym  zaufaniu  między  państwami 
członkowskimi, a także na wzajemnym zaufaniu między sądami krajowymi95. 
131. W  tym  względzie  zasada  wzajemnego  zaufania  wymaga,  w  szczególności  w 
odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, aby każde z 
tych państw uznawało – z zastrzeżeniem wyjątkowych okoliczności – że wszystkie 
inne  państwa  członkowskie  przestrzegają  prawa  Unii,  a  zwłaszcza  praw 
podstawowych uznanych w tym prawie96. 
132. Jak  Trybunał  wskazał  w  odniesieniu  do  uznawania  i  wykonywania  orzeczeń 
sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, poszanowanie zasady wzajemnego 
zaufania  w  ramach  sprawowania  wymiaru  sprawiedliwości  w  państwach 
członkowskich Unii wymaga bowiem przede wszystkim, aby orzeczenia, o których 
wykonanie  wnosi  inne  państwo  członkowskie,  były  wydawane  w  postępowaniu 
                                                 
93   Należy przypomnieć, z uwzględnieniem zakresu kontroli wykonywanej przez ETPC w tej kwestii, że 
odmowa  zwrócenia  się  z  wnioskiem  prejudycjalnym  przez  sąd  orzekający  w  ostatniej  instancji  może 
sama  w  sobie  stanowić  naruszenie  art.  6 § 1 EKPC. Zob. wyroki ETPC: z dnia  20  września  2011 r., 
Ullens de Schooten et Rezabek przeciwko Belgii, nr 3989/07 et 38353/07, § 62, oraz z dnia 8 kwietnia 
2014 r., Dhahbi przeciwko Włochom, nr 17120/09, § 31-34. 
94   Zob.  wyrok  z  dnia  25  lipca  2018  r.,  Minister  for  Justice  and  Equality  (Défaillances  du  système 
judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 41 i 55. 
95   Dotyczy to zarówno współpracy w sprawach karnych (na przykład, decyzji ramowej Rady 2002/584  z 
dnia  13  czerwca  2002  r.  w  sprawie  europejskiego  nakazu  aresztowania  i  procedury  wydawania  osób 
między państwami członkowskimi, Dz.U. 2002, L 190, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 19, t. 6, 
s.  34),  jak  i  w  sprawach  cywilnych  (na  przykład,  rozporządzenia  Parlamentu  Europejskiego  i  Rady 
(UE) nr 1215/2012 z dnia  12 grudnia  2012 r. w sprawie  jurysdykcji i uznawania  orzeczeń sądowych 
oraz  ich  wykonywania  w  sprawach  cywilnych  i  handlowych,  Dz.U.  2012,  L  351,  s.  1,  a  także 
rozporządzenia  Parlamentu  Europejskiego  i  Rady  (WE)  nr  805/2004  z  dnia  21  kwietnia  2004  r.  w 
sprawie utworzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych, Dz.U. 2004, L 143, 
s. 15 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 19, t. 7, s. 38). 
96   Zob.  wyrok  z  dnia  25  lipca  2018  r.,  Minister  for  Justice  and  Equality  (Défaillances  du  système 
judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo. 
 

