Ref. Ares(2021)7938574 - 22/12/2021
COV(21)5763:2
Bruksela, 17 wrzesień 2021 r.
WPŁYW COVID-19 NA SEKTOR ROLNY, LEŚNY I
RYBOŁÓWSTWA
OCENA COPA I COGECA
czerwiec - wrzesień 2021:
Notatka ta jest aktualizacją oceny Copa i Cogeca COV(21)3805. Niniejszy dokument jest
niewyczerpującym zestawieniem informacji uzyskanych od krajowych organizacji członkowskich
Copa i Cogeca.
Wstęp
Według komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności, p. Stelli Kyriakides, zaszczepionych
zostało ponad 75% mieszkańców UE. W związku z tym sukcesem europejska gospodarka
wykazuje sygnały ożywienia mimo ciągłych wyzwań i wielu niepewności.
Mimo tego, że rok 2020 był pełen wyzwań, to był to bardzo dobry rok dla europejskiego sektora
rolno-spożywczego, którego łączna wartość osiągnęła 306 miliardów euro. Z czego 184 miliardy
stanowił eksport, a 122 - import. Obie te wartości są wyższe, odpowiednio o 1,4 i 0,5%, w
stosunku do tych z 2019 roku. Zgadzamy się z komisarzem ds. rolnictwa, p. Januszem
Wojciechowskim, który powiedział, że „sukces handlu produktami rolnymi wiąże się wyraźnie ze
wspólną polityką rolną, dzięki której wspierana jest konkurencyjność i innowacyjność, a także z
doskonałą renomą unijnych produktów uznawanych za bezpieczne, wyprodukowane w sposób
zrównoważony, bogate w składniki odżywcze i o wysokiej jakości”. Z perspektywy unijnego
rolnictwa, należy zapewnić
sprawiedliwy handel oraz spójność z innymi unijnymi
politykami, np. Zielonym Ładem.
Nawet jeśli życie w UE wraca powoli na normalne tory, to rolnictwo wciąż jest mocno dotknięte
pandemią COVID w perspektywie krótko- i średnioterminowej (zob. poniżej). Wciąż jest wiele
niepewności, jak choćby te dotyczące zdrowia roślin i zwierząt oraz rozwoju kwestii handlowych
(np. brexit). Jeśli chodzi o pracowników sezonowych, to większość naszych członków przyznaje,
że wytyczne UE zostały wdrożone w sposób właściwy. Jednak niektóre państwa członkowskie
wciąż mierzą się z brakiem dostępnej siły roboczej lub brakiem wykwalifikowanych
pracowników, zarówno na poziomie lokalnym jak i transgranicznym (szczególnie dotyczy to
kompetencji cyfrowych). Trudności utrzymują się w obszarze skoordynowanych ubezpieczeń
społecznych oraz wdrażania efektywnego systemu zarządzania ryzykiem w sektorze rolno-
spożywczym.
Ale to, co jest bardziej niepokojące, to trendy, o których informują kluczowe państwa
członkowskie, chodzi m. in. o znacząco wyższe główne koszty produkcji (np. pasze (1), nawozy
(2), energia (3) oraz materiały budowlane (4), urządzenia rolne (5)), niedostatki w tych
obszarach, skutki niesprzyjających warunków pogodowych oraz inflacja.
(1) W ciągu ostatnich 12 miesięcy w Europie ceny pasz wzrosły średnio o 25-30%. W niektórych
państwach członkowskich sytuacja jest krytyczna, zwłaszcza w sektorze wieprzowiny, gdzie
koszty produkcji znacząco przekraczają ceny sprzedaży.
Copa - Cogeca | Europejscy Rolnicy Europejskie Spółdzielnie Rolnicze
61, Rue de Trèves | B - 1040 Bruksela | www.copa-cogeca.eu
Numer rejestru służącego przejrzystości UE | Copa 44856881231-49 | Cogeca 09586631237-74
(2) W 2021 roku ceny większości nawozów poszybowały, zwłaszcza ceny nawozów fosforowych i
mocznika. Doprowadził do tego wysoki popyt i wyższe koszty produkcji. Ceny za potaż utrzymują
się zasadniczo na stabilnym poziomie przy stałym popycie. Szczególnie trudna jest sytuacja na
europejskim rynku roztworów saletrzano-mocznikowych (UAN). Ma ona związek z rosnącym
światowym popytem na gaz i cenami za transport morski, a także niewystarczającą konkurencją
na wew. rynku UE. Jednak najważniejszą przyczyną zbyt małej konkurencji na jednolitym rynku
jest wdrożenie przez Komisję Europejską w 2019 roku cła antydumpingowego na UAN
pochodzące z krajów będących ich głównymi producentami. W przypadku użytkowników, same
UAN stanowią 26% kosztów operacyjnych w Europie
. Utrzymanie tego środka
antydumpingowego uniemożliwia funkcjonowanie sprawiedliwego i przejrzystego rynku, na
którym UAN mogłyby wesprzeć mierzenie się z wyzwaniami w zakresie zrównoważoności.
