Warszawa, dnia 25 maja 2021 r.
DPUE.9323.464.2021.
(18)(
)
DO PREZESA I CZŁONKÓW
TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
UWAGI
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
w przedmiocie wniosku Parlamentu Europejskiego
o rozpoznanie w trybie przyspieszonym
sprawy C-157/21
Rzeczpospolita Polska przeciwko Parlamentowi Europejskiemu
i Radzie Unii Europejskiej
Pełnomocnik Rzeczypospolitej Polskiej:
Bogusław Majczyna
Adres do doręczeń:
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
Al. Ujazdowskie 1/3
00-583 Warszawa – POLSKA
Uwagi Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie C-157/21
2
1.
W dniu 19 maja 2021 r. Rzeczpospolita Polska otrzymała wniosek Parlamentu
Europejskiego o rozpoznanie w trybie przyspieszonym sprawy C-157/21
Rzeczpospolita
Polska przeciwko Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej.
2.
Rzeczpospolita Polska sprzeciwia się, z przyczyn wskazanych poniżej, rozpatrzeniu
sprawy C-157/21 w trybie przyspieszonym, oraz wnosi o jej rozpatrzenie w trybie
zwykłym.
3.
Tryb przyspieszony, zgodnie z art. 133 regulaminu postępowania, jest stosowany
w drodze odstępstwa od trybu zwykłego, jeżeli charakter sprawy wymaga niezwłocznego
rozstrzygnięcia. Przesłanki zastosowania trybu przyspieszonego należy interpretować
ściśle nie tylko z tego względu, że stanowi on odstępstwo od trybu zwykłego (zgodnie z
regułą ścisłej wykładni wyjątków od zasad), ale również dlatego, że zastosowanie tego
wyjątkowego trybu w postępowaniu skargowym pociąga za sobą ograniczenie praw
procesowych stron. Ograniczenie to wynika zwłaszcza z faktu, że co do zasady w trybie
przyspieszonym dopuszczona jest tylko jedna wymiana pism procesowych (druga
wymiana może być dopuszczona jedynie wówczas, gdy prezes uzna to za niezbędne, po
zapoznaniu się ze stanowiskiem sędziego sprawozdawcy i rzecznika generalnego).
4.
W swoim wniosku Parlament nie przedstawił żadnych przekonujących argumentów,
które mogłyby przemawiać za uznaniem, że charakter niniejszej sprawy wymaga
odstąpienia od trybu zwykłego i jej niezwłocznego rozstrzygnięcia w trybie
przyspieszonym.
5.
Po pierwsze, w pkt 10 wniosku Parlament wskazuje, że rozpoznanie niniejszej sprawy w
trybie przyspieszonym jest uzasadnione względami pewności prawa oraz solidarnością
między państwami członkowskimi i obywatelami Unii. Zdaniem Parlamentu zasadne jest
zatem, aby wątpliwości dotyczące legalności zaskarżonego rozporządzenia1 zostały
wyjaśnione, zanim Unia zacznie zaciągać zobowiązania prawne i długi w ramach Pakietu
Odbudowy NGEU, lub tak szybko, jak to możliwe po tym fakcie.
6.
Po drugie, w pkt 11 wniosku Parlament podnosi, że niniejsza sprawa jest odpowiednia
dla zastosowania trybu przyspieszonego, gdyż opiera się na rozpoznaniu kwestii, czy
zaskarżone
rozporządzenie ustanawia prawdziwy mechanizm warunkowości
1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r.
w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii (Dz. Urz. UE L 433 z 22.12.2020,
str. 1).
Uwagi Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie C-157/21
3
finansowania, czy też nie. Parlament jest zdania, że nie jest to szczególnie nowa lub
złożona kwestia prawna.
7.
Rzeczpospolita Polska zdecydowanie nie zgadza się z twierdzeniami Parlamentu.
8.
Co się tyczy względów pewności prawa, twierdzenia Parlamentu – gdyby zostały
zaakceptowane – prowadziłyby do wniosku, że praktycznie każda sprawa, w której
podnosi się zarzut nieważności aktu prawnego, powinna być rozpoznawana w trybie
przyspieszonym. Każdy akt prawa unijnego wywołuje bowiem określone konsekwencje
prawne po stronie adresatów praw i obowiązków, których udziela bądź które nakłada,
i pożądane jest z pewnością, by wątpliwości co do legalności aktów prawnych nie
utrzymywały się zbyt długo. Trybunał Sprawiedliwości nie przychyla się jednak do
wniosków o zastosowanie trybu przyspieszonego w każdej sprawie zainicjowanej skargą
mającą za przedmiot stwierdzenie nieważności aktu prawnego, tylko z tej przyczyny, że
dla adresatów tego aktu korzystne jest jak najszybsze rozwianie wątpliwości co do jego
legalności2. W ocenie Rzeczypospolitej Polskiej dotychczasowe podejście Trybunału
Sprawiedliwości jest prawidłowe, gdyż w przypadku skargi o stwierdzenie nieważności
aktu prawnego najważniejsza jest jakość przeprowadzanej analizy, ta zaś wymaga
wysłuchania stron i poświęcenia odpowiedniej ilości czasu na rozważenie wszystkich
argumentów.
9.
Sprawa C-157/21 stanowi z pewnością sprawę niezwykle złożoną, która wymaga
rozpoznania w trybie zwykłym. Zaskarżone rozporządzenie wprowadza niespotykany
dotychczas w prawie unijnym mechanizm ochrony budżetu Unii w przypadku naruszeń
zasad państwa prawnego w państwach członkowskich. Mechanizm ten budzi zdaniem
Rzeczypospolitej Polskiej szereg poważnych wątpliwości dotyczących nie tylko tego –
jak wskazał Parlament w pkt 11 wniosku – czy wprowadza on tzw. „prawdziwą
warunkowość”, ale również istnienia kompetencji Unii Europejskiej do przyjęcia aktu
o wskazanej treści, podstawy prawnej jego przyjęcia, relacji w jakiej pozostaje
z procedurą określoną w art. 7 TUE, skutecznej kontroli sądowej decyzji podejmowanych
na jego podstawie oraz innych złożonych kwestii prawnych.
2 Postanowienie Prezesa z dnia 10 lutego 2004 r.,
Parlament /Rada, C-540/03 (niepublikowane); postanowienie
Prezesa z dnia 21 września 2004 r.,
Parlament Europejski/Komisja, C-318/04 (niepublikowane); postanowienie
Prezesa z dnia 26 lutego 2010 r.,
Komisja/Rada, C-40/10 (niepublikowane).
Uwagi Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie C-157/21
4
10. Niniejsza sprawa budzi również duże zainteresowanie licznych państw członkowskich,
które dostrzegając potrzebę zajęcia stanowiska względem sformułowanych w skardze
zarzutów, przystępują do niej w charakterze interwenientów.
11. Waga sformułowanych przez Rzeczpospolitą Polską zarzutów oraz precedensowy
charakter niniejszej sprawy wymagają, by została ona rozpoznana w trybie zwykłym.
Możliwość przeprowadzenia wyczerpującej wymiany argumentów w ramach pisemnego
etapu postępowania jest przy tym absolutnie niezbędna, by Trybunał Sprawiedliwości
zapoznał się ze wszystkimi kluczowymi kwestiami, które mają znaczenie dla
prawidłowej oceny legalności zaskarżonego rozporządzenia.
12. Uzasadniając swoje stanowisko, Parlament twierdzi, że mające nastąpić w nieodległej
perspektywie finansowanie i wydatkowanie tak ogromnej ilości środków, jak
przewidziana w Pakiecie Odbudowy NGEU, wiąże się z ryzykiem dla budżetu Unii.
Sytuacja taka ma sprawiać, że konieczne jest wzmocnienie ram prawnych ochrony
budżetu Unii.
13. W ocenie Rzeczypospolitej Polskiej wskazywane przez Parlament okoliczności nie
uzasadniają jednak w żaden sposób wniosku o rozpoznanie niniejszej sprawy w trybie
przyspieszonym. Mechanizm przewidziany w zaskarżonym rozporządzeniu nie został
oparty na logicznym związku pomiędzy rzekomymi naruszeniami zasad państwa
prawnego i koniecznością ochrony budżetu Unii. Ponadto należy odnotować, że
wykorzystanie środków z budżetu Unii z roku na rok staje się coraz bardziej prawidłowe.
Ze sprawozdań rocznych Europejskiego Trybunału Obrachunkowego dotyczących
wykonania budżetu UE wynika, że zarządzanie finansami UE istotnie poprawia się.
Odnotowuje się bowiem wyraźny spadek procentowego udziału błędów. O ile w 2014 r.
było to 4,4%, w 2015 r. – 3,8%, w 2016 r. to już tylko – 3,1%3. Z ostatniego sprawozdania
rocznego Europejskiego Trybunału Obrachunkowego wynika, że procentowy udział
błędów w 2017 r. wyniósł 2,4%, w 2018 r. – 2,6%, zaś w 2019 r. – 2,7%. W odniesieniu
do roku budżetowego 2019 zaznaczyć trzeba, że poziom 2,7% to najbardziej
3 Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, Opinia w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony budżetu Unii w przypadku uogólnionych braków
w zakresie praworządności w państwach członkowskich (COM(2018) 324 final)
www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/EDLS.xsp?view=S&syg=COM%282018%29+324&lang=EN (dostęp:24.05.2021),
str. 8.
Uwagi Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie C-157/21
5
prawdopodobny poziom błędu, który w rzeczywistości – jak szacuje Europejski Trybunał
Obrachunkowy – mieści się w przedziale od 1,8% do 3,6%4.
14. W konsekwencji Rzeczpospolita Polska uważa, że nie istnieją żadne przesłanki, które
mogłyby uzasadniać zastosowanie trybu przyspieszonego w niniejszej sprawie, zaś
wniosek Parlamentu powinien zostać oddalony.
Bogusław Majczyna
Pełnomocnik Rzeczypospolitej Polskiej
4 Działalność Trybunału w 2020 r. Roczne sprawozdanie z działalności Europejskiego Trybunału
Obrachunkowego,
https://op.europa.eu/webpub/eca/annual-activity-report-2020/pl/ (dostęp: 19.05.2021).