This is an HTML version of an attachment to the Freedom of Information request 'Written observations and submissions filed in case C-619/18'.



 
Ref. Ares(2018)5068994 - 03/10/2018
KOMISJA EUROPEJSKA 
      
 
 
 
Bruksela, dnia 2 października 2018 r. 
sj.f(2018)5479064 
Dokument w postępowaniu sądowym 
DO TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI 
SKARGA 
 
wniesiona na podstawie artykułu 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przez 
 
KOMISJĘ EUROPEJSKĄ, 
reprezentowaną  przez  Karen  BANKS,  zastępcę  dyrektora  generalnego  służby  prawnej 
Komisji, Hannesa KRAEMERA,  doradcę  w  służbie  prawnej,  oraz  Sauliusa  Lukasa 
KALĖDĘ,  członka  służby  prawnej,  występujących  w  charakterze  pełnomocników,  z 
adresem do doręczeń: Służba Prawna, Greffe contentieux, BERL 1/169, 1049 Bruxelles, 
wyrażających  zgodę  na  doręczanie  wszystkich  dokumentów  związanych  ze  sprawą  za 
pośrednictwem aplikacji e-Curia, 
 
strona skarżąca, 
 
przeciwko 
 
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 
strona pozwana, 
 
o stwierdzenie,  że  obniżając  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku  sędziów  Sądu 
Najwyższego i stosując go do sędziów powołanych do Sądu Najwyższego przed dniem 3 
kwietnia  2018  r.,  a  także  przyznając  Prezydentowi  Rzeczypospolitej  Polskiej 
dyskrecjonalne  prawo  do  przedłużenia  czynnej  służby  sędziów  Sądu  Najwyższego, 
Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 19 ust. 1 akapit drugi 
Traktatu  o  Unii  Europejskiej  w  związku  z  art.  47  Karty  praw  podstawowych  Unii 
Europejskiej.  
 
 

link to page 3 link to page 3 link to page 4 link to page 4 link to page 5 link to page 5 link to page 5 link to page 6 link to page 7 link to page 7 link to page 7 link to page 11 link to page 11 link to page 14 link to page 14 link to page 14 link to page 14 link to page 14 link to page 14 link to page 16 link to page 22 link to page 22 link to page 22 link to page 22 link to page 22 link to page 22 link to page 22 link to page 22 link to page 23 link to page 23 link to page 23 link to page 24 link to page 24 link to page 24 link to page 24 link to page 31
 
SPIS TREŚCI 
I. 
RAMY PRAWNE ....................................................................................................... 3 
1. 
Prawo Unii ........................................................................................................ 3 
2. 
Prawo polskie .................................................................................................... 4 
2.1. Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym ............................ 4 
2.2. Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy –  Prawo o 
ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz 
niektórych innych ustaw ............................................................................ 5 

II.  FAKTY I POSTĘPOWANIE PRZEDSĄDOWE ....................................................... 6 
III.  ANALIZA ................................................................................................................... 7 
1. 
Zasada niezawisłości sędziowskiej w prawie Unii ............................................ 7 
1.1. Zakres stosowania art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE ..................................... 7 
1.2.  Wymogi  prawa  Unii  związane  z  zasadą  niezawisłości 
sędziowskiej .......................................................................................... 11 
2. 
Przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  obniżające  wiek  przejścia  w 
stan  spoczynku  urzędujących  sędziów,  powołanych  do  Sądu 
Najwyższego przed dniem wejścia w życie tej ustawy (3 kwietnia 2018 
r.), naruszają zasadę nieusuwalności sędziów ................................................ 14 
2.1.  Przepisy  obniżające  wiek  przejścia  w stan spoczynku  sędziów 

Sądu Najwyższego................................................................................... 14 
2.2. Ocena spornych przepisów krajowych ..................................................... 16 
3. 
Przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  przyznające  Prezydentowi 
Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne  prawo  do  przedłużenia 
czynnej  służby  sędziów  Sądu  Najwyższego,  naruszają  zasadę 
niezawisłości sędziowskiej ............................................................................... 22 
3.1. Przedłużenie czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego ....................... 22 
3.1.1.   Przedłużenie  czynnej  służby  w przypadku  urzędujących 

sędziów,  którzy  ukończyli  65.  rok  życia  do  dnia  3  lipca 
2018 r. ................................................................................................ 22 

3.1.2.   Przedłużenie  czynnej  służby  sędziów  Sądu  Najwyższego, 
którzy ukończą 65. rok życia pomiędzy dniem 4 lipca 2018 r. 
a dniem 3 kwietnia 2019 r. ................................................................ 23 

3.1.3.   Przedłużenie  czynnej  służby  w przypadku  sędziów  Sądu 
Najwyższego,  którzy  ukończą  65.  rok  życia  po  dniu  3 
kwietnia 2019 r. ................................................................................. 24 

3.2. Ocena spornych przepisów krajowych ..................................................... 24 
IV.  WNIOSKI .................................................................................................................. 31 
 
 


 
I. 
RAMY PRAWNE 
1. 
Prawo Unii 
1. 
Art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej (dalej: „TUE”) stanowi: 
Państwa  Członkowskie  ustanawiają  środki  niezbędne  do  zapewnienia  skutecznej 
ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii.
 
2. 
Art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (dalej: „Karta”) stanowi: 
Każdy, kogo prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, 
ma  prawo  do  skutecznego  środka  prawnego  przed  sądem,  zgodnie z warunkami 
przewidzianymi w niniejszym artykule.
 
Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym 
terminie  przez  niezawisły  i bezstronny  sąd  ustanowiony  uprzednio  na  mocy  ustawy. 
Każdy  ma  możliwość  uzyskania  porady  prawnej, skorzystania z pomocy  obrońcy 
i przedstawiciela.
 
Pomoc prawna jest udzielana osobom, które nie posiadają wystarczających środków, 
w zakresie w jakim  jest  ona  konieczna  dla  zapewnienia  skutecznego  dostępu  do 

wymiaru sprawiedliwości. 
3. 
Art. 51 Karty stanowi: 
1.  Postanowienia  niniejszej  Karty  mają  zastosowanie  do  instytucji,  organów 
i jednostek  organizacyjnych  Unii  przy  poszanowaniu  zasady  pomocniczości  oraz  do 

Państw  Członkowskich  wyłącznie  w zakresie, w jakim  stosują  one  prawo  Unii. 
Szanują one zatem prawa, przestrzegają zasad i popierają ich stosowanie zgodnie ze 
swymi odpowiednimi uprawnieniami i w poszanowaniu granic kompetencji Unii 
powierzonych jej w Traktatach.
 
2. Niniejsza Karta nie rozszerza zakresu stosowania prawa Unii poza kompetencje 
Unii,  nie  ustanawia  nowych  kompetencji  ani  zadań  Unii,  ani  też  nie  zmienia 
kompetencji i zadań określonych w Traktatach.
 
 

link to page 4
 
2. 
Prawo polskie 
2.1. Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym1 
4. 
Art. 37 § 1–4 ustawy o Sądzie Najwyższym stanowi: 
Art. 37.  §  1.  Sędzia  Sądu  Najwyższego  przechodzi  w stan spoczynku z dniem 
ukończenia 65. roku życia, chyba że nie później niż na 6 miesięcy i nie wcześniej niż 
na 12  miesięcy  przed  ukończeniem  tego  wieku  złoży  oświadczenie  o woli dalszego 
zajmowania stanowiska i przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze 

względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego, wydane na zasadach 
określonych dla kandydata na stanowisko sędziowskie a Prezydent Rzeczypospolitej 
Polskiej wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego Sądu Najwyższego.  
§  1a.  Prezydent  Rzeczypospolitej  Polskiej,  przed  wyrażeniem  zgody  na  dalsze 
zajmowanie stanowiska sędziego Sądu Najwyższego, zasięga opinii Krajowej Rady 
Sądownictwa.  Krajowa  Rada  Sądownictwa  przekazuje  Prezydentowi 
Rzeczypospolitej  Polskiej  opinię  w terminie  30  dni  od  dnia  wystąpienia  przez 
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o przedstawienie tej opinii. W przypadku 
nieprzekazania opinii w terminie, o którym mowa w zdaniu  drugim,  uznaje  się,  że 

Krajowa Rada Sądownictwa wydała opinię pozytywną. 
§  1b.  Sporządzając  opinię,  o której  mowa  w  §  1a,  Krajowa  Rada  Sądownictwa 
bierze  pod  uwagę  interes  wymiaru  sprawiedliwości  lub  ważny  interes  społeczny, 
w szczególności  racjonalne  wykorzystanie  kadr  Sądu  Najwyższego  lub  potrzeby 
wynikające z obciążenia zadaniami poszczególnych izb Sądu Najwyższego. 

§ 2. Oświadczenie i zaświadczenie, o których mowa w § 1, składa się Pierwszemu 
Prezesowi Sądu Najwyższego, który wraz ze swoją opinią niezwłocznie przedkłada je 
Prezydentowi Rzeczypospolitej  Polskiej.  Pierwszy  Prezes  Sądu  Najwyższego  swoje 

oświadczenie  i zaświadczenie  wraz  z opinią  Kolegium  Sądu  Najwyższego  składa 
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. 

§ 3. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może wyrazić zgodę na dalsze zajmowanie 
stanowiska  sędziego  Sądu  Najwyższego  w terminie  3  miesięcy  od  dnia  otrzymania 

opinii Krajowej Rady Sądownictwa, o której mowa w § 1a, albo upływu terminu na 
przekazanie  tej  opinii.  Niewyrażenie  zgody  w terminie, o którym mowa w zdaniu 
pierwszym jest równoznaczne z przejściem  sędziego  w stan spoczynku z dniem 

                                                 
1   Dz.U. z 2018 r. poz. 5, z późniejszymi zmianami (dalej – „ustawa o Sądzie Najwyższym”). Ustawa ta 
została  zmieniona:  ustawą  z  dnia  6  marca  2018  r.  –  Przepisy  wprowadzające  ustawę  –  Prawo 
przedsiębiorców  oraz  inne  ustawy  dotyczące  działalności  gospodarczej  (Dz.U.  z  2018  r.  poz.  650); 
ustawą z dnia 22 marca 2018 r, o komornikach sądowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 771); ustawą z dnia 12 
kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2018 r. poz. 847); ustawą z dnia 12 
kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Krajowej Radzie 
Sądownictwa oraz ustawy o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2018 r. poz. 848); ustawą z dnia 10 maja 
2018 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz 
niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1045), oraz ustawą z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie 
ustawy  –  Prawo  o  ustroju  sądów  powszechnych  oraz  niektórych  innych  ustaw  (Dz.U.  z  2018  r.  poz. 
1443). 
Skonsolidowany tekst ustawy, z dnia 12 czerwca 2018 r., załączony jest do niniejszej skargi (załącznik 
A.1). Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r., której nie uwzględnia  tekst  skonsolidowany,  załączona  jest 
osobno (załącznik A.3). 
 

link to page 5
 
ukończenia 65. roku życia.  W przypadku niezakończenia postępowania związanego 
z dalszym  zajmowaniem  stanowiska  sędziego  Sądu  Najwyższego  po  ukończeniu 
wieku, o którym mowa w § 1, sędzia pozostaje na stanowisku do czasu zakończenia 

tego postępowania. 
§ 4. Zgoda, o której  mowa  w  §  1,  jest  udzielana  na  okres  3  lat,  nie  więcej  niż 
dwukrotnie.  Przepis  §  3  stosuje  się  odpowiednio.  Sędzia,  który  uzyskał  zgodę  na 
dalsze zajmowanie stanowiska sędziego Sądu Najwyższego może w każdym czasie po 
ukończeniu  65.  roku  życia  przejść  w stan  spoczynku,  składając  oświadczenie 
Pierwszemu  Prezesowi  Sądu  Najwyższego,  który  przekazuje  je  niezwłocznie 
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego składa 
oświadczenie bezpośrednio Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. 
5. 
Art. 111 § 1 i § 1a ustawy o Sądzie Najwyższym stanowi: 
Art. 111. § 1. Sędziowie Sądu Najwyższego, którzy do dnia wejścia w życie niniejszej 
ustawy ukończyli 65. rok życia albo ukończą 65. rok życia w okresie trzech miesięcy 
od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, z dniem następującym po upływie trzech 
miesięcy  od  dnia  wejścia  w życie  niniejszej  ustawy  przechodzą  w stan spoczynku, 
chyba  że  w terminie  miesiąca  od  dnia  wejścia  w życie  niniejszej  ustawy  złożą 
oświadczenie  i zaświadczenie,  o których mowa w art. 37 § 1, a Prezydent 
Rzeczypospolitej  Polskiej  wyrazi zgodę  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska  sędziego 
Sądu Najwyższego. Przepisy art. 37 § 2–4 stosuje się odpowiednio. 
§ 1a. Sędziowie Sądu Najwyższego, którzy ukończą 65. rok życia po upływie trzech 
miesięcy  i  przed  upływem  dwunastu  miesięcy  od  dnia  wejścia  w  życie  niniejszej 
ustawy przechodzą w stan spoczynku z upływem dwunastu miesięcy od dnia wejścia 
w  życie  niniejszej  ustawy,  chyba  że  w  tym  terminie  złożą  oświadczenie  i 
zaświadczenie, o których mowa w art. 37 § 1, a Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 
wyrazi  zgodę  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska  sędziego  Sądu  Najwyższego. 
Przepisy art. 37 § 1a–4 stosuje się odpowiednio. 

2.2. Ustawa z dnia 10 maja  2018 r. o zmianie ustawy –  Prawo o ustroju 
sądów  powszechnych,  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym  oraz  niektórych  innych 
ustaw2
 
6. 
Ustawa zmieniająca z dnia 10 maja 2018 r., poza przepisami zmieniającymi ustawę 
o  Sądzie  Najwyższym,  zawiera  przepisy  samodzielne  regulujące  procedurę 
przedłużenia  czynnej  służby  sędziów,  którzy  osiągnęli  wiek  przejścia  w  stan 
spoczynku do dnia 3 lipca 2018 r. Art. 5 tej ustawy stanowi: 
Art.  5.  Oświadczenia,  o których mowa w art. 37 § 1 oraz art. 111 § 1 ustawy 
zmienianej w art. 2, nierozpatrzone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do 

dnia  wejścia  w życie  niniejszej  ustawy,  Prezydent  Rzeczypospolitej  Polskiej 
niezwłocznie przekazuje do zaopiniowania Krajowej Radzie Sądownictwa. Krajowa 
Rada Sądownictwa przedstawia opinię w terminie 30 dni od dnia wystąpienia przez 
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o przedstawienie tej opinii. Prezydent 

Rzeczypospolitej  Polskiej  może  wyrazić  zgodę  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska 
                                                 
2   Dz.U. z 2018 r. poz. 1045, dalej nazywana – „ustawą zmieniającą z 10 maja 2018 r.” (załącznik A.2). 
 


 
sędziego Sądu Najwyższego w terminie 60 dni od dnia otrzymania opinii Krajowej 
Rady Sądownictwa albo upływu terminu na przekazanie tej opinii. Przepisy art. 37 § 
2–4 ustawy zmienianej w art. 2 w brzmieniu  nadanym  niniejszą  ustawą  stosuje  się 
odpowiednio. 

II. 
FAKTY I POSTĘPOWANIE PRZEDSĄDOWE  
7. 
W dniu 20 grudnia 2017 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisał ustawę z 
dnia  8  grudnia  2017  r.  o  Sądzie  Najwyższym.  Ustawa  została  opublikowana  w 
Dzienniku Ustaw w dniu 2 stycznia 2018 r. i weszła  w  życie  w  dniu  3  kwietnia 
2018 r. 
8. 
Pismem (sygn. SG-Greffe  (2018)D/14033,  załącznik  A.4)  z dnia 2 lipca 2018 r. 
Komisja  wystosowała  do  Polski  wezwanie  do  usunięcia  uchybienia  dotyczące 
zgodności  ustawy  o Sądzie  Najwyższym  i  ustawy  o  zmianie  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym  z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku z art. 47 Karty praw 
podstawowych i wezwała  rząd  polski  do  przedstawienia  uwag  w terminie jednego 
miesiąca. 
9. 
W skierowanym do Komisji piśmie z dnia 2 sierpnia 2018 r. (załącznik A.5) rząd 
polski  odpowiedział  na  wezwanie  do  usunięcia  uchybienia.  W  swojej  odpowiedzi 
rząd polski nie zgodził się z argumentacją Komisji.  
10.  Pismem  z  dnia  14  sierpnia  2018  r.  Komisja  wystosowała  do  Rzeczypospolitej 
Polskiej  uzasadnioną  opinię  (C(2018)55489,  sygn.  SG-Greffe(2018)D/16662, 
załącznik A.6) , w której, na podstawie art. 258 akapit pierwszy TFUE, stwierdziła, 
że  Rzeczpospolita  Polska  uchybiła  zobowiązaniom  wynikającym  z art. 19 ust. 1 
akapit drugi TUE w związku  z art. 47  Karty,  a  także  zwróciła  się  do 
Rzeczypospolitej Polskiej o podjęcie środków wymaganych do zastosowania się do 
uzasadnionej opinii w terminie jednego miesiąca od dnia jej otrzymania. 
11.  W  odpowiedzi  na  uzasadnioną  opinię  z  dnia  14  września  2018  r.  (załącznik  A.7) 
rząd polski stanął na stanowisku, że zarzuty Komisji zawarte w uzasadnionej opinii 
nie są zasadne oraz wniósł o umorzenie postępowania.  
12.  Po przeanalizowaniu odpowiedzi na uzasadnioną opinię, Komisja podjęła decyzję o 
wniesieniu niniejszej skargi przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 
258 TFUE. 
 

link to page 7 link to page 7 link to page 7 link to page 7
 
III. 
ANALIZA 
1. 
Zasada niezawisłości sędziowskiej w prawie Unii 
1.1. Zakres stosowania art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE 
13.  Art.  19  ust.  1  akapit  drugi  TUE  stanowi,  że  państwa  członkowskie  ustanawiają 
środki  niezbędne  do  zapewnienia  skutecznej  ochrony  prawnej  w  dziedzinach 
objętych  prawem  Unii.  Przepis  ten  odzwierciedla  jedno  z  podstawowych  założeń 
prawa Unii, w świetle którego sądy państw członkowskich pełnią, we współpracy z 
Trybunałem,  wspólne  zadania,  służące  zapewnieniu  poszanowania  prawa  w 
wykładni i stosowaniu prawa Unii3.  
14.  Do  sądów  krajowych  i  Trybunału  należy  zapewnienie  pełnego  stosowania  prawa 
Unii we wszystkich państwach członkowskich, jak również ochrony sądowej praw 
podmiotowych wywodzonych z prawa Unii. Przy czym, funkcje powierzone 
odpowiednio  sądom  krajowym  i  Trybunałowi  są  kluczowe  dla  zachowania  samej 
istoty prawa Unii4.   
15.  Jak  wskazał  Trybunał  w sprawie  Associação Sindical dos Juízes Portugueses5 
odnośnie  do  materialnego  zakresu  zastosowania  art.  19  ust.  1  akapit  drugi  TUE, 
postanowienie  to  dotyczy  „dziedzin  […]  objętych  prawem  Unii”,  niezależnie  od 
tego, w jakiej sytuacji państwa członkowskie stosują to prawo, w rozumieniu art. 51 
ust. 1 Karty. 
16.  Artykuł  19  TUE,  w  którym  skonkretyzowano  wskazaną  w  art.  2  TUE  wartość 
państwa  prawnego,  powierza  zadanie  zapewniania  kontroli  sądowej  w  porządku 
prawnym Unii nie tylko Trybunałowi, lecz również sądom krajowym6. 
17.  W związku  z tym,  zgodnie  między  innymi  z zasadą  lojalnej  współpracy,  ujętą 
w art. 4 ust. 3  akapit  pierwszy  TUE,  państwa  członkowskie  są  zobowiązane 
zapewnić na swym terytorium stosowanie i poszanowanie prawa Unii. Obowiązek 
ten  wiąże  się  z  koniecznością  ustanowienia  środków  i procedur  zapewniających 
                                                 
3   Zob. wyrok z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 33. 
4   Zob. opinia 1/09 (Ustanowienie jednolitego systemu rozstrzygania sporów patentowych) z dnia 8 marca 
2011 r., EU:C:2011:123,  pkt 69  i  85;  zob.  także  wyrok  z dnia 13 marca 2007 r., Unibet, C-432/05, 
EU:C:2007:163, pkt 38. 
5   Zob. wyrok z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 29. 
6   Zob. wyrok  z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 32. 
 

link to page 8 link to page 8 link to page 8 link to page 8 link to page 8
 
skuteczną  kontrolę  sądową  w dziedzinach  objętych  prawem  Unii,  w tym 
zapewnienia, aby w dziedzinach objętych prawem Unii organy sądowe odpowiadały 
wymogom skutecznej ochrony sądowej7.  
18.  Dla zagwarantowania skutecznej ochrony sądowej rzeczą kluczową jest zachowanie 
niezawisłości  organów  sądowych8, co potwierdza art. 47 akapit drugi Karty, 
w którym  wśród  wymogów  związanych  z  prawem  podstawowym  do  skutecznego 
środka prawnego, wymieniono dostęp do „niezawisłego” sądu9. Zgodnie z art. 47 
akapit pierwszy Karty każdy, kogo prawa i wolności zagwarantowane przez prawo 
Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, 
który  musi  być  niezawisły i bezstronny oraz ustanowiony uprzednio na mocy 
ustawy. 
19.  Z  orzecznictwa  Trybunału  również  wynika,  że  wymóg  niezawisłości  sędziów 
wchodzi w zakres samej istoty prawa podstawowego do rzetelnego procesu 
sądowego,  które  ma  doniosłe  znaczenie  jako  gwarancja  ochrony praw, jakie 
jednostki  wywodzą  z  prawa  Unii,  a  także  poszanowania  wartości  wspólnych 
państwom członkowskim, określonych w art. 2 TUE, w szczególności wartości jaką 
jest państwo prawne10.  
20.  Niezawisłość  sądów  krajowych  ma  zasadnicze  znaczenie  w  szczególności  dla 
prawidłowego  działania  systemu  współpracy  sądowej  między  sądami  krajowymi 
a Trybunałem  w ramach mechanizmu orzekania w trybie prejudycjalnym 
przewidzianym w art. 267 TFUE, jako że mechanizm ten może zostać uruchomiony 
tylko przez organ, którego  zadaniem  jest  stosowanie  prawa  Unii,  spełniający 
kryterium niezawisłości11.  
                                                 
7  Zob. wyrok z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 34 i 37. 
8   W  niniejszej  skardze  Komisja  używać  będzie  terminologii  używanej  w  powoływanych  aktach  prawa 
Unii oraz wyrokach Trybunału w polskiej wersji językowej. Przy czym, warto zauważyć, że w polskim 
języku  prawniczym  używa  się  pojęć  „niezależności”  (w  odniesieniu  do  sądów)  oraz  „niezawisłości” 
(sędziowskiej), które w innych językach tłumaczone są jednym słowem (np. fr. „indépendance”, ang. 
„independence”). 
9   Zob. wyrok z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 41. 
10  Zob. wyrok z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du système 
judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 48. 
11  Zob. wyroki: z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 42–43; z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du 
système judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 54. 
 

link to page 9 link to page 9
 
21.  Środek  krajowy  wpływający  na  niezależność  sądów  i  niezawisłość  sędziowską  w 
takim stopniu, że sądy krajowe nie mogłyby być już uważane za niezależne sądy, 
uniemożliwiłby  tym  sądom  zapewnienie  skutecznego  środka  prawnego 
w rozumieniu prawa Unii i tym  samym  naruszałby  postanowienia  art. 19 ust. 1 
akapit drugi TUE w związku z art. 47 Karty, z uwagi na to, że niezależność sądów 
nie byłaby również zagwarantowana w przypadku stosowania przez nie przepisów 
prawa Unii. W związku  z tym  Komisja  przypomina,  że  w swoim komunikacie 
„Prawo  Unii:  lepsze  wyniki  dzięki  lepszemu  stosowaniu”12  podkreśliła,  że  nada 
wysoki priorytet tym naruszeniom, które są przejawem niedociągnięć systemowych 
podważających  funkcjonowanie  ram  instytucjonalnych  Unii,  w szczególności 
w przypadkach,  gdy  prawo  krajowe  uniemożliwia  systemom  wymiaru 
sprawiedliwości  zapewnienie  efektywnego  stosowania  prawa  Unii  zgodnie 
z wymogami praworządności i z postanowieniami art. 47 Karty. 
22.  W odpowiedzi na uzasadnioną opinię rząd Rzeczypospolitej Polskiej utrzymuje, że 
ani art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, ani art. 47 Karty nie znajdują zastosowania w 
niniejszej  sprawie.  W  odpowiedzi  tej  podkreślono,  że  organizacja  systemu 
sądowego w Polsce wchodzi w zakres kompetencji państwa członkowskiego i nie 
można twierdzić, że zmiany wprowadzone w celu zrównania wieku przejścia w stan 
spoczynku sędziów z powszechnie obowiązującym wiekiem emerytalnym w sposób 
systemowy uniemożliwiają Sądowi Najwyższemu orzekanie w sposób niezawisły w 
sprawach o wymiarze unijnym. Rząd polski stoi na stanowisku, że o ile w wyroku w 
sprawie  Associação Sindical dos Juízes Portugueses13  Trybunał  wskazał,  że  z 
postanowień  art.  19  ust.  1  akapit  drugi  TUE  wynika  obowiązek  zapewnienia 
niezawisłego  sądownictwa  jako  warunku  istnienia  skutecznego  środka  prawnego, 
wyroku tego nie można odczytywać jako dotyczącego kompetencji Unii w obszarze 
organizacji  wymiaru  sprawiedliwości.  Z  art.  3  i  4  TFUE  nie  wynika  bowiem,  by 
Unii powierzono jakiekolwiek kompetencje z tego zakresu. 
23.  Rząd  polski  również  wskazuje,  że  art.  47  Karty  nie  ma  zastosowania,  ponieważ 
przyjęcie kwestionowanych przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym i działanie na 
ich  podstawie  nie  stanowi  stosowania  prawa  Unii,  jako  że  organizacja systemu 
                                                 
12   Komunikat Komisji „Prawo Unii: lepsze wyniki dzięki lepszemu stosowaniu”; C/2016/8600; Dz.U. C 
18 z 19.1.2017, s. 10–20; rozdział 3 „Określanie priorytetów”. 
13   Zob. wyrok z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 29.  
 

link to page 10 link to page 10 link to page 10 10 
 
sądowego wchodzi w zakres kompetencji państwa członkowskiego, a protokół nr 30 
w sprawie stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej do Polski i 
Zjednoczonego Królestwa14  wyklucza  rozszerzanie  kompetencji  Trybunału 
Sprawiedliwości.  W  odpowiedzi  rządu  polskiego  stwierdzono  również,  że 
naruszenie  art.  47  Karty  jest  możliwe  wyłącznie  w  kontekście  konkretnych 
przypadków naruszenia prawa jednostki do skutecznego środka prawnego. Podobnie 
w  odpowiedzi  tej  zaznaczono,  że  nie  zaistniała  jak  dotąd  żadna  tego  rodzaju 
konkretna  sytuacja  związana  z  naruszeniem  prawa  jednostki,  która  to  sytuacja 
uzasadniałaby odwołanie się do art. 19 ust. 1 TUE. Rząd polski podnosi argument, 
że  przepis  ten  określa  jedynie  ogólnie  zdefiniowany  obowiązek  ustanowienia 
środków  niezbędnych  do  zapewnienia  skutecznej  ochrony  prawnej  w  dziedzinach 
objętych  prawem  Unii,  oraz  że  ogólna  definicja  tego  obowiązku  nie  daje  jednak 
podstaw, by uznać, że Karta, w tym jej art. 47, stanowi wzorzec kontroli krajowych 
przepisów regulujących funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. 
24.  Komisja nie zgadza się z tymi twierdzeniami. 
25.  Mimo tego, że organizacja wymiaru sprawiedliwości wchodzi w zakres kompetencji 
państw  członkowskich,  są  one  zobowiązane  do  wykonywania  tej  kompetencji  w 
sposób zgodny  z  obowiązkami  wynikającymi  z  prawa  Unii.  Z  orzecznictwa 
wyraźnie wynika, że zgodnie z art. 19 ust. 1 TUE każde państwo członkowskie ma 
obowiązek zapewnić, by organy, do których można wnieść o rozstrzygnięcie kwestii 
związanych  ze  stosowaniem  lub  wykładnią  prawa  Unii,  a  zatem  organy,  które  są 
„sądami”  w  znaczeniu  prawa  Unii,  odpowiadały  wymogom  skutecznej  ochrony 
sądowej15. Ponadto, Trybunał orzekł, że „dla zagwarantowania tej ochrony rzeczą 
kluczową  jest  zachowanie  niezawisłości  takich  organów”16.  Rząd  polski nie 
zakwestionował  faktu,  że  do  Sądu  Najwyższego  można  wnosić  o  rozstrzygnięcie 
kwestii  związanych  ze  stosowaniem  lub  wykładnią  prawa  Unii.  Przepisy  krajowe 
regulujące strukturę organizacyjną, skład i tryb działania Sądu Najwyższego muszą 
zatem zapewnić przestrzeganie zasady niezawisłości sędziowskiej.  
                                                 
14   Dz.U. 2010, C 83, s. 313, zwany dalej „protokołem nr 30”. 
15   Zob. wyrok z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du système 
judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 52. 
16   Zob. wyrok z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du système 
judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 53.  
 

link to page 11 link to page 11 link to page 11 11 
 
26.  W odpowiedzi na argument rządu polskiego oparty na postanowieniach protokołu nr 
30, należy zauważyć po pierwsze, że – jak rząd polski sam przyznaje w odpowiedzi 
na uzasadnioną opinię – protokół ten nie odnosi się do art. 19 ust. 1 TUE, którego 
naruszenia  dotyczą  w  pierwszej  kolejności  zarzuty  Komisji.  Po  drugie,  w  świetle 
orzecznictwa Trybunału17, z art. 1 protokołu nr 30 wynika wyraźnie, że protokół ten 
nie  podważa  zastosowania  Karty  wobec  Rzeczypospolitej  Polski.  Trybunał 
stwierdził,  że  protokół  ten  nie  ma  na  celu  zwolnienia  Rzeczypospolitej  Polski  i 
Zjednoczonego  Królestwa  z  obowiązku  przestrzegania  postanowień  Karty,  ani 
uniemożliwienia  sądom  w  tych  państwach  członkowskich  czuwania  nad 
przestrzeganiem tych postanowień. 
27.  Komisja nie zgadza się również ze stwierdzeniem rządu polskiego, że art. 19 ust. 1 
TUE  w  związku  z  art.  47  Karty  ma  zastosowanie  tylko  w skonkretyzowanych 
stanach  faktycznych,  w  których  doszło  do  naruszenia  prawa  jednostki.  Wymóg 
niezawisłości  sędziowskiej  nie  dotyczy  jedynie  sposobu,  w  jaki  prowadzone  jest 
konkretne  postępowanie,  ale  również  sposobu,  w  jaki  jest  zorganizowany  wymiar 
sprawiedliwości18. Jeśli zatem gwarancje niezawisłości i bezstronności nie istnieją 
lub  nie  są  skuteczne,  zapewnienie  prawa  podstawowego  do  skutecznego  środka 
prawnego przed sądem jest niemożliwe, co narusza art. 19 ust. 1 TUE w związku z 
art. 47 Karty.  
1.2. Wymogi prawa Unii związane z zasadą niezawisłości sędziowskiej 
28.  Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem  Trybunału,  koncepcja  niezawisłości 
sędziowskiej ma dwa aspekty: pierwszy z nich to aspekt zewnętrzny, zakładający, 
że  organ  jest  chroniony  przed  zewnętrzną  ingerencją  i naciskami z zewnątrz 
mogącymi zagrozić niezależności osądu jego członków w prowadzonych przez nich 
postępowaniach19. Ta istotna wolność od wspomnianych czynników zewnętrznych 
wymaga pewnych  gwarancji wystarczających do ochrony  osób, których  zadaniem 
jest  rozstrzyganie  sporów.  Drugi  aspekt,  mający  charakter  wewnętrzny,  wiąże  się 
                                                 
17   Zob. wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r., N.S. i in., C-411/10 i C-493/10, EU:C:2011:865, pkt 119 i 120. 
18   Zob. wyrok z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du système 
judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 66.  
19   Wyroki: z dnia 16 lutego 2017 r., Margarit Panicello, C-503/15, EU:C:2017:126, pkt 37-38; z dnia 
6 października 2015 r., Consorci Sanitari del Maresme, C-203/14, EU:C:2015:664, pkt 19 oraz pkt 37–
38; z dnia 9 października  2014 r., TDC C-222/13, EU:C:2014:2265, pkt 30; z dnia 17 lipca 2014 r., 
Torresi, C-58/13 i C-59/13, EU:C:2014:2088, pkt 22; z dnia 19 września  2006 r. Wilson, C-506/04, 
EU:C:2006:587, pkt 51; z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 44; oraz z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du 
système judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 63–65.  
 

link to page 12 link to page 12 link to page 12 link to page 12 link to page 12 12 
 
z bezstronnością  i  ma  za  zadanie  zagwarantować  równe  szanse  obu  stron 
w postępowaniu i chronić ich interesy w odniesieniu do przedmiotu postępowania20
29.  Zgodnie ze wspomnianym orzecznictwem, „gwarancje niezawisłości i bezstronności 
wymagają  istnienia  zasad,  w szczególności  co  do  składu  organu,  mianowania, 
okresu  trwania  kadencji  oraz  powodów  wyłączenia  i odwołania  jego  członków, 
pozwalających  wykluczyć  w przekonaniu  podmiotów  prawa  wszelką  uzasadnioną 
wątpliwość  co  do  niezależności  tego  organu  od  czynników  zewnętrznych  oraz 
neutralności  w odniesieniu  do  pozostających  w sporze interesów”21. Ta istotna 
wolność od wspomnianych czynników zewnętrznych  wymaga pewnych  gwarancji 
wystarczających do ochrony osób, których zadaniem jest rozstrzyganie sporów, jak 
na  przykład  gwarancji  nieusuwalności  ze  stanowiska.  Trybunał  wyjaśnił  również 
w szczególności, że ten drugi aspekt – nieusuwalność sędziów – stanowi integralną 
gwarancję niezawisłości sędziowskiej22
30.  W  świetle  orzecznictwa  Trybunału,  sędziowie  powinni  być  osobiście  i służbowo 
niezawiśli  w zakresie  swoich  zadań  i powinni  być  chronieni  przed  odwołaniem 
przez wprowadzenie skutecznych zabezpieczeń przed bezpodstawną interwencją lub 
naciskami władzy wykonawczej23. W szczególności warunki odwoływania sędziów 
muszą  być  przedmiotem  szczególnych  gwarancji  określonych  w wyraźnych 
przepisach  prawnych,  pozwalających  wykluczyć  wszelką  uzasadnioną  wątpliwość 
co  do  niezależności  sądu24.  Trybunał  podkreślił,  że  aby  sąd  był  niezależny, 
powinien  wykonywać  swe  funkcje  całkowicie  autonomicznie,  nie  będąc 
                                                 
20   Wyroki:  z  dnia  19  września  2006  r.,  Wilson,  C-506/04, EU:C:2006:587, pkt 51–52; z dnia 27 lutego 
2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, EU:C:2018:117, pkt 44; z dnia 25 lipca 
2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du système judiciaire), C-216/18 PPU, 
EU:C:2018:586, pkt 63–65. 
21   Wyrok z dnia  19  września  2006 r., Wilson, C-506/04, EU:C:2006:587, pkt 53.  Zob.  także  wyroki: 
z dnia 12 września 1997 r., Dorsch Consult, C-54/96, EU:C:1997:413, pkt 36; z dnia 4 lutego 1999 r., 
Köllensperger i Atzwanger, C-103/97, EU:C:1999:52, pkt 20–23; z dnia 29 listopada 2001 r., De 
Coster, C-17/00, EU:C:2001:651; z dnia 9 października 2014 r., TDC, C 222/13, EU:C:2014:2265, pkt 
29–32; z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du système judiciaire), 
C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 66. 
22  Wyroki: z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 45;  z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du 
système judiciaire), C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 64.  
23   Wyroki: z dnia 31 maja 2005 r., Syfait i in., C-53/03, EU:C:2005:333, pkt 31; z dnia 4 lutego 1999 r., 
Köllensperger i Atzwanger, C-103/97, EU:C:1999:52 pkt 20. 
24   Wyroki: z dnia 14 maja 2008 r., Pilato, C-109/07, EU:C:2008:274, pkt 24 i 29–31; z dnia 14 listopada 
2013 r., MF 7, C-49/13,  EU:C:2013:767,  pkt 24;  z  dnia  9  października  2014  r.,  TDC,  C  222/13, 
EU:C:2014:2265, pkt 34–36; z dnia 24 maja 2016 r., MT Højgaard i Züblin, C-396/14, EU:C:2016:347, 
pkt 30; z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Défaillances du système judiciaire), 
C-216/18 PPU, EU:C:2018:586, pkt 66. 
 