CDP(21)5701. Ponadto Komisja proponuje stosowanie mechanizmu dostosowywania cen na
granicach w stosunku do produktów ze stali oraz do nawozów. Ceny nawozów poszybują w górę,
jeszcze bardziej podnosząc koszt produkcji rolnej w UE, przez co importowana żywność stanie
się bardziej konkurencyjna i atrakcyjna.
Źródło: Komisja Europejska, DG AGRI, tabela cen nr 107 – wersja z kwietnia 2021 r1.
Tabela ta przedstawia ceny energii i nawozów w UE. Choć są to dane do kwietnia 2021
roku, to ich celem jest pokazanie najaktualniejszych zmian w zakresie cen.
(3) Wpływ wzrostu cen za energię elektryczną rośnie w całe UE, ale nie został on jeszcze w pełni
oszacowany (w niektórych krajach w ciągu jednego roku ceny wzrosły trzykrotnie), tak samo jak
jego skutki dla rolnictwa. Niedawno problem ten stał się przedmiotem troski niektórych państw
członkowskich i eurodeputowanych.
(4) Wiele sprawozdań i raportów zwróciło uwagę na nadchodzący problem z dostępnością
materiałów budowlanych dla przemysłu budowlanego, co doprowadzi do wzrostu cen będącego
skutkiem rosnącego popytu. Budując, rolnicy muszą mierzyć się ze znaczącym wzrostem cen
oraz z okresami budowy i oddawania do użytku, które są niepewne. Wynika to z ograniczonej
podaży oraz brakach w łańcuchu dostaw. Otrzymaliśmy raporty dotyczące wzrostu cen stali,
izolacji poliuretanowych, metali i drewna. Według Eurometal, w czerwcu unijne ceny stali
osiągnęły najwyższy od 24 lat poziom.2. Według organizacji europejskiej ceny produktów
stalowych w najbliższym czasie pozostaną na wysokim poziomie, ponieważ huty informują o
1
https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/food-farming-fisheries/farming/documents/commodity-price-
dashboard_2021-05_en.pdf 2
https://eurometal.net/eu-steel-sections-prices-reach-a-24-year-high/
2 | 5
wielu zamówieniach. Podobnie wygląda sytuacja na rynku drewna. Global Sawlog Price Index
(GSPI) wzrastał w trzech kolejnych kwartałach, osiągając w I kwartale 2021 roku poziom bliski
79 USD/m3, co jest powyżej średniej z ostatnich 25 lat. European Sawlog Price Index (ESPI)
wzrósł w I kwartale do 81,44 EUR/m3, co oznacza 9% wzrost w stosunku do poprzedniego.
Największy wzrost od końca 2020 roku zaobserwowany został w państwach nadbałtyckich i we
wschodniej części Europy3. Może to prowadzić do 10-15% wzrostu kosztów budowy nowych
budynków inwentarskich. Dodatkowo, może to wpłynąć na wzrost kosztów remontów już
istniejących budynków, zwiększając koszty produkcji o 8-15%.45 Te elementy powinny zostać
przynajmniej uwzględnione w debacie na poziomie europejskim, tak samo jak te związane z
wycofaniem klatek (np. koszty, okres przejściowy itp.).
(5) Ogólny wskaźnik nastrojów biznesowych dla europejskiej branży maszyn rolniczych wydawał
się być na najwyższym możliwym poziomie w maju i czerwcu, gdy jego wartość, według CEMA,
była najwyższa od 2008 roku Liczba obecnych zamówień odpowiada 4,7 miesiącom produkcji,
co jest najwyższą kiedykolwiek osiągniętą wartością zarejestrowaną w ankiecie CEMA. Jednak ta
sytuacja nie uspokaja producentów, którzy mówią o spodku ogólnego pozytywnego nastroju.