41 
 
sądowym  gwarantującym  niezależność  i  bezstronność  oraz  poszanowanie  zasady 
kontradyktoryjności97.  
133. Zastosowanie tej zasady byłoby kwestionowane w przypadku, gdyby sąd najwyższy 
państwa członkowskiego przez dłuższy okres czasu działał w warunkach, które nie 
dają gwarancji niezawisłości. 
134. Jeżeli  sporne  przepisy  wywoływałyby  nadal  skutki  prawne,  nie  można  by  było 
zapewnić,  aby  do  czasu  wydania  orzeczenia  Trybunału  co  do  istoty  sprawy 
działalność  Sądu  Najwyższego  spełniała  wszystkie  gwarancje  niezawisłości,  a  w 
szczególności  aby  działalność  ta  nie  budziła  wątpliwości  związanych  z 
niezawisłością Sądu Najwyższego. 
135. Po  pierwsze,  sędziowie,  których  dotyczą  sporne  przepisy,  w  tym  Pierwszy  Prezes 
Sądu Najwyższego i prezesi izb, nie mogliby dalej pełnić czynnej służby, a zatem 
sprawy,  które  im  przydzielono,  zostałyby  przydzielone  innym  sędziom,  a  składy 
orzekające,  w  których  zasiadali,  zmienione.  Sąd  Najwyższy  zasiadałby  więc  w 
składach  utworzonych  w  warunkach,  które  budzą  uzasadnione  wątpliwości  co  do 
naruszenia  zasady  nieusuwalności  sędziów,  a  tym  samym  zasady  niezawisłości 
sędziowskiej. 
136. Po  drugie,  sędziowie  orzekający  w  Sądzie  Najwyższym  podlegaliby  systemowi 
dyskrecjonalnego  przedłużania  czynnej  służby,  podczas  gdy  system  ten  budziłby 
wątpliwości co do przestrzegania wymaganych gwarancji niezawisłości. 
137. Należy  również podkreślić, że sporne przepisy  podważają  gwarancje niezawisłości 
Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, gdyż zakładają zakończenie czynnej służby 
obecnej Pierwszej Prezes przed upływem kadencji zagwarantowanej w art. 183 ust. 
3 Konstytucji RP. Pierwszy Prezes odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu Sądu 
Najwyższego,  między  innymi,  w  ramach  swoich  uprawnień  w  zakresie 
powoływania prezesów izb i prezesów przewodniczących wydziałów, przenoszenia 
sędziów (także bez ich zgody) pomiędzy izbami, a także rozstrzygania sporów co do 
właściwości izb98. 
                                                 
97   Zob. wyrok z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking, C-551/15, EU:C:2017:193, pkt 54. 
98   Do kompetencji Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego należą, między innymi, zwoływanie Kolegium 
Sądu  Najwyższego  i  Zgromadzenia  Ogólnego,  w  tym  Zgromadzenia  wybierającego  kandydatów  na 
stanowisko  Pierwszego  Prezesa  (art.  13§1,  art.  14§2  i  art.  17§  2  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym); 
 

42 
 
138. Gdyby  sporne  przepisy  były  dalej  stosowane  i  wprowadzane  w  życie,  Sąd 
Najwyższy  nie mógłby  w pełni odgrywać swojej  roli w ramach stosowania prawa 
Unii.  
139. Do  czasu  wydania  orzeczenia  Trybunału  co  do  istoty  sprawy  głównej  istnieje 
ryzyko, że orzeczenia Sądu Najwyższego nie będą uznawane za wydane przez sąd 
posiadający gwarancje niezawisłości wymagane na podstawie art. 19 ust. 1 TUE, co 
podważy zaufanie stron postępowania, jak również wzajemne zaufanie pozostałych 
państw członkowskich co do niezależności polskich sądów. 
2.3. 
W przedmiocie nieodwracalnej szkody  
140. Komisja  zauważa,  że  brak  pełnych  gwarancji  niezawisłości  w  związku  z 
funkcjonowaniem Sądu Najwyższego stanowiłby źródło poważnej i nieodwracalnej 
szkody,  zarówno  w  odniesieniu  do  funkcjonowania  porządku  prawnego  Unii  w 
okresie  poprzedzającym  wydanie  ostatecznego  orzeczenia  Trybunału  co  do  istoty 
skargi, jak i w odniesieniu do wykonania tego przyszłego orzeczenia. 
141. W pierwszej kolejności, w odniesieniu do funkcjonowania porządku prawnego Unii 
w  okresie  poprzedzającym  wydanie  ostatecznego  orzeczenia  w  sprawie,  należy 
zauważyć,  że  Sąd  Najwyższy  jest  sądem  orzekającym  w  ostatniej  instancji. 
Orzeczenia  Sądu  Najwyższego  w  tym  okresie  przejściowym,  przyjęte  w  składach 
ukonstytuowanych  w  okolicznościach  pozwalających  na  wątpliwość  co  do 
naruszenia  zasady  niezawisłości  sędziowskiej,  będą  miały  powagę  rzeczy 
osądzonej.  
142. W związku z tym, jeżeli w postępowaniu głównym Trybunał potwierdzi zarzucane 
uchybienie,  orzeczenia  wydane  przez  Sąd  Najwyższy  w  owym  okresie 
przejściowym  w  sprawach  dotyczących  stosowania  prawa  Unii  nie  tylko  będą 
dotknięte  nieprawidłowością,  ale  będą  również  źródłem  nieodwracalnych  skutków 
prawnych.  
                                                                                                                                                 
powoływanie i odwoływanie przewodniczących wydziałów Izb, na wniosek właściwego Prezesa Sądu 
Najwyższego  (art.  14§2  ustawy);  opiniowanie  oświadczenia  o  woli  dalszego  pełnienia  urzędu  na 
stanowisku  sędziego  Sądu  Najwyższego  (art.  14§4  i  art.  37§2  ustawy);  wyznaczenie  sędziego  do 
czasowego  orzekania  w  innej  izbie  lub  do  rozpoznania  określonej  sprawy  w  innej  izbie,  także  bez 
zgody  sędziego,  przeniesienie  sędziego  do  innej  izby  (art.  35§2  i  §3  ustawy).  Pierwszy  Prezes  Sądu 
Najwyższego  dysponuje  szerokimi  uprawnieniami  w  odniesieniu  do  postępowań  dyscyplinarnych 
wobec sędziów Sądu Najwyższego (na podstawie art. 76 tejże ustawy). 
 

43 
 
143. Nieodwracalny  charakter  szkody  spowodowanej  przez  naruszenie  zasady 
niezawisłości  wynika  również  z  konsekwencji,  jakie  należy  wyciągnąć  w 
odniesieniu  do  systemu  uznawania  i  wykonywania  orzeczeń  sądowych  w  ramach 
przestrzeni  wolności,  bezpieczeństwa  i  sprawiedliwości.  W  systemie  tym  sądy 
pozostałych państw członkowskich będą rozstrzygać wnioski o uznanie i wykonanie 
orzeczeń wydanych w polskim porządku prawnym. Jeżeli Sąd Najwyższy nie byłby 
postrzegany  jako  niezależny,  prowadziłoby  to  do  dwóch  konsekwencji 
powodujących  nieodwracalne  skutki.  Po  pierwsze,  sąd  innego  państwa 
członkowskiego  mógłby  odmówić  uznania  i  wykonania  orzeczenia  Sądu 
Najwyższego.  W  niektórych  przypadkach  skutki  takiej  odmowy  byłyby 
nieodwracalne – na przykład, gdyby sąd wykonujący europejski nakaz aresztowania 
wstrzymałby się od wykonania nakazu, a dalsze prowadzenie postępowania wobec 
osoby ściganej stałoby się niemożliwe99. Po drugie, jeżeli sądy pozostałych państw 
członkowskich wykonywałyby orzeczenia Sądu Najwyższego nie biorąc pod uwagę 
ryzyka naruszenia zasady niezawisłości, a następnie naruszenie art. 19 ust. 1 TFUE 
zostałoby  potwierdzone  przez  Trybunał,  skutki  tych  orzeczeń  również  byłyby 
nieodwracalne. W braku środków tymczasowych, panowałaby więc niepewność co 
do  stosowania  zasady  wzajemnego  uznania,  co  samo  w  sobie  byłoby  źródłem 
nieodwracalnej szkody.  
144. Następnie,  w  przedmiocie  wykonywania  ostatecznego  orzeczenia  Trybunału  co  do 
istoty  skargi,  należy  zauważyć,  że  stosowanie  spornych  przepisów  w  okresie 
poprzedzającym ostateczne orzeczenie podważałoby jego skuteczność w przypadku 
gdyby Trybunał uwzględnił skargę. 
145. Należy  przypomnieć,  że  obowiązek  naprawienia  skutków  uchybienia  obejmuje 
zobowiązanie  do  usunięcia  skutków  powstałych  przed  ogłoszeniem  wyroku 
stwierdzającego uchybienie100. 
146. Jeżeli  sporne  przepisy  byłyby  dalej  stosowane  do  czasu  wydania  ostatecznego 
orzeczenia, ich skutki stałyby się nieodwracalne. 
                                                 
99   Zob.  odnośnie  do  tego  przykładu  wyrok  z  dnia  25  lipca  2018  r.,  Minister  for  Justice  and  Equality 
(Défaillances du système judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 78. 
100  Zob. np. wyroki: z dnia 16 grudnia 1960 r. w sprawie Humblet przeciwko Belgii, 6/60, EU:C:1960:48, 
str.  1146;  z dnia  19 listopada  1991 r.  w sprawach  połączonych  C-6/90  i C-9/90  Francovich  i in., 
EU:C:1991:428, pkt 36. 
 

44 
 
147. W  braku  środków  tymczasowych  istniałoby  bowiem  ryzyko,  że  na  stanowiska 
sędziów  Sądu  Najwyższego,  którzy  przeszliby  w  stan  spoczynku  w  wyniku 
stosowania  spornych  przepisów,  zostaną  powołani  nowi  sędziowie.  Powołanie 
nowych  sędziów  miałoby  charakter  faktu  dokonanego  i  znacznie  utrudniłoby 
sędziom, których dotyczą sporne przepisy, możliwość powrotu do pełnienia czynnej 
służby. 
148. W  tym  względzie  należy  zauważyć,  że  władze  polskie  rozpoczęły  już  procedury 
powołania  na  nowe  stanowiska  utworzone  po  wejściu  w  życie  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym101.  Ryzyko,  że  procedury  te  zostaną  rozszerzone  na  stanowiska 
sędziów  Sądu  Najwyższego,  których  dotyczą  sporne  przepisy,  jest  realne,  biorąc 
pod  uwagę  fakt,  że  procedury  powołania  zostały  przyspieszone  po  wszczęciu 
postępowania w sprawie uchybienia102. Ponadto, procedura powołania na stanowisko 
obecnie zajmowane przez Pierwszą Prezes Sądu Najwyższego już się rozpoczęła103. 
149. Jeżeli powołany zostanie nowy Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego lub, w miejsce 
obecnej Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego, wyznaczony zostanie sędzia któremu 
powierzone jest „kierowanie” Sądem Najwyższym do czasu powołania Pierwszego 
Prezesa  Sądu  Najwyższego104,  powołanie  to  miałoby  charakter  faktu  dokonanego, 
utrwalając naruszenie zasady nieusuwalności w odniesieniu do kadencji powołania 
Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego zagwarantowanej w Konstytucji. 
150. Z rozważań tych wynika, że w braku środków tymczasowych, istniałoby ryzyko, że 
wyrok Trybunału uwzględniający skargę w postępowaniu głównym będzie w dużej 
mierze pozbawiony skuteczności. 
151. W  tych  okolicznościach  brak  środków  tymczasowych  prowadziłby  do  ryzyka 
stworzenia  faktu  dokonanego,  na  który  następnie  państwo  członkowskie  mogłoby 
się  powoływać  wskazując  na  istnienie  trudności  nie  do  przezwyciężenia, 
                                                 
101  Utworzenie  nowych  stanowisk  wiąże  się  między  innymi  z  tym,  że  liczba  sędziów  w  Sądzie 
Najwyższym została podwyższona z 93 do 120. 
102  Zob. pkt 27-33 powyżej. 
103 Zob. pkt 29 powyżej. 
104  Art.  111  §  4  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym  stanowi:  „Jeżeli  stanowisko  Pierwszego  Prezesa  Sądu 
Najwyższego lub Prezesa Sądu Najwyższego zostanie zwolnione po wejściu w życie niniejszej ustawy, 
Prezydent  Rzeczypospolitej  Polskiej  powierzy  kierowanie  Sądem  Najwyższym  lub  izbą  wskazanemu 
sędziemu Sądu Najwyższego do czasu powołania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego lub Prezesa 
Sądu Najwyższego spośród kandydatów wybranych w trybie § 5”. 
 

45 
 
uniemożliwiających wykonanie zobowiązań wynikających z wyroku  Trybunału  co 
do istoty skargi105.  
152. Skutkowałoby to podważeniem przyszłego wyroku Trybunału. 
2.4.  
Wniosek pośredni 
153. Komisja  uważa,  że  oceny  warunków  stosowania  środków  tymczasowych,  a  w 
szczególności  kwestii  pilności  sprawy,  nie  można  przeprowadzać  w  oderwaniu  od 
kontekstu niniejszej sprawy. 
154. W  obecnym  postępowaniu  dotyczącym  środków  tymczasowych  Komisja  działa  w 
charakterze  „strażniczki  traktatów”  w  celu  zapewnienia,  w  ramach  środków 
tymczasowych,  ochrony  interesu  publicznego  w  zakresie  przestrzegania  zasady 
skutecznej  ochrony  prawnej  w  ramach  stosowania  prawa  Unii,  a  więc  również  w 
celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania porządku prawnego Unii. 
155. W  dniu  wszczęcia  postępowania  w  przedmiocie  środków  tymczasowych  przepisy 
stanowiące istotę uchybienia są już wdrażane. Co więcej, władze polskie kontynuują 
wdrażanie spornych przepisów, pomimo postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 2 
sierpnia 2018 r. zawieszającego stosowanie tych przepisów do czasu rozstrzygnięcia 
kwestii  prejudycjalnej  przez  Trybunał  na  podstawie  art.  267  TFUE  (zob.  pkt  24 
niniejszego wniosku). 
156. Środki  te  wpisują  się  w  szerszy  kontekst  kryzysu  praworządności  w  Polsce,  który 
wzbudził poważne obawy wyrażone między innymi przez Parlament Europejski106, 
a  także  przez  organy  Rady  Europy107.  Kryzys  ten  również  skłonił  Komisję  do 
złożenia  uzasadnionego  wniosku  na  podstawie  art.  7  ust.  1  TUE108,  w  wyniku 
którego miały miejsce dwa wysłuchania Polski w ramach Rady (w składzie „Rady 
do Spraw Ogólnych”). 
                                                 
105 Zob. wyrok z dnia 11 lipca 1985 r. w sprawie Komisja przeciwko Włochom,  101/84, EU:C:2010:115, 
pkt 16. 
106  Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 1 marca 2018 r. w sprawie decyzji Komisji o zastosowaniu 
art. 7 ust. 1 TUE w związku z sytuacją w Polsce (2018/2541(RSP)). 
107  W  szczególności:  Opinia  Komisji  Weneckiej  CDL(2017)035031  oraz  raport  „Ad  hoc  report  on 
Poland”,  przyjęty  przez  Grupę  Państw  Przeciwko  Korupcji  (GRECO)  na  79.  spotkaniu  plenarnym 
(Strasburg, 19-23 marca 2018; Greco-AdHocRep(2018)1).   
108  Uzasadniony wniosek zgodnie z art. 7 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej dotyczący praworządności w 
Polsce (COM(2017)835 final; 2017/0360 (NLE)). 
 

46 
 
157. Okoliczności  te  potwierdzają  wniosek,  co  do  pilnego  charakteru  środków 
tymczasowych  mających  na  celu  uniknięcie  ryzyka  poważnej  i  nieodwracalnej 
szkody dla sprawnego  funkcjonowania porządku prawnego Unii  w okresie trwania 
niniejszego  postępowania  przed  Trybunałem,  a  także  w  celu  zachowania 
skuteczności ostatecznego orzeczenia. 
158. Szczególnie  poważny  charakter  fumus  boni  juris  uzasadnia,  aby  pilny  charakter 
sprawy  na  który  powołuje  się  Komisja  w  niniejszej  sprawie  był  szczególnie 
uwzględniony109. 
159. W  świetle  powyższych  rozważań,  Komisja  stwierdza,  że  zastosowanie  nowego 
systemu  przejścia  w  stan  spoczynku  na  podstawie  spornych  przepisów,  w  okresie 
poprzedzającym  wydanie  ostatecznego  orzeczenia  Trybunału,  stwarza  ryzyko 
poważnej  i  nieodwracalnej  szkody  zarówno  w  zakresie  funkcjonowania  porządku 
prawnego Unii, jak i w zakresie wykonania tego orzeczenia. 
3. 
W przedmiocie wyważenia interesów 
160. Sędzia  orzekający  w  sprawie  środków  tymczasowych  ma  obowiązek  wyważenia 
ryzyka  związanego  z  każdym  z  możliwych  rozwiązań110.  Oznacza  to,  konkretnie, 
porównanie  intensywności  naruszenia  interesu  publicznego  Unii  związanego  ze 
sprawnym  funkcjonowaniem  porządku  prawnego  Unii,  które  miałoby  miejsce  w 
razie gdyby Trybunał nie zarządził środków tymczasowych, a następnie uwzględnił 
skargę  Komisji  w  sprawie  głównej,  z  intensywnością  naruszenia  interesów 
Rzeczypospolitej Polskiej, które miałoby miejsce w razie gdyby Trybunał zarządził 
owe środki, a następnie nie uwzględnił skargi Komisji. 
161. Zdaniem  Komisji,  w  niniejszej  sprawie  naruszenie  o  większej  intensywności 
dotyczyłoby  interesu  publicznego  Unii.  Jak  wynika  z  wyżej  przedstawionych 
argumentów111,  gdyby  Trybunał  nie  zarządził  środków  tymczasowych,  a  następnie 
uwzględnił  skargę  Komisji,  sprawne  funkcjonowanie  porządku  prawnego  Unii 
zostałoby  naruszone  w  sposób  systemowy.  Natomiast  w  przeciwnym  przypadku 
                                                 
109  Zob. postanowienie prezesa Trybunału z dnia 23 lutego 2001 r., Austria przeciwko Radzie, C-445/00, 
EU:C:2001:123, pkt 110. 
110  Zob. postanowienie prezesa Trybunału z dnia 26 czerwca 2003 r. Belgia i in. przeciwko Komisji, C-
182/03 R et C-217/03 R, ECLI:EU:C:2003:385, pkt 142. 
111  Zob. pkt 122-152 powyżej. 
 

47 
 
skutek  spornych  środków  krajowych  dotyczących  reformy  przejścia  w  stan 
spoczynku sędziów Sądu Najwyższego zostałby jedynie opóźniony.  
162. Natychmiastowe  zawieszenie  wdrażania  nowego  systemu  przejścia  w  stan 
spoczynku  wynikającego  ze  spornych  przepisów,  a  także  nakaz  wstrzymania 
jakichkolwiek  działań  w  celu  powołania  nowych  sędziów  na  stanowiska  sędziów, 
których dotyczą sporne przepisy, w tym także Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego, 
jest  zatem  uzasadnione  biorąc  pod  uwagę  wyważenie  powyższych  interesów. 
Zdaniem  Komisji w odniesieniu do wyważenia  wchodzących w  grę interesów jest 
również  uzasadniony  nakaz  zapewnienia,  aby  sędziowie  Sądu  Najwyższego, 
których dotyczą wyżej  wymienione przepisy, mogli  pełnić funkcje na tym  samym 
stanowisku, korzystając z tego samego statusu i takich samych praw oraz warunków 
zatrudnienia  jak  w  chwili  poprzedzającej  dzień  wejścia  w  życie  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym. 
4. 
W przedmiocie zakresu środków tymczasowych 
163. Zgodnie  z  art.  279  TFUE  sędzia  właściwy  do  orzekania  w  przedmiocie  środków 
tymczasowych  może,  jeżeli  uzna,  że  wymagają  tego  okoliczności,  zarządzić 
zawieszenie  wykonywania  zaskarżonego  aktu  lub  ustanowić  wszelkie  niezbędne 
środki tymczasowe.  
164. Pojęcie  „niezbędnych”  środków  odzwierciedla  dużą  swobodę  uznania  sędziego 
właściwego  do  orzekania  w  przedmiocie  środków  tymczasowych,  co  jest 
uzasadnione faktem, że środki te muszą być wystarczająco skuteczne w odniesieniu 
do swego celu. 
165. Sędzia  właściwy  do  orzekania  w  przedmiocie  środków  tymczasowych  może  w 
szczególności  wydać  na  zasadach  tymczasowych  odpowiednie  nakazy  stronie 
postępowania112.  Takie  nakazy  sądowe  nie  muszą  ograniczać  się  do  obowiązku 
                                                 
112  Zob. postanowienie prezesa Trybunału z dnia 24 kwietnia 2008 r., Komisja przeciwko Malcie, C-76/08 
R,  EU:C:2008:252,  pkt  19,  oraz  postanowienie  Trybunału  z  dnia  20  listopada  2017  r.,  Komisja 
przeciwko  Polsce,  C-441/17  R,  EU:C:2017:877,  pkt  96.  Zob.  podobnie  postanowienie  prezesa 
Trybunału z dnia 5 sierpnia 1983 r., CMC e.a. przeciwko Komisji, 118/83 R, EU:C:1983:225, pkt 53. 
 

48 
 
zaprzestania  działania,  ale  mogą  obejmować  obowiązki  o  charakterze 
pozytywnym113. 
166. Decyzja sędziego właściwego do orzekania w przedmiocie środków tymczasowych 
musi jednak mieć charakter tymczasowy w tym znaczeniu, że nie może przesądzać 
o treści przyszłego orzeczenia rozstrzygającego co do istoty sprawy, pozbawiając go 
skuteczności114,  ani  z  góry  osłabiać  konsekwencji  późniejszego  orzeczenia  w 
postępowaniu głównym115. 
167. Zdaniem Komisji, w celu zapewnienia funkcjonowania porządku prawnego Unii w 
okresie  przejściowym,  a  także  w  celu  uniknięcia  powstania  faktu  dokonanego 
mogącego uniemożliwić wykonanie przyszłego wyroku Trybunału, konieczne jest, z 
jednej strony, zawieszenie wdrażania nowego systemu przejścia w stan spoczynku, 
a z drugiej strony, nakazanie podjęcia działań w celu zapewnienia funkcjonowania 
Sądu  Najwyższego,  do  czasu  wydania  orzeczenia  co  do  istoty  sprawy,  na 
warunkach,  które  nie  budzą  wątpliwości  co  do  przestrzegania  gwarancji 
niezawisłości. 
168. Niezbędne  środki  tymczasowe  muszą  zapewnić,  że  sędziowie  Sądu  Najwyższego, 
których  dotyczą  te  przepisy,  będą  mogli,  w  okresie  poprzedzającym  wydanie 
ostatecznego  orzeczenia  co  do  istoty  sprawy,  pełnić  funkcje  na  tym  samym 
stanowisku, korzystając z tego samego statusu i takich samych praw oraz warunków 
zatrudnienia,  jak  w  chwili  poprzedzającej  dzień  wejścia  w  życie  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym.  Ponadto  środki  te  muszą  nakazywać  zawieszenie  stosowania 
przepisów  art.  37  ust.  1–4  i  art.  111  ust.  1  i  1a  ustawy  z  dnia  8  grudnia  2017  r.  o 
Sądzie  Najwyższym,  art.  5  ustawy  z  dnia  10  maja  2018  r.  oraz  wszelkich 
wprowadzonych  na  ich  podstawie  środków,  jak  również  niepodejmowanie 
jakichkolwiek  działań  w  celu  powołania  nowych  sędziów  na  stanowiska  sędziów, 
których dotyczą sporne przepisy, oraz na stanowisko Pierwszego Prezesa. 
169. W niniejszej sprawie wniosek Komisji ogranicza się więc do koniecznych środków 
zmierzających do zapewnienia, że w okresie poprzedzającym wydanie ostatecznego 
                                                 
113  Zob. jako przykład takich obowiązków pozytywnych, postanowienie Trybunału z  dnia  4  marca 1982 
Komisja przeciwko Francji, 42/82 R, EU:C:1982:83; oraz postanowienie prezesa Trybunału z dnia 25 
października 1985 r., Komisja przeciwko Belgii, EU:C:1985:446, 293/85 R. 
114  Zob.  postanowienie  Trybunału  z  dnia  20  listopada  2017  r.,  Komisja  przeciwko  Polsce,  C-441/17  R, 
EU:C:2017:877, pkt 95. 
115  Zob.  postanowienie  prezesa  Trybunału  z  dnia  29  stycznia  1997  r.,  Antonissen  przeciwko  Komisji, 
C-393/96 P(R), EU:C:1997:42, pkt 27. 
 

49 
 
orzeczenia co do istoty sprawy Sąd Najwyższy będzie mógł nadal funkcjonować na 
warunkach,  które  nie  budzą  wątpliwości  co  do  poszanowania  gwarancji 
niezawisłości wymaganych na mocy art. 19 ust. 1 TUE. 
170. Wprowadzenie środków, o które zwraca się Komisja, pozostaje bez uszczerbku dla 
rozstrzygnięcia w postępowaniu głównym, a ma na celu jedynie odroczenie skutku 
spornych  przepisów  do  czasu  wydania  przez  Trybunał  orzeczenia  w  sprawie 
głównej.  
171. W  tych  okolicznościach  wnioskowane  środki  mają  z  jednej  strony  charakter 
tymczasowy, a z drugiej strony są uzasadnione swoim celem. 
172. W 
celu  weryfikacji  skutecznego  wdrażania  wnioskowanych  środków 
tymczasowych,  które  wymagają  działań  władz  krajowych,  Komisja  wnioskuje 
również  o  wprowadzenie  obowiązku  regularnego  przekazywania  informacji116.  W 
tym  względzie  właściwe  jest  nakazanie  władzom  polskim,  aby  regularnie,  co 
miesiąc,  informowały  Komisję  o  wszystkich  środkach,  które  zostały  przez  nie 
przyjęte  w  celu  zastosowania  się  do  środków  tymczasowych  nakazanych  przez 
Trybunał.  Dotyczy  to  w  szczególności  potwierdzenia,  że  wprowadzanie  w  życie 
spornych  przepisów  zostało  zawieszone,  że  nie  powołano  sędziów  na  stanowiska 
sędziów  Sądu  Najwyższego,  których  dotyczą  sporne  przepisy,  oraz  że  podjęto 
działania  w  celu  poinformowania  tych  sędziów,  że  mogą  oni  ponownie  pełnić 
czynną służbę, a także zapewniono, że warunki pełnienia tej służby będą takie same, 
jak  te  mające  zastosowanie  w  chwili  poprzedzającej  wejście  w  życie  ustawy  o 
Sądzie Najwyższym.  
173. W  związku  z  tym  Komisja  zastrzega  sobie  prawo  do  wniesienia  dodatkowego 
wniosku  o  nałożenie  okresowej  kary  pieniężnej  na  Rzeczpospolitą  Polską  w 
przypadku, gdy z regularnych informacji przekazywanych Komisji nie wynikałoby, 
że  Rzeczpospolita  Polska  w  pełni  stosuje  środki  tymczasowe  wprowadzone  w 
następstwie niniejszego wniosku. 
 
 
                                                 
116 Zob. jako przykład takich obowiązków postanowienie Trybunału z dnia 20 listopada 2017 r., Komisja 
przeciwko  Polsce,  C-441/17  R,  EU:C:2017:877,  oraz  postanowienie  prezesa  Trybunału  z  dnia  25 
października 1985 r., Komisja przeciwko Belgii, EU:C:1985:446, 293/85 R. 
 

50 
 
VI. 
WNIOSKI 
174. W  związku  z  powyższym  zgodnie  z  art.  279  TFUE  i  art.160  §  2 regulaminu 
postępowania  Trybunału  Sprawiedliwości  Komisja  wnosi  do  Prezesa  Trybunału 
Sprawiedliwości o: 
a.  nakazanie  Rzeczypospolitej  Polskiej,  by  do  czasu  wydania  orzeczenia 
Trybunału Sprawiedliwości w postępowaniu głównym: 
– zawiesiła stosowanie przepisów art. 37 ust. 1–4 i art. 111 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 8 
grudnia  2017  r.  o  Sądzie  Najwyższym,  art.  5  ustawy  z  dnia  10  maja  2018  r.  oraz 
wszelkich środków podjętych w celu stosowania tych przepisów; 
–  podjęła  wszelkie  niezbędne  środki  w  celu  zapewnienia,  by  sędziowie  Sądu 
Najwyższego, których dotyczą wyżej  wymienione przepisy, mogli pełnić funkcje na 
tym  samym  stanowisku,  korzystając  z  tego  samego  statusu,  takich  samych  praw  i 
warunków zatrudnienia, jak w chwili poprzedzającej dzień wejścia w życie ustawy o 
Sądzie Najwyższym (3 kwietnia 2018 r.); 
– powstrzymała się od wszelkich działań zmierzających do powołania sędziów Sądu 
Najwyższego  na  stanowiska  sędziów  Sądu  Najwyższego,  których  dotyczą  przepisy 
stanowiące  podstawę  uchybienia  i  będące  przedmiotem  postępowania  głównego,  a 
także  od  wszelkich  działań  w  celu  wyznaczenia  nowego  Pierwszego  Prezesa  Sądu 
Najwyższego  lub  wskazania,  w  miejsce  Pierwszego  Prezesa  Sądu  Najwyższego, 
osoby,  której  powierzone  jest  kierowanie  Sądem  Najwyższym  do  czasu  powołania 
nowego Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego; 
– powiadomiła Komisję Europejską, nie później niż w ciągu miesiąca od doręczenia 
postanowienia Trybunału, a następnie powiadamiała w regularnych odstępach jednego 
miesiąca, o wszystkich środkach, które przyjęła w celu pełnego zastosowania się do 
tego postanowienia; 
 
 
 

51 
 
b.  z  uwagi  na  pilny  charakter  sprawy,  na  podstawie  art.  160  §  7  regulaminu 
postępowania, zarządzenie środków tymczasowych, o których mowa w lit. a, 
jeszcze  przed  przedstawieniem  przez  stronę  pozwaną  uwag,  ze  względu  na 
bezpośrednie ryzyko poważnej i nieodwracalnej szkody dla zasady skutecznej 
ochrony prawnej w ramach stosowania prawa Unii; 
c.  obciążenie Rzeczypospolitej Polskiej kosztami postępowania. 
 
 
 
Karen BANKS  
 
Hannes KRAEMER    
Saulius Lukas KALĖDA 
Pełnomocnicy Komisji