link to page 13 link to page 13 link to page 13 13 
 
podporządkowanym  jakiemukolwiek  innemu  organowi,  przez  co  jest  chroniony 
przed ingerencją i naciskami zewnętrznymi mogącymi zagrozić niezależności osądu 
jego członków w prowadzonych przez nich postępowaniach25.  
31.  Ponadto, wyjaśnienia dotyczące Karty praw podstawowych (Dz.U. 2007, C 303, s. 
17) uściślają, w odniesieniu do art. 47 akapit drugi Karty, że przepis ten odpowiada 
art. 6 ust. 1 EKPC. W związku z tym na mocy art. 52 ust. 3 Karty znaczenie i zakres 
praw  określonych  w art. 47  akapit  drugi  muszą  być  takie  same  jak  te  określone 
w art. 6 ust. 1  EKPC,  a  do  celów  wykładni  tego  postanowienia  Karty  należy 
uwzględnić orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. 
32.  Orzecznictwo  Europejskiego  Trybunału  Praw  Człowieka  potwierdza,  że 
niezależność  sądownictwa  dotyczy  nie  tylko  pełnienia  czynności  sędziego 
w konkretnych  sprawach,  lecz  także  organizacji  sądownictwa  (niezależności 
strukturalnej) i tego,  czy  dany  organ  daje  „wrażenie  niezależności”,  będącej 
kluczowym elementem utrzymania zaufania, które powinny wzbudzać  sądy 
w społeczeństwie demokratycznym. Dla utrzymania takiego wrażenia niezależności 
konieczne jest zapewnienie wystarczających gwarancji26.  
33.  Naruszenie  wymogu  zapewnienia  skutecznej  ochrony  sądowej,  przewidzianego 
w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, ma miejsce nie tylko w konkretnych przypadkach 
dotyczących  stosowania  przepisów  prawa  Unii,  lecz  również  wtedy,  gdy  środki 
krajowe w sposób  systemowy  uniemożliwiają  sądom  stosującym  prawo  Unii 
w dowolnej  dziedzinie  zagwarantowanie  takiej  ochrony.  Sądy  krajowe  pełnią  we 
współpracy  z Trybunałem  Sprawiedliwości  wspólne  zadanie  zapewniania 
poszanowania prawa w wykładni  i stosowaniu Traktatów, a ich  niezależność  ma 
zasadnicze znaczenie, w szczególności  dla  prawidłowego  funkcjonowania 
mechanizmu przewidzianego w art. 267 TFUE27
 
                                                 
25   Zob. orzecznictwo przytoczone w przypisie 19. 
26   Zob. wyroki ETPC: z dnia 28 czerwca 1984 r., Campbell i Fell przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 
skargi  7819/77, 7878/77, pkt 85; z dnia 25 lutego 1997 r., Findlay przeciwko Zjednoczonemu 
Królestwu, skarga nr 22107/93, pkt 76; z dnia  16 grudnia 2003 r., Cooper przeciwko Zjednoczonemu 
Królestwu, skarga nr 48843/99, pkt 104; a także z 22 października 1984 r.  Sramek przeciwko Austrii, 
nr 8790/79,§ 42, Sacilor Lormines przeciwko Francji, skarga nr 65411/01, § 63, oraz Clarke przeciwko 
Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr 23695/02. Zob. również w tym kontekście wyroki ETPC: z dnia 
23 czerwca 2016 r., Baka przeciwko Węgrom, skarga nr 20261/12, pkt 150–151; oraz z dnia 22 lutego 
2017 r., Erményi przeciwko Węgrom, skarga nr 22254/14, pkt 35–39.  
27  Wyrok: z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, EU:C:2018:117, 
pkt 33 i 43. 
 

link to page 14 link to page 14 link to page 14 link to page 14 14 
 
2. 
Przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  obniżające  wiek  przejścia  w  stan 
spoczynku  urzędujących  sędziów,  powołanych  do  Sądu  Najwyższego  przed 
dniem  wejścia  w  życie  tej  ustawy  (3  kwietnia  2018  r.),  naruszają  zasadę 
nieusuwalności sędziów 
34.  Komisja  uważa,  że  przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  obniżające  wiek 
przejścia  w  stan  spoczynku  urzędujących  sędziów,  powołanych  do  Sądu 
Najwyższego  przed  dniem  wejścia  w  życie  tej  ustawy  (3  kwietnia  2018  r.), 
naruszają  zasadę  nieusuwalności  sędziów.  W  dalszej  części  Komisja  opisze  treść 
spornych przepisów (podtytuł 2.1), a następnie przedstawi ich ocenę (podtytuł 2.2). 
2.1.  Przepisy  obniżające  wiek  przejścia  w stan  spoczynku  sędziów  Sądu 
Najwyższego 
35.  Na wstępie należy wskazać, jakie rozstrzygnięcia prawa krajowego dotyczące wieku 
przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego i możliwości przedłużania 
ich  czynnej  służby  funkcjonowały  na  płaszczyźnie  poprzednio  obowiązującej 
ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym28. Przed dniem 3 kwietnia 
2018  roku,  sędziowie  Sądu  Najwyższego  przechodzili  w  stan  spoczynku  z  dniem 
ukończenia 70. roku życia. Mieli oni również możliwość, nie później niż na sześć 
miesięcy  przed  ukończeniem  tego  wieku,  złożenia  Pierwszemu  Prezesowi  Sądu 
Najwyższego oświadczenia woli dalszego zajmowania stanowiska i przedstawienia 
zaświadczenia  stwierdzającego,  że  dany  sędzia  jest  zdolny,  ze  względu  na  stan 
zdrowia,  do  pełnienia  obowiązków  sędziego29.  W  przypadku  złożenia  takiego 
oświadczenia  i  przedstawienia  odpowiedniego  zaświadczenia,  sędzia  mógł 
zajmować  stanowisko  nie  dłużej  niż  do  ukończenia  72.  roku  życia30. Prawo do 
dalszego  zajmowania  stanowiska  wynikało  wprost  z  przepisu  ustawy,  który  nie 
przewidywał  swobody  decyzyjnej  Pierwszego  Prezesa  Sądu  Najwyższego  (ani 
Prezydenta RP). 
36.  Z dniem 3 kwietnia 2018 r., na mocy art. 37 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym wiek 
przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego został obniżony do 65 lat31
Obniżony  wiek  przejścia  w stan  spoczynku  ma  zastosowanie  również  wobec 
                                                 
28   Ustawa z dnia 23 listopada 2002 roku o Sądzie Najwyższym (Dz. U. 2002 nr 240 poz. 2052). 
29   Artykuł 30 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 roku o Sądzie Najwyższym. 
30   Artykuł 30 § 5 ustawy z dnia 23 listopada 2002 roku o Sądzie Najwyższym. 
31   Przepis ten  ma również zastosowanie do urzędujących sędziów Naczelnego Sądu  Administracyjnego. 
Zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, w sprawach, 
które  nie  są  uregulowane  w  tej  ustawie,  do  Naczelnego  Sądu  Administracyjnego  stosuje  się 
odpowiednio przepisy dotyczące Sądu Najwyższego. 
 

link to page 15 link to page 15 15 
 
sędziów,  powołanych  do  Sądu  Najwyższego  przed  dniem  3  kwietnia  2018  r. 
(będących w czynnej służbie w dniu wejścia w życie ustawy). 
37.  Zgodnie z art. 111 § 1 ustawy o Sądzie  Najwyższym,  urzędujący  sędziowie  Sądu 
Najwyższego, którzy ukończyli 65. rok życia przed wejściem w życie ustawy albo 
ukończą go do dnia 3 lipca 2018 r., przechodzą w stan spoczynku z dniem 4 lipca 
2018 r. Zgodnie z art. 111 § 1a ustawy o Sądzie  Najwyższym  sędziowie  Sądu 
Najwyższego, którzy ukończą 65. rok życia w okresie pomiędzy dniem 4 lipca 2018 
r. a dniem 3 kwietnia 2019 r.,  przechodzą  w stan spoczynku z dniem 3 kwietnia 
2019 r.32  W  odniesieniu  do  sędziów  Sądu  Najwyższego  powołanych  do  tego  Sądu 
przed dniem 3 kwietnia 2018  r.,  którzy  ukończą  65.  rok  życia  po  dniu  3  kwietnia 
2019  r.,  przepisem  obniżającym  ich  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku  jest  przepis 
art. 37 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym. 
38.  Sporne  przepisy  obejmują  również  sytuację  osoby  sprawującej  urząd  Pierwszego 
Prezesa Sądu Najwyższego, która, na podstawie art. 183 ust. 3 Konstytucji RP, jest 
powołana na sześcioletnią kadencję  gwarantowaną przez Konstytucję RP. Obecna 
Pierwsza  Prezes  Sądu  Najwyższego  ukończyła  65.  rok  życia  w dniu 22 listopada 
2017 r.  Jej  kadencja  Pierwszego  Prezesa  Sądu  Najwyższego  upływa  z  dniem  30 
kwietnia 2020 r., a jej  czynna  służba  sędziego  Sądu  Najwyższego  powinna 
zakończyć się dnia 22 listopada 2022 r. 
39.  Sporne  przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym  dotyczą  znacznej  liczby  sędziów 
Sądu Najwyższego pełniących służbę w dniu wejścia w życie ustawy: według Sądu 
Najwyższego  jest  to 27 z 72  sędziów33.  Prezydent  RP  może  przedłużyć  czynną 
służbę urzędujących sędziów Sądu Najwyższego na podstawie art. 111 ust. 1 i 1a w 
                                                 
32   Przepis art. 111 § 1a został wprowadzony ustawą z dnia 20 lipca 2018 r. celem uwzględnienia sytuacji 
sędziego  Sądu  Najwyższego,  który  ze  względu  na  pierwotne  unormowanie  przepisów  przejściowych 
nie  miał  możliwości,  w  terminie  ustawą  przewidzianym,  złożyć  oświadczenia  o  woli  dalszego 
zajmowania stanowiska sędziego. 
33   Zob. 
http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Wydarzenia.aspx?ItemSID=420-292d9931-9fa5-4b04-
8516-5c932ff6bdf2&ListName=Wydarzenia&rok=2018. 
 
W  dniu  5  lipca  2018  r.  15  z  wyżej  wspomnianych  27  sędziów  Sądu  Najwyższego,  w  tym  Pierwsza 
Prezes, zostało poinformowanych o przejściu w stan spoczynku z dniem 4 lipca 2018 r. 
W  odniesieniu  do  pozostałych  12  sędziów  Sądu  Najwyższego,  którzy  złożyli  oświadczenie  woli 
dalszego  zajmowania  stanowiska  sędziego  lub  też  ogólne  oświadczenie  dotyczące  woli  dalszego 
orzekania  (nie  powołując  się  na  sporne  przepisy),  Krajowa  Rada  Sądownictwa  wydała  pięć  opinii 
pozytywnych i siedem negatywnych.  W  dniu  11  września  2018  roku  Prezydent  RP  zdecydował  o 
wyrażeniu  zgody  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska  przez  5  sędziów  Sądu  Najwyższego,  na  okres 
trzech lat, a jednocześnie poinformował, że pozostałych siedmiu sędziów tego Sądu, włącznie z dwoma 
Prezesami Izb Sądu Najwyższego, przechodzi w stan spoczynku z dniem 12 września 2018 roku. 
 
 

link to page 16 link to page 16 link to page 16 link to page 16 link to page 16 16 
 
związku z art. 37 ust. 1a – 4 ustawy o Sądzie Najwyższym, a także w związku z art. 
5 ustawy zmieniającej z 10 maja 2018 r. 
2.2. Ocena spornych przepisów krajowych 
40.  Komisja  stoi  na  stanowisku,  że  przez  obniżenie  wieku  przejścia  w  stan  spoczynku 
urzędujących sędziów, powołanych do Sądu Najwyższego przed dniem 3 kwietnia 
2018  r.,  przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym  naruszają  zasadę  nieusuwalności 
sędziów. 
41.  Zasada  nieusuwalności  sędziów  stanowi  kluczowy  element  zasady  niezawisłości 
sędziowskiej zgodnie z orzecznictwem Trybunału34 i ETPC35. 
42.  Jeśli chodzi o wymogi dotyczące zasady niezależności organu sądowego, Trybunał 
orzekł  między  innymi,  że  sędziowie  powinni  być  osobiście  i służbowo  niezawiśli 
w zakresie  swoich  zadań  i powinni  być  chronieni  przed  odwołaniem  przez 
wprowadzenie  skutecznych  zabezpieczeń  przed  bezpodstawną  interwencją  lub 
naciskami  władzy  wykonawczej36.  Warunki  odwoływania  sędziów  muszą  być 
przedmiotem  szczególnych  gwarancji  określonych  w wyraźnych  przepisach 
prawnych,  pozwalających  wykluczyć  wszelką  uzasadnioną  wątpliwość  co  do 
niezależności  sądu37.  Trybunał  podkreślił,  że  aby  organ  był  uznany  za  niezawisły 
„sąd” w rozumieniu art. 267 TFUE, powinien wykonywać swe funkcje całkowicie 
autonomicznie,  nie  będąc  podporządkowanym  jakiemukolwiek  innemu  organowi, 
przez  co  jest  chroniony  przed  ingerencją  i naciskami  zewnętrznymi  mogącymi 
zagrozić  niezależności  osądu  jego  członków  w prowadzonych przez nich 
postępowaniach38
43.  Obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego, a zarazem 
natychmiastowe  zastosowanie  spornych  przepisów  do  sędziów  orzekających  w 
Sądzie Najwyższym w dniu wejścia w życie ustawy o Sądzie Najwyższym narusza 
                                                 
34   Zob. wyrok z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, 
EU:C:2018:117, pkt 45.  Zob.  także  wyrok  z  dnia  19  września  2006  r.  Wilson, C-506/04, 
EU:C:2006:587, pkt 51. 
35  Zob. wyroki ETPC: z dnia 28 czerwca 1984 r., Campbell i Fell przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 
skargi nr 7819/77, 7878/77,  pkt 80; z dnia 30 listopada 2011 r., Henryk Urban i Ryszard Urban 
przeciwko Polsce, nr 23614/08,  pkt 45; z dnia 21 czerwca 2011 r.,  Fruni  przeciwko  Słowacji,  nr  nr 
8014/07, pkt 145; oraz z dnia 3 marca 2005 r., Brudnicka i in. przeciwko Polsce, nr 54723/00, pkt 41. 
36   Zob. wyroki: z dnia 4 lutego 1999 r., Köllensperger i Atzwanger, C-103/97, EU:C:1999:52, pkt 20; 
z dnia 31 maja 2005 r., Syfait i in., C-53/03, EU:C:2005:333, pkt 31. 
37   Zob. orzecznictwo przytoczone w przypisie 23. 
38   Zob. orzecznictwo przytoczone w przypisie 24. 
 

link to page 17 link to page 17 link to page 17 link to page 17 17 
 
zasadę  nieusuwalności.  W  braku  rozstrzygnięć  przejściowych,  obowiązkowe 
przejście w stan spoczynku znacznej liczby urzędujących sędziów umożliwia daleko 
idącą  i natychmiastową  zmianę  składu  Sądu  Najwyższego39.  Środki  te  w  sposób 
rażący  naruszają  zasadę  nieusuwalności  sędziów,  której  przestrzeganie  jest 
konieczne  dla  spełnienia  wymogów  skutecznej  ochrony  sądowej  wymaganej  na 
podstawie  art.  19  ust.  1  TUE.  Należy  zaznaczyć,  że  w swojej opinii na temat 
projektu ustawy o Sądzie  Najwyższym  Komisja  Wenecka  podkreśliła,  że 
wcześniejsze  przejście  obecnie  urzędujących  sędziów  w  stan  spoczynku  narusza 
zasadę  nieusuwalności  oraz  podważa  gwarancje  niezawisłości  sędziów  Sądu 
Najwyższego40
44.  Należy  przypomnieć,  że  skutki  spornych  przepisów  obejmują  dużą  część  –  ponad 
jedną  trzecią  –  sędziów  Sądu  Najwyższego  orzekających  w  dniu  wejścia  w  życie 
ustawy41
45.  W szczególnej  sytuacji  znajduje  się  Pierwsza  Prezes  Sądu  Najwyższego,  która 
zgodnie z art. 183 §3  Konstytucji  Rzeczypospolitej  Polskiej  powołana  jest  na 
sześcioletnią  kadencję.  Na  skutek  przepisów  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym 
obniżających  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku,  konstytucyjna  kadencja  obecnej 
Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego uległaby skróceniu42. 
46.  W  odpowiedzi  na  uzasadnioną  opinię  rząd  polski  twierdzi,  że  przepisy  ustawy  o 
Sądzie  Najwyższym  nie  naruszają  zasady  nieusuwalności  sędziów,  ponieważ  w 
chwili  przejścia  w  stan  spoczynku  sędziowie  nie  zostają  usunięci  z  urzędu  i 
zachowują  szeroki  zakres  gwarancji  osobistych  i  przywilejów,  a  jedynie  przestają 
sprawować  funkcje  orzecznicze.  Rząd  polski  dodatkowo  wskazuje,  że  obniżenie 
                                                 
39   Sporne  przepisy  powodują  przerwanie  czynnej  służby  i  przejście  w  stan  spoczynku  z  dniem  4  lipca 
2018 r. dużej grupy sędziów Sądu Najwyższego, przy równoczesnym zwiększeniu liczby sędziów Sądu 
Najwyższego  do  liczby  nie  mniejszej  niż  120.  Ustawa  o  Sądzie  Najwyższym  także  uprawnia 
Prezydenta  RP  do  swobodnego  decydowania,  do  dnia  3  kwietnia  2019  roku,  o  dalszym  zwiększaniu 
liczby stanowisk w Sądzie Najwyższym (art. 112 i 112a ustawy o Sądzie Najwyższym). 
40  CDL(2017)035 pkt 48. 
41   Zob. przypis 33 powyżej. 
42   Do kompetencji Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego należą, między innymi, zwoływanie Kolegium 
Sądu  Najwyższego  i  Zgromadzenia  Ogólnego,  w  tym  Zgromadzenia  wybierającego  kandydatów  na 
stanowisko Pierwszego Prezesa (art. 13§1, art. 14§2 i art. 17§ 2  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym); 
powoływanie i odwoływanie przewodniczących wydziałów Izb, na wniosek właściwego Prezesa Sądu 
Najwyższego  (art.  14§2  ustawy);  opiniowanie  oświadczenia  o  woli  dalszego  pełnienia  urzędu  na 
stanowisku  sędziego  Sądu  Najwyższego  (art. 14§4 i art. 37§2 ustawy); wyznaczenie  sędziego  do 
czasowego  orzekania  w  innej  izbie  lub  do  rozpoznania  określonej  sprawy  w  innej  izbie,  także  bez 
zgody  sędziego,  przeniesienie  sędziego  do  innej  izby  (art. 35§2 i §3 ustawy).  Pierwszy  Prezes  Sądu 
Najwyższego  dysponuje  szerokimi  uprawnieniami  w  odniesieniu  do  postępowań  dyscyplinarnych 
wobec sędziów Sądu Najwyższego (na podstawie art. 76 tejże ustawy). 
 

link to page 18 link to page 18 18 
 
wieku  przejścia  sędziów  Sądu  Najwyższego  w  stan  spoczynku  ma  na  celu 
zrównanie  go  z  powszechnie  obowiązującym  wiekiem  emerytalnym  oraz  że  w 
świetle  wyroku  Fuchs i Köhler43  dostosowanie  wieku  przejścia  sędziów  Sądu 
Najwyższego  w  stan  spoczynku  do  zasad  ogólnych  stanowi  wystarczające 
uzasadnienie  takiej  reformy.  Zdaniem  rządu  polskiego,  przyjęcie  zasady,  wedle 
której obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku może mieć zastosowanie jedynie 
do  sędziów  mianowanych  po  wejściu  w  życie  zmieniających  przepisów,  z 
wyłączeniem  sędziów  sprawujących  funkcję,  w  praktyce  całkowicie 
uniemożliwiałoby ustawodawcy zmianę wieku przejścia sędziów w stan spoczynku 
i mogłoby stanowić dyskryminację ze względu na staż pracy w Sądzie Najwyższym. 
Rząd polski również zaznacza, że wieku emerytalnego określonego w ustawie nie 
można uznać za prawo nabyte. 
47.  Zdaniem Komisji, argumenty te są bezzasadne. 
48.  Nawet  jeżeli  zgodnie z przepisami prawa polskiego dany  sędzia  zachowuje  tytuł 
„sędziego  w  stanie  spoczynku”44,  to  obowiązkowe  przejście  w  stan  spoczynku  w 
wyniku  nagłego  obniżenia  odnośnego  wieku  wiąże  się  z  utratą  prawa  dalszego 
orzekania, a więc stanowi de facto usunięcie sędziego. Fakt, że po przejściu w stan 
spoczynku  sędzia  korzysta  z  uposażenia  „sędziego  w  stanie  spoczynku”,  jest  bez 
znaczenia dla istoty niniejszego zarzutu –  fakt  ten  nie  jest  bowiem  związany  z 
kwestią niezawisłości w odniesieniu do sędziego pełniącego czynną służbę.  
49.  Komisja  pragnie  podkreślić,  że  o  ile  decyzje  dotyczące  zasad  przechodzenia 
sędziów  w  stan  spoczynku  należą  do  kompetencji  państw  członkowskich,  to  – 
podejmując  reformę  tych  reguł  –  państwa  członkowskie  są  zobowiązane  do 
przestrzegania  zasady  niezawisłości  sędziowskiej,  w  tym  zasady  nieusuwalności 
sędziów. Komisja utrzymuje, że przepisy ustawy o Sądzie Najwyższym obniżające 
wiek  przejścia  w  stan  spoczynku  są  sprzeczne  z  zasadą  nieusuwalności  sędziów, 
ponieważ  nowy  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku ma zastosowanie w sposób 
natychmiastowy do sędziów Sądu Najwyższego, pełniących czynną służbę w dniu 
wejścia w życie ustawy. Takie rozstrzygnięcie ma szczególnie poważny negatywny 
wpływ na  gwarancje niezawisłości sędziowskiej w przypadku Sądu Najwyższego, 
                                                 
43   Wyrok z dnia 21 lipca 2011 r., Fuchs i Köhler, C-159/10 i C-160/10, EU:C:2011:508. 
44   Art. 99 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych w związku z art. 10 § 1 
ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym. 
 

link to page 19 link to page 19 19 
 
w którego skład zwykle wchodzą sędziowie z dużym doświadczeniem zawodowym, 
co łączy się z natury z bardziej zaawansowanym wiekiem. 
50.  Komisja  stoi  na  stanowisku,  że  państwa  członkowskie  nie  mogą  obniżyć  wieku 
przejścia w stan spoczynku i zastosować go do urzędujących sędziów, skracając tym 
samym  okres  czynnej  służby  sędziowskiej,  na  którą  pierwotnie  powołano  danego 
sędziego, ponieważ takie rozstrzygnięcie podważa zasadę nieusuwalności sędziów. 
Komisja  nie  wykluczyłaby  zupełnie  możliwości  stosowania  systemów, w ramach 
których wiek przejścia w stan w spoczynku sędziego nie jest identyczny z wiekiem 
obowiązującym w chwili powołania sędziego. Aby te systemy były zgodne z art. 19 
ust. 1 TUE, należałoby jednak założyć, że istnieją odpowiednie środki – np. okres 
przejściowy lub podejście stopniowe45 – które zapewnią gwarancje chroniące przed 
podważaniem zasady nieusuwalności sędziów, a w szczególności pozwolą zapobiec 
wykorzystywaniu  takich  systemów  jako  zawoalowanego  sposobu  zmiany  składu 
organów  sądowych.  Należy  uniknąć  wrażenia,  że  ewentualne  skrócenie  służby 
sędziowskiej  może  wynikać  z  działań  sędziego  podejmowanych  w  czasie  jego 
czynnej służby. W niniejszym przypadku takie środki nie istnieją. W każdym razie 
w  przypadku  sędziów,  którzy  ukończyli  65.  rok  życia do dnia 3 lipca 2018 r., 
obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku oznacza natychmiastowe zakończenie 
ich  czynnej  służby,  o  ile  nie  zostanie  ona  przedłużona.  Natychmiastowe 
zakończenie czynnej służby sędziowskiej nie tylko podważa zasadę nieusuwalności 
sędziów, ale ją wprost narusza. 
51.  Jeżeli  chodzi  o  argument  dotyczący  możliwej  dyskryminacji  między  urzędującymi 
sędziami  Sądu  Najwyższego  a  sędziami  powołanymi  po  wejściu  w  życie  ustawy, 
Komisja pragnie zauważyć, że po pierwsze osoby powołane do pełnienia pewnego 
rodzaju urzędów publicznych po wejściu w życie środka regulującego status osób 
sprawujących taki urząd nie są w tej samej sytuacji prawnej co osoby powołane do 
sprawowania  tego  samego  rodzaju  urzędu  publicznego  przed  tą  datą46. Wszelkiej 
dyskryminacji  można  ponadto  łatwo  uniknąć,  umożliwiając  urzędującym  sędziom 
Sądu Najwyższego skorzystanie z obniżonego wieku przejścia w stan spoczynku na 
zasadzie dobrowolności. 
                                                 
45   Zob. wyrok z dnia 8 kwietnia 2014 r.,  Komisja/Węgry  C-288/12, EU:C:2014:237, pkt 61 dot. 
niezależności organu ochrony danych. 
46   Zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie C-443/07 P Centeno Mediavilla i in. 
przeciwko Komisji, EU:C:2008:767, pkt 79–81. 
 

link to page 20 link to page 20 20 
 
52.  Komisja  zwraca  również  uwagę,  że  niniejszy  zarzut  dotyczący  naruszenia  art.  19 
ust. 1 TUE nie jest – wbrew twierdzeniom rządu polskiego – oparty na założeniu, że 
ustawowa  definicja  wieku  przejścia  sędziego  w  stan  spoczynku  stanowi  „prawo 
nabyte”  sędziego.  Zastrzeżenia  Komisji  dotyczą  niezawisłości  sędziowskiej: 
obniżenie  wieku  przejścia  sędziów w stan spoczynku i jego zastosowanie do 
urzędujących  sędziów  Sądu  Najwyższego  wpływa  na  ich  pewność  sprawowania  i 
utrzymania  urzędu,  a  tym  samym  narusza  zasadę  nieusuwalności,  która  stanowi 
nieodłączny  element  niezawisłości  sędziowskiej47,  będącej  najważniejszym 
pierwiastkiem  funkcjonowania  wymiaru  sprawiedliwości  w  Unii,  w  świetle 
wymogów art. 19 ust. 1 TUE. 
53.  Ponadto,  Komisja  podkreśla,  że  rzekomy  cel  zrównania  wieku  przejścia  sędziów 
Sądu Najwyższego w stan spoczynku z ogólnym wiekiem emerytalnym nie może 
uzasadniać  ograniczenia  niezawisłości  sędziowskiej.  Niezależnie  od  zastosowanej 
metody  lub  punktu  odniesienia  każda  reforma  wieku  przejścia  sędziów  w  stan 
spoczynku musi być zgodna z zasadą niezawisłości sędziowskiej w świetle prawa 
Unii. 
54.  Komisja pragnie zauważyć, że analogia do wyroku Associação Sindical dos Juízes 
Portugues48  nie  może  być  wykorzystana  dla  poparcia  stanowiska  rządu  polskiego. 
Po pierwsze – w tej sprawie sporny środek nie dotyczył wieku przejścia sędziów w 
stan  spoczynku,  lecz  obniżenia  wynagrodzeń  w  ramach  dążenia  do  ograniczenia 
nadmiernego deficytu budżetowego w Portugalii, w kontekście unijnego programu 
pomocy  finansowej.  Trybunał  rozpatrzył  cel,  któremu  miał  służyć  przedmiotowy 
środek,  a  następnie  zbadał,  czy  środek  ten  był  elementem  ogólnych  działań 
oszczędnościowych, do których mieli przyczynić się wszyscy członkowie krajowej 
służby  publicznej.  Po  drugie  –  dostosowanie  wynagrodzeń  portugalskich  sędziów 
do  ogólnego  systemu  wynagrodzeń  było  tylko  jednym  z  elementów 
przedmiotowego  środka  podlegających  ocenie  Trybunału  Sprawiedliwości. 
Trybunał  uwzględnił  w  szczególności  fakt,  że  obniżenie  wynagrodzeń  było 
środkiem  tymczasowym  i  o  ograniczonym  zakresie.  W  niniejszej  sprawie 
okoliczności te zdecydowanie nie zachodzą. 
                                                 
47   Zob. wyroki przytoczone w przypisie 34. 
48   Wyrok z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C-64/16, EU:C:2018:117. 
 

link to page 21 21 
 
55.  Co do wyroku Fuchs i Köhler49,  na  który  powołuje  się  rząd  polski,  twierdząc,  że 
Trybunał  potwierdził  swobodę  państw  członkowskich  w  zakresie  ustalania 
odpowiedniego  wieku  przejścia  na  emeryturę  w  celu  zoptymalizowania  struktury 
wiekowej  kadr  sądownictwa,  Komisja  zauważa,  że  przywołany  wyrok  dotyczył 
dyskryminacji  ze  względu  na  wiek,  a  nie  naruszenia  zasady  niezawisłości 
sędziowskiej,  i  nie  dotyczył  systemu  mającego  zastosowanie  do  sędziów,  lecz 
przepisów mających zastosowanie do prokuratorów.  
56.  W  odpowiedzi  na  uzasadnioną  opinię  rząd  polski  powołuje  się  również  na 
okoliczności  reformy  Europejskiego  Trybunału  Praw  Człowieka  na  podstawie 
Protokołu 11 do EKPCz. Komisja zwraca uwagę, że argument ten jest niezasadny, 
ponieważ  dotyczy  zupełnie  odmiennej  sytuacji  i  okoliczności:  reforma 
Europejskiego  Trybunału  Praw  Człowieka  dotyczyła  organów  sądowych 
powołanych  na  podstawie  umowy  międzynarodowej,  które  nie  należą  do  sądów 
zapewniających  pełne  stosowanie  prawa  Unii  w  państwach  członkowskich  na 
podstawie art. 19 ust. 1 TUE. Zakończenie kadencji sędziowskich wynikało ponadto 
ze stworzenia zupełnie nowego organu sądowego (nowy stały Europejski Trybunał 
Praw  Człowieka),  który  zastąpił  dwa  uprzednio  istniejące  organy  sądowe  (były 
tymczasowy Europejski Trybunał Praw Człowieka i byłą Europejską Komisję Praw 
Człowieka).  
57.  W świetle powyższych rozważań, Komisja twierdzi, że obniżając wiek przejścia w 
stan spoczynku i stosując  go,  zgodnie  z art. 111 §1 ustawy o Sądzie  Najwyższym, 
do urzędujących sędziów Sądu Najwyższego, którzy ukończyli 65. rok życia do dnia 
3 lipca 2018 r., oraz –  zgodnie z art. 111 §1a –  do  urzędujących  sędziów  Sądu 
Najwyższego, którzy ukończą 65. rok życia w okresie pomiędzy dniem 4 lipca 2018 
r. a dniem 3 kwietnia 2019 r.,  a  także  –  zgodnie z art. 37 §1 ustawy o Sądzie 
Najwyższym  –  do  urzędujących  sędziów  Sądu  Najwyższego,  którzy  ukończą  65. 
rok  życia  po  dniu  3  kwietnia  2019 r., ustawa o Sądzie  Najwyższym  bezpośrednio 
narusza zasadę nieusuwalności sędziów.  
58.  Komisja stoi na stanowisku, że wskazane przepisy ustawy o Sądzie Najwyższym są 
zatem sprzeczne z obowiązkami  państwa  członkowskiego  określonymi  w art. 19 
ust. 1 akapit drugi TUE w związku z art. 47 Karty. 
                                                 
49   Wyrok z dnia 21 lipca 2011 r., Fuchs i Köhler, C-159/10 i C-160/10, EU:C:2011:508. 
 

22 
 
3. 
Przepisy ustawy o  Sądzie  Najwyższym,  przyznające  Prezydentowi 
Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne  prawo  do  przedłużenia  czynnej 
służby  sędziów  Sądu  Najwyższego,  naruszają  zasadę  niezawisłości 
sędziowskiej 
59.  Komisja  uważa,  że  przepisy  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  przyznające 
Prezydentowi  Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne  prawo  do  przedłużenia 
czynnej  służby  sędziów  Sądu  Najwyższego,  naruszają  zasadę  niezawisłości 
sędziowskiej. W dalszej części Komisja opisze treść spornych przepisów (podtytuł 
3.1), a następnie przedstawi ich ocenę (podtytuł 3.2). 
3.1. Przedłużenie czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego 
3.1.1. Przedłużenie czynnej służby w przypadku urzędujących sędziów, którzy 
ukończyli 65. rok życia do dnia 3 lipca 2018 r.  
60.  Na podstawie art. 111 § 1 ustawy o Sądzie  Najwyższym  sędziowie  Sądu 
Najwyższego,  którzy  ukończyli  65.  rok  życia  w  dniu  wejścia  w  życie  ustawy  lub 
ukończą go do dnia 3 lipca 2018 r., przechodzą w stan spoczynku z dniem 4 lipca 
2018  r.,  chyba  że  do  dnia  3  maja  2018 r.  złożą  oświadczenie  o  woli  dalszego 
zajmowania stanowiska i zaświadczenie  potwierdzające  odpowiedni  stan  zdrowia, 
a Prezydent RP wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie przez nich stanowiska sędziego 
Sądu Najwyższego. 
61.  Na podstawie art. 37 § 2 ustawy o Sądzie Najwyższym wspomniane oświadczenie i 
zaświadczenie  składa  się  Pierwszemu  Prezesowi  Sądu  Najwyższego,  który 
niezwłocznie  przedkłada  je  Prezydentowi  RP  wraz  ze  swoją opinią.  Opinia 
Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego nie jest wiążąca dla Prezydenta RP. Swoje 
oświadczenie  Pierwszy  Prezes  Sądu  Najwyższego  przekazuje  Prezydentowi  RP 
wraz z opinią Kolegium Sądu Najwyższego, która również nie jest wiążąca. 
62.  Na  gruncie  rozstrzygnięcia  zawartego  w  pierwotnej  wersji  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym,  Prezydent  RP  nie  był  zobowiązany  do  zasięgnięcia  opinii  Krajowej 
Rady  Sądownictwa  podejmując  decyzję  o  ewentualnym  przedłużeniu  czynnej 
służby sędziów (konsultacja była dobrowolna). Obowiązek ten wprowadziła ustawa 
zmieniająca  z  dnia  10  maja  2018  r.  Na  podstawie  art. 5 tej ustawy, w przypadku 
sędziów Sądu Najwyższego, którzy ukończyli 65. rok życia do dnia 3 lipca 2018 r., 
oświadczenia sędziów nierozpatrzone przez Prezydenta RP do dnia wejścia w życie 
tej ustawy (dnia 15 czerwca 2018 r.)  powinny  zostać  niezwłocznie  przekazane  do 
 

link to page 23 23 
 
zaopiniowania  Krajowej  Radzie  Sądownictwa.  Krajowa  Rada  Sądownictwa  jest 
zobowiązana  do  przedstawienia  opinii  w terminie 30 dni. W przypadku 
wspomnianej  grupy  sędziów,  sporne  przepisy  nie  przewidują kryteriów, które 
Krajowa  Rada  Sądownictwa  powinna  brać  pod  uwagę  przy  sporządzaniu  opinii50
Prezydent RP nie jest związany opinią Krajowej Rady Sądownictwa.  
63.  Prezydent  RP  może  wyrazić  zgodę  na  dalsze  zajmowanie stanowiska przez 
urzędującego  sędziego  Sądu  Najwyższego  w terminie 60 dni od dnia otrzymania 
opinii Krajowej Rady Sądownictwa albo od dnia upływu terminu na przekazanie tej 
opinii.  Przy  podejmowaniu  decyzji  Prezydent  RP  nie  jest  związany  żadnymi 
kryteriami, nie ma kontroli sądowej takiej decyzji. Na podstawie art. 37 § 4 ustawy 
o Sądzie Najwyższym zgoda Prezydenta RP na dalsze zajmowanie stanowiska przez 
urzędującego  sędziego  Sądu  Najwyższego  jest  udzielana  na  okres  trzech  lat,  nie 
więcej niż dwukrotnie. 
3.1.2.  Przedłużenie  czynnej  służby  sędziów  Sądu  Najwyższego,  którzy 
ukończą  65.  rok  życia  pomiędzy  dniem  4  lipca  2018  r.  a  dniem  3  kwietnia 
2019 r. 

64.  W świetle art. 111 §1a ustawy o Sądzie Najwyższym, sędziowie, którzy ukończą 65. 
rok  życia  pomiędzy  dniem  4  lipca  2018  r.  a  dniem  3  kwietnia  2019  r.,  mogą 
wystąpić o zgodę na przedłużenie czynnej służby, składając do dnia 3 kwietnia 2019 
r. odpowiednie oświadczenie i zaświadczenie, zgodnie z przepisami art. 37 § 1–4 
tejże ustawy. 
65.  Zgodnie z art. 37 § 1a–1b ustawy o Sądzie Najwyższym po złożeniu przez sędziego 
oświadczenia  i  przedstawieniu  zaświadczenia,  o  których  mowa  powyżej,  przed 
podjęciem  decyzji  Prezydent  RP  musi  zasięgnąć  opinii  Krajowej  Rady 
Sądownictwa, która powinna wydać opinię w terminie 30 dni. Zgodnie z art. 37 § 1b 
tejże  ustawy,  sporządzając  opinię,  Krajowa  Rada  Sądownictwa  bierze  pod  uwagę 
„interes  wymiaru  sprawiedliwości  lub  ważny  interes  społeczny,  w  szczególności 
racjonalne  wykorzystanie  kadr  Sądu  Najwyższego  lub  potrzeby  wynikające  z 
obciążenia  zadaniami  poszczególnych  izb  Sądu  Najwyższego”.  W przypadku 
nieprzekazania opinii w terminie uznaje się, że Krajowa Rada Sądownictwa wydała 
opinię  pozytywną.  Opinia  Krajowej  Rady  Sądownictwa  nie  jest  wiążąca  dla 
                                                 
50   Art. 5  ustawy  zmieniającej  z  10  maja  2018  r.  nie  zawiera  odesłania  do  art. 37 § 1b  ustanawiającego 
takie kryteria. 
 

24 
 
Prezydenta RP.  Przy  podejmowaniu  decyzji  Prezydent  RP  nie  jest  związany 
żadnymi kryteriami, nie ma kontroli sądowej takiej decyzji. 
66.  Jeżeli  chodzi  o termin  podjęcia  decyzji,  zgodnie  z art. 37 § 3 ustawy o Sądzie 
Najwyższym  Prezydent  RP  podejmuje  decyzję  w sprawie  wyrażenia  zgody  na 
dalsze  zajmowanie  stanowiska  sędziego  Sądu  Najwyższego  w terminie trzech 
miesięcy  od  dnia  otrzymania  opinii  Krajowej  Rady  Sądownictwa  albo  upływu 
terminu na przekazanie tej opinii. Terminy te zaczynają bieg dopiero wówczas, gdy 
Prezydent  RP  wystąpi  o taką  opinię.  W  art.  37  §  1a  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym 
nie  wskazano  jednak  terminu,  w  jakim  Prezydent  RP  powinien  wystąpić  do 
Krajowej Rady Sądownictwa o opinię. Zgodnie z art. 37 § 3, jeżeli dany sędzia Sądu 
Najwyższego  osiągnie  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku  przed  ukończeniem 
postępowania, pozostaje na stanowisku do czasu zakończenia tego postępowania. 
3.1.3.  Przedłużenie  czynnej  służby  w przypadku  sędziów  Sądu  Najwyższego, 
którzy ukończą 65. rok życia po dniu 3 kwietnia 2019 r. 
67.  Przepisy art. 37 § 1–4 ustawy o Sądzie  Najwyższym  ustanawiają  ogólny  system 
przyznający  Prezydentowi  Rzeczypospolitej Polskiej prawo do decydowania 
o dalszym zajmowaniu stanowiska przez sędziego, który ukończy 65.  rok życia po 
dniu 3 kwietnia 2019 r. System ten ma zastosowanie  zarówno  do  sędziów  Sądu 
Najwyższego  pełniących  czynną  służbę  w  dniu  wejścia  w  życie  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym,  jak  też  i  sędziów  powołanych  do  Sądu  Najwyższego  po  wejściu  w 
życie tej ustawy.  
68.  Zgodnie z art. 37 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym sędzia Sądu Najwyższego, który 
ukończy 65. rok życia, musi złożyć, nie później niż na 6 miesięcy i nie wcześniej 
niż  na 12  miesięcy  przed  dniem  ukończenia  65.  roku  życia,  oświadczenie  o woli 
dalszego  zajmowania  stanowiska  oraz  przedstawić  zaświadczenie  o odpowiednim 
stanie  zdrowia.  W  pozostałym  zakresie,  system  ten  jest  taki  sam  jak  ten  opisany 
w pkt 64-66 niniejszej skargi. 
3.2. Ocena spornych przepisów krajowych 
69.  Zdaniem Komisji, przyznanie Prezydentowi RP prawa do podejmowania decyzji 
w sprawie przedłużenia czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego, bez wiążących 
kryteriów  zapewniających  poszanowanie  zasady  niezawisłości  sędziowskiej  i bez 
kontroli  sądowej,  narusza  gwarancje  niezawisłości  sędziów.  Ustawa  o  Sądzie 
 

link to page 25 link to page 25 25 
 
Najwyższym zawiera nowe rozstrzygnięcie, za pomocą którego Prezydent RP może 
wywierać wpływ na sędziów Sądu Najwyższego. Brak kryteriów, według których 
Prezydent RP decyduje o przedłużeniu  czynnej  służby  obecnie  urzędujących 
sędziów Sądu Najwyższego, w połączeniu z brakiem kontroli sądowej, pozwala na 
nadmierną  swobodę  uznania,  co  podważa  zasadę  niezawisłości  sędziów.  Nawet 
zanim  sędziowie  osiągną  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku,  sama  perspektywa 
konieczności  zwrócenia  się  do  Prezydenta  RP  o przedłużenie  czynnej  służby 
narusza gwarancje niezawisłości sędziów. 
70.  Komisja  pragnie  podkreślić,  że  w  świetle  spornych  przepisów  Prezydent  RP  może 
decydować  dwukrotnie  w sprawie  przedłużenia  czynnej  służby  sędziego  Sądu 
Najwyższego  na  okres  trzech  lat.  Konieczność  uzyskania  przez  sędziów  Sądu 
Najwyższego zgody na dalsze zajmowanie stanowiska po zakończeniu pierwszego 
trzyletniego  okresu,  również  podważa  gwarancje  niezawisłości  sędziów  Sądu 
Najwyższego.  
71.  Obowiązek zasięgnięcia opinii Krajowej Rady Sądownictwa nie usuwa nadmiernej 
swobody uznania przyznanej Prezydentowi RP.  Krajowa  Rada  Sądownictwa  jest 
związana jedynie ogólnikowymi kryteriami51, a jej opinia nie jest dla Prezydenta RP 
wiążąca. W każdym razie, po reformie Krajowej Rady Sądownictwa, która składa 
się obecnie z sędziów-członków wybranych przez Sejm z naruszeniem europejskich 
standardów w zakresie niezawisłości sędziów52, udział Krajowej Rady Sądownictwa 
w  podejmowaniu  decyzji  nie  może  stanowić  skutecznej  gwarancji  niezawisłości 
sędziowskiej. Poza tym, w odniesieniu do sędziów, którzy ukończą 65. rok życia po 
                                                 
51   Zgodnie z art.  37§  1b  ustawy  o  Sądzie  Najwyższym,  Krajowa  Rada  Sądownictwa  bierze  pod  uwagę 
interes  wymiaru  sprawiedliwości  lub  ważny  interes  społeczny,  w  szczególności  racjonalne 
wykorzystanie  kadr  Sądu  Najwyższego  lub  potrzeby  wynikające  z  obciążenia  zadaniami 
poszczególnych izb Sądu Najwyższego. 
Należy  zauważyć,  że  Krajowa  Rada  Sądownictwa  nie  jest  związana  kryteriami,  wydając  opinię 
dotyczącą przedłużenia czynnej służby sędziów, którzy ukończyli 65. rok życia do dnia 3 lipca 2018 r. 
Art. 5 ustawy zmieniającej z dnia 10 maja 2018 r., mający zastosowanie do tych sędziów, nie zawiera 
bowiem odesłania do art. 37 § 1b, a jedynie do przepisów art. 37 § 2–4, które nie przewidują żadnych 
kryteriów, na których Krajowa Rada Sądownictwa powinna oprzeć swoją opinię. 
52   Zob. w szczególności zalecenie Komitetu Ministrów Rady Europy z 2010 r. (CM/Rec(2010)12), które 
stwierdza (pkt 27),  że  Rady  Sądownictwa  powinny  być  złożone  co  najmniej  w połowie  z członków 
wybranych  przez  przedstawicieli  sędziów  spośród  sędziów  wszystkich  szczebli i z poszanowaniem 
zasady  pluralizmu  wewnątrz  wymiaru  sprawiedliwości.  Zob.  również  pkt  C  ppkt  (ii) Planu  działania 
Rady Europy z 2016 r.  przyjętego  przez  Komitet  Ministrów;  pkt 27 Opinii Rady Konsultacyjnej 
Sędziów  Europejskich  (CCJE)  nr 10 w sprawie Rady  Sądownictwa  w służbie  społeczeństwu;  oraz 
pkt 2.3  standardów  Europejskiej  Sieci  Rad  Sądownictwa  przedstawionych  w sprawozdaniu za lata 
2010–2011 dotyczącym Rad Sądownictwa.  
 

26 
 
dniu 3 lipca 2018 r.,  nie  określono  ram  czasowych,  w jakich Prezydent RP ma 
zasięgnąć opinii Krajowej Rady Sądownictwa. 
72.  Komisja  pragnie  zaznaczyć,  że  swoboda  uznania  przyznana  Prezydentowi  RP  w 
zakresie przedłużenia czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego, którzy osiągnęli 
wiek przejścia w stan spoczynku, negatywnie wpływa na gwarancje niezawisłości 
sędziów  pełniących  czynną  służbę  w  dniu  wejścia  w  życie  ustawy  o  Sądzie 
Najwyższym, jak też i sędziów powołanych do Sądu Najwyższego po jej wejściu w 
życie. 
73.  W art. 37 §1–4 ustawy o Sądzie  Najwyższym  ustanowiono  ogólny  system 
przyznający  Prezydentowi  RP  prawo  do  decydowania  dwukrotnie  o dalszym 
zajmowaniu stanowiska przez sędziów Sądu Najwyższego, do ukończenia 71. roku 
życia.  
74.  System ustanowiony w art. 37 §1–4 ustawy o Sądzie  Najwyższym  bezpośrednio 
wpływa na gwarancje niezawisłości sędziów, których dotyczy ta ustawa, w trakcie 
sprawowania  funkcji  sędziego,  również  gdy  mają  zapewnić  ochronę  sądową 
w sprawach  dotyczących  wykładni  i  stosowania  prawa  Unii.  Przepisy  te  są  zatem 
sprzeczne z obowiązkami określonymi w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku 
z art. 47 Karty. 
75.  W  odpowiedzi  na  uzasadnioną  opinię  rząd  polski  twierdzi,  że  procedura 
przedłużenia  czynnej  służby  sędziów  Sąd  Najwyższego  nie  narusza  zasady 
niezawisłości sędziowskiej, gdyż służy ona ocenie, czy sędzia, który osiągnął wiek 
przejścia  w  stan  spoczynku,  powinien  pozostać  na  stanowisku,  z  uwzględnieniem 
interesów systemu wymiaru sprawiedliwości oraz stanu zdrowia danego sędziego. 
Rząd  polski  zaznacza,  że  okres  czynnej  służby  może  zostać  przedłużony 
dwukrotnie, ponieważ stan zdrowia sędziego Sądu Najwyższego może ulec istotnej 
zmianie. 
76.  Rząd  polski  twierdzi  ponadto,  że  Prezydent  RP  przeprowadza  samodzielną  ocenę 
dotyczącą przedłużenia okresu czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego, kierując 
się wartościami wynikającymi z Konstytucji RP, i że Prezydent RP nie może być 
związany opinią Krajowej Rady Sądownictwa, co wynika z zasady równoważenia 
się  władz.  Rząd  polski  zaznacza,  że  powoływanie  sędziów  jest  prerogatywą 
 

27 
 
Prezydenta  RP,  a  także,  iż  Prezydent  RP  w  kontekście  powoływania  sędziów  nie 
jest pojmowany w Konstytucji RP jako przedstawiciel władzy wykonawczej. Rząd 
polski utrzymuje, że z art. 179 Konstytucji RP wynika, że prawo Prezydenta RP do 
powołania  sędziego  obejmuje  zarówno  akt  powołania,  jak  również  odmowę 
powołania. Zdaniem rządu polskiego, wprowadzanie przez ustawodawcę kryteriów 
dotyczących wykonywania tego prawa, nieprzewidzianych w Konstytucji, mogłoby 
stanowić naruszenie konstytucyjnych prerogatyw Prezydenta RP. 
77.  Ponadto, rząd polski utrzymuje, że spory dotyczące stosunku służbowego sędziego 
nie  stanowią  „spraw”  w  rozumieniu  art.  6  ust.  1  EKPC,  a  zatem  nie  przysługuje 
sądowa  droga  odwoławcza  od  decyzji  Prezydenta  RP  dotyczącej  przedłużenia 
okresu zajmowania  stanowiska  przez  sędziego.  W  odpowiedzi  rządu  polskiego 
wskazano,  że  Prezydent  RP  nie  jest  w  stanie  wywierać  żadnego  rzeczywistego 
wpływu  na  sędziów  Sądu  Najwyższego  ze  względu  na  krótki  okres,  w  którym 
Prezydent RP podejmuje decyzję w sprawie przedłużenia, oraz na fakt, że sędziowie 
Sądu Najwyższego orzekają co do zasady w składzie trzyosobowym, a ich narady są 
tajne,  co  uniemożliwia  Prezydentowi  RP  uzyskanie  wiedzy  o  stanowiskach 
przyjmowanych  przez  poszczególnych  sędziów  podczas  narady.  Rząd  polski 
wskazuje,  że  Krajowa  Rada  Sądownictwa  jest  związana  kryteriami 
umożliwiającymi  jej  wydanie  pozytywnej  opinii  w  sprawie  przedłużenia  czynnej 
służby w wielu różnych sytuacjach. Rząd polski powołuje się również na procedury 
przedłużenia czynnej służby sędziów w innych państwach członkowskich. 
78.  Zdaniem Komisji, argumenty te są bezzasadne. 
79.  Komisja  podkreśla,  że  na  niezawisłość  sędziowską  wpływa  fakt,  iż  podczas 
podejmowania  decyzji  o  przedłużeniu  czynnej  służby  Prezydent  RP  nie  jest 
związany  kryteriami  ustanowionymi  prawem,  zapewniającymi  poszanowanie 
zasady  niezawisłości  sędziowskiej,  oraz  że  jego  decyzja  nie  jest  przedmiotem 
kontroli sądowej. Przyznanie Prezydentowi RP takiej swobody uznania pozwala na 
podejmowanie  dyskrecjonalnych  decyzji  o  przedłużeniu  czynnej  służby  sędziów 
Sądu  Najwyższego  wbrew  zasadom  niezależności  sądów,  niezawisłości 
sędziowskiej  i  podziału  władzy.  Komisja  zauważa  również,  że  –  wbrew 
 

link to page 28 link to page 28 28 
 
stwierdzeniu  rządu  polskiego  -  art. 6 EKPC ma zastosowanie do stosunków 
służbowych sędziego53.  
80.  Komisja nie  zgadza  się  ze  stwierdzeniem  rządu  polskiego,  że  procedura 
przedłużania czynnej służby sędziów nie pozwala Prezydentowi RP na wywieranie 
wpływu  na  sędziów  Sądu  Najwyższego.  Jeżeli  chodzi  o  ramy  czasowe  procedury 
przedłużania,  w  odpowiedzi  rządu  polskiego  pominięto  fakt,  że  sama  tylko 
perspektywa  konieczności  zwrócenia  się  do  Prezydenta  RP  o  takie  przedłużenie 
może – nawet na długi czas przed osiągnięciem wieku przejścia w stan spoczynku – 
wywierać  presję  na  sędziach,  których  dotyczy  ustawa,  i  może  prowadzić  do 
„przewidywanego  posłuszeństwa”54  tych  sędziów.  Wpływ  na  gwarancje 
niezawisłości  sędziowskiej  pogłębiony  jest  przez  fakt,  że  czynna  służba  sędziego 
może być przedłużona dwukrotnie. 
81.  Ponadto, w przypadku sędziów Sądu Najwyższego, którzy osiągną wiek przejścia w 
stan spoczynku po dniu 3 lipca 2018 r., art. 37 § 1a ustawy o Sądzie  Najwyższym 
nie wskazuje terminu, w jakim Prezydent RP powinien wystąpić do Krajowej Rady 
Sądownictwa o opinię w sprawie wniosku o przedłużenie czynnej służby. Oznacza 
to,  że  czas  trwania  procedury  przedłużenia  czynnej  służby  zależy  od  uznania 
Prezydenta  RP.  Procedura  ta  może  więc  trwać  znaczący  okres,  w  którym  dany 
sędzia będzie nadal orzekał. Wszystkie te elementy mogą prowadzić do sytuacji, w 
której Sąd Najwyższy przestaje być postrzegany jako dający gwarancję tego, aby w 
każdych  okolicznościach  działać  ponad  jakimkolwiek  podejrzeniem  stronniczości 
lub braku niezależności. 
82.  W  odpowiedzi  na  argument  rządu  polskiego  dotyczący  kryteriów  branych  pod 
uwagę  przez  Krajową  Radę  Sądownictwa  przy wydawaniu opinii w sprawie 
przedłużenia  czynnej  służby  sędziów,  Komisja  pragnie  podkreślić,  że  kryteria 
wskazane w art. 37 §1b mają charakter ogólnikowy, a ponadto mają zastosowanie 
jedynie do grupy sędziów, którzy osiągną wiek przejścia w stan spoczynku po dniu 
3 lipca 2018 r. W odniesieniu do sędziów, którzy osiągnęli ten wiek do dnia 3 lipca 
2018 r., nie obowiązują żadne kryteria. W każdym razie, jak wyjaśniono powyżej, 
                                                 
53   W  swoich  orzeczeniach  Europejski  Trybunał  Praw  Człowieka  wyjaśnił  zakres  pojęcia  sprawy 
„cywilnej”  i  opracował  nowe  kryteria  w  zakresie  stosowania  art.  6  w  odniesieniu  do  sporów 
dotyczących  zatrudnienia  urzędników  służby  publicznej,  w  tym  sędziów  Sądu  Najwyższego.  Zob. 
przede  wszystkim  opublikowane  przez  Trybunał  wytyczne  z  dnia  31 grudnia 2017 r. w zakresie 
stosowania art. 6 EKPC. 
54  Zob. wyrok z dnia 8 kwietnia 2014 r., Komisja/Węgry, C-288/12, EU:C:2014:237, pkt 53. 
 

link to page 29 link to page 29 link to page 29 29 
 
po  reformie,  udział  Krajowej  Rady  Sądownictwa  nie  może  stanowić  skutecznej 
gwarancji niezawisłości sędziowskiej55
83.  W odniesieniu do argumentu rządu polskiego dotyczącego prerogatywy Prezydenta 
RP do powoływania sędziów, Komisja zauważa, iż nigdy nie kwestionowała prawa 
Prezydenta RP do powoływania sędziów. Komisja pragnie podkreślić, że prawo do 
powołania sędziego nie jest porównywalne do prawa o przedłużaniu czynnej służby 
sędziego.  Dyskrecjonalne  prawo  Prezydenta  RP  do  przedłużenia  czynnej  służby 
sędziego  wywiera  bezpośredni  wpływ  na  gwarancje  niezawisłości  sędziowskiej. 
Odpowiedź  rządu  polskiego  na  uzasadnioną  opinię  potwierdza  nieograniczoną 
swobodę  uznania  Prezydenta  RP,  a  więc  również  zdaje  się  potwierdzać 
dyskrecjonalny charakter decyzji56. 
84.  Ponadto,  Komisja  pragnie  przypomnieć,  że  zgodnie  z  utrwalonym  orzecznictwem 
państwo  członkowskie  nie  może  powoływać  się  na  przepisy  krajowego  porządku 
prawnego,  w  tym  też  przepisy  konstytucyjne,  dla  celów  usprawiedliwienia 
uchybienia57.  
85.  Jeżeli chodzi o procedurę przedłużenia czynnej służby sędziów w innych państwach 
członkowskich, Komisja pragnie zaznaczyć, że sytuacja w przywołanych państwach 
członkowskich  nie  jest  porównywalna  z  sytuacją  w  Polsce,  gdzie  wprowadzono 
nagłe  obniżenie  wieku  przejścia  w  stan  spoczynku  dużej  liczby  sędziów  Sądu 
Najwyższego,  a  także  przyznano  Prezydentowi  RP  dyskrecjonalne prawo do 
przedłużania okresu czynnej służby. Rząd polski pomija fakt, że w  przywołanych 
państwach członkowskich funkcjonują zabezpieczenia, takie jak prawo do sądowej 
kontroli decyzji lub skuteczne zaangażowanie przedstawicieli władzy sądowniczej 
w proces podejmowania decyzji, czego w polskich przepisach nie zapewniono. 
Ponadto,  Komisja  przypomina,  że  w  każdym  razie,  domniemane  występowanie 
                                                 
55   Zob. pkt 71 powyżej. 
56   Według  komunikatu  kancelarii  Prezydenta  RP,  postanowienie  Prezydenta  RP  w  sprawie  wyrażenia 
zgody  na  dalsze  zajmowanie  stanowiska  sędziego  mieści  się  w  zakresie  prerogatywy  polegającej  na 
powoływaniu sędziów i, z tego powodu, „nie wymaga uzasadnienia” (Komunikat z dnia 11 września 
2018  ws.  oświadczeń  sędziów  o  woli  dalszego  zajmowania  stanowiska  w  Sądzie  Najwyższym  i 
Naczelnym 
Sądzie 
Administracyjnym, 
http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,1121,komunikat-ws-oswiadczen-sedziow-o-woli-
dalszego-zajmowania-stanowiska-w-sadzie-najwyzszym-i-naczelnym-sadzie-administracyjnym.html).
 
57   Zob. wyroki: z dnia 15 marca 2001, w sprawie Komisja przeciwko Holandii, C-83/00, EU:C:2001:172, 
pkt 10; z dnia 16 grudnia 2004 r. w sprawie C-358/03 Komisja przeciwko Austrii, Rec. str. I-12055, 
EU:C:2004:824, pkt 13. 
 

link to page 30 30 
 
podobnych  przepisów  w  innym  państwie  członkowskim  nie  może  uzasadniać 
naruszenia prawa Unii. 
86.  Komisji nie przekonuje argument rządu polskiego, wskazujący na to, że sędziowie 
Sądu  Najwyższego  odbywają  narady  zgodnie  z  zasadą  tajności  i  co  do  zasady 
rozstrzygają  sprawy  w  składzie  trzyosobowym.  Zgodnie  z  zasadą  niezawisłości 
sędziowskiej,  każdy  sędzia  w  danym  składzie  powinien  być  chroniony  przed 
naciskami,  w  szczególności  przed  naciskami  władzy  wykonawczej.  Poza  tym, 
niezawisłość  sędziowska  dotyczy  nie  tylko  bezstronności  sędziego  w konkretnych 
sprawach,  lecz  także  organizacji  sądownictwa  (niezależności  strukturalnej) i tego, 
czy  dany  organ  daje  „wrażenie  niezależności”,  będącej  kluczowym  elementem 
utrzymania  zaufania,  które  powinny  wzbudzać  sądy  w społeczeństwie 
demokratycznym58
87.  W związku z powyższym, Komisja stoi na stanowisku, że, przyznając Prezydentowi 
Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne  prawo  do  decydowania  o  przedłużeniu 
czynnej  służby  sędziów,  zgodnie  z art. 111 § 1 w związku  z art. 37 § 2–4 ustawy 
o Sądzie Najwyższym i z art. 5 ustawy o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym (w 
odniesieniu  do  urzędujących  sędziów  Sądu  Najwyższego,  którzy  ukończą  65.  rok 
życia do dnia 3 lipca 2018 r.), zgodnie z art. 111 § 1a w związku z art. 37 § 1a–4 (w 
odniesieniu  do  urzędujących  sędziów  Sądu  Najwyższego,  którzy  ukończą  65.  rok 
życia w okresie pomiędzy dniem 4 lipca 2018 r. a dniem 3 kwietnia 2019 r.) oraz 
zgodnie z art. 37 § 1–4 ustawy o Sądzie  Najwyższym  (w  odniesieniu  do 
urzędujących sędziów Sądu Najwyższego, którzy ukończą 65. rok życia po dniu 3 
kwietnia 2019 r.), ustawa o Sądzie Najwyższym bezpośrednio wpływa na gwarancje 
niezawisłości sędziów Sądu Najwyższego w trakcie sprawowania funkcji sędziego, 
również  gdy mają zapewnić ochronę sądową w sprawach dotyczących stosowania 
prawa  Unii.  Komisja  pragnie  zaznaczyć,  że  niniejszy  zarzut  dotyczy  również 
sędziów powołanych do Sądu Najwyższego po dniu 3 kwietnia 2018 (art. 37 § 1–4 
ustawy o Sądzie Najwyższym). 
88.  Komisja  uważa,  że  wskazane  przepisy  ustawy  o Sądzie  Najwyższym  są  zatem 
sprzeczne z obowiązkami określonymi w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku 
z art. 47 Karty. 
                                                 
58   Zob. pkt 32 powyżej. 
 

31 
 
IV. 
WNIOSKI 
89.  Wziąwszy  pod  uwagę  powyższe,  Komisja  zwraca  się  do  Trybunału 
Sprawiedliwości: 
(1) o stwierdzenie, że 
– obniżając wiek przejścia w stan spoczynku i stosując go do urzędujących sędziów 
Sądu Najwyższego powołanych do Sądu Najwyższego przed dniem 3 kwietnia 2018 
r., a także 
–  przyznając  Prezydentowi  Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne  prawo  do 
przedłużenia czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego,  
Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 19 ust. 1 akapit 
drugi Traktatu o Unii  Europejskiej  w  związku  z  art.  47  Karty  praw  podstawowych 
Unii Europejskiej; 
(2) o obciążenie Rzeczypospolitej Polskiej kosztami postępowania. 
 
 
 
 
Karen BANKS  
 
Hannes KRAEMER    
Saulius Lukas KALĖDA 
Pełnomocnicy Komisji 
 
 
 

32 
 
STRESZCZENIE 
Skarga wniesiona w dniu 2 października 2018 r. — Komisja Europejska przeciwko 
Rzeczypospolitej Polskiej
 
 
Strony  
Strona skarżąca:  
Komisja  Europejska  (pełnomocnicy  Karen  BANKS, 
Hannes KRAEMER, Saulius Lukas KALĖDA)  
 
Strona pozwana:  
 
Rzeczpospolita Polska 
 
Żądania strony skarżącej 
 
Komisja zwraca się do Trybunału Sprawiedliwości: 
(1) o stwierdzenie, że 
– obniżając wiek przejścia w stan spoczynku i stosując go do urzędujących sędziów 
Sądu Najwyższego powołanych do Sądu Najwyższego przed dniem 3 kwietnia 2018 
r., a także 
–  przyznając  Prezydentowi  Rzeczypospolitej  Polskiej  dyskrecjonalne  prawo  do 
przedłużenia czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego,  
Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 19 ust. 1 akapit 
drugi Traktatu o Unii Europejskiej  w  związku  z  art.  47  Karty  praw  podstawowych 
Unii Europejskiej; 
(2) o obciążenie Rzeczypospolitej Polskiej kosztami postępowania. 
Zarzuty i główne argumenty  
 
Po pierwsze, Komisja utrzymuje, że przepisy ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie 
Najwyższym,  obniżające  wiek  przejścia  w  stan  spoczynku  urzędujących  sędziów, 
powołanych  do  Sądu  Najwyższego  przed  dniem  wejścia  w  życie  tej  ustawy  (dniem  3 
kwietnia 2018 r.), naruszają zasadę nieusuwalności sędziów. 
Po drugie, Komisja utrzymuje, że przepisy  ustawy  o Sądzie Najwyższym, przyznające 
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej dyskrecjonalne prawo do przedłużenia czynnej 
służby sędziów Sądu Najwyższego, naruszają zasadę niezawisłości sędziowskiej. 
 

Document Outline