Rzeczywiście, wiele wątpliwości otacza rosnącą liczbę zamówień, która będzie musiała być
zrealizowana pomimo wzrostów cen i braków po stronie dostawców. 31% firm spodziewa się, że
w najbliższych miesiącach będzie musiało wstrzymać produkcję z powodu braku części. W tym
okresie, któremu towarzyszy silny popyt, rosnące ceny stali oraz ograniczone zapasy
konkretnych komponentów, obserwujemy wzrost cen za niektóre sprzęty rolnicze. Ważnym jest
także, aby pamiętać, że ceny sprzętu rolniczego wzrastają od dekad6. Ponadto stosowanie CBAM
do produktów z żelaza i stali sprawi, że wzrosną koszty produkcji, ponieważ ww. są
wykorzystywane do wytwarzania maszyn i sprzętów rolniczych.
To aby przeciwdziałać wzrostowi wskaźnika cen żywności [spr. fr] 7 oraz znaczącemu wzrostowi
kosztów produkcji rolnej europdeputowani z Komisji AGR i ENVI zdecydowali się pójść jeszcze
dalej niż strategia od pola do stołu, którą w zeszłym tygodniu przedstawiła Komisja, sprawiając,
że ta nieunikniona tranzycja będzie nie do zniesienia dla rolników. Końcowa wersja zawiera kilka
interesujących propozycji i rozwiązań, zwłaszcza w zakresie innowacji, rolnictwa
regeneratywnego czy wzmacniania spółdzielni rolniczych. Jednakże stosunkowo ograniczona
liczba propozycji, ale o dużym znaczeniu, przekracza czerwone linie i sprawia, że pod znakiem
zapytania staje nasza niezależność żywnościowa, przyszłość europejskiego rolnictwa i w ogóle
obszarów wiejskich. Jest to tym trudniejsze do zrozumienia dla rolniczej wspólnoty, że dopiero
teraz zaczynamy sobie zdawać sprawę ze znaczących skutków tej strategii w wersji podstawowej
przedstawionej przez Komisję. CDP(21)5868 (rev.1)
Wzywamy także do przemyślenia na poziomie europejskim metodologii: nie możemy bez końca
stawiać nowych celów bez uwzględniania poniesionych kosztów oraz skutków tych propozycji.
Analiza sektorowa:
Warzywa i owoce
Sady owoców pestkowych, a w mniejszym stopniu jabłkowe i gruszkowe ucierpiały z powodu
przymrozków, które wystąpiły w wielu państwach członkowskich. Europejskie zbiory owoców
pestkowych i gruszek w 2021 roku są najniższe od 30 lat. Prognosfruit szacuje, że unijne zbiory
jabłek w kampanii 2021/2022 wyniosą 11 735 000 t. To by znaczyło, że będą one wyższe od
zeszłorocznych o 10%, ale jednocześnie będzie to zaledwie o 1% więcej niż średnia z ostatnich 3
lat. Towarzyszą temu najniższe od dekady zbiory gruszek. Brexit wciąż jest źródłem licznych i
znaczących problemów. Praktyczne rozwiązania są potrzebne w zakresie kontroli fitosanitarnych
prowadzonych w celu zapewnienia spójności wspólnego rynku. Najpoważniejsze problemy to
3
https://www.woodbusiness.ca/global-timber-lumber-prices-up-in-q1-2021-wrq/ 4
https://www.farminguk.com/news/farmers-feel-effects-of-rising-raw-material-prices_58573.html
5
https://www.reussir.fr/la-flambee-des-prix-des-materiaux-de-construction-leste-les-couts-de-lelevage 6
https://www.entraid.com/articles/augmentation-prix-tracteurs-agricoles 7 7 Indeks cen żywności FAO (FFPI) - wzrósł o 3,9 punktu (3,1%) od lipca i o 31.5 punktu (32,9%) w stosunku do
tego samego okresu w 2020 ro
ku http://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/
3 | 5
nadal dostęp do sezonowej siły roboczej, rosnące koszty eksportu, rosyjskie embargo i wyższe
koszty produkcji.
Kwiaty i rośliny ozdobne
Produkcja kwiatów i roślin wydaje się utrzymywać na stabilnym poziomie. Wygląda, że przy
mniejszych restrykcjach ludzie wracają do starych zwyczajów konsumenckich.
Ziemniaki
Po zakłóceniach z roku 2020 rynki ziemniaka wracają do normy, z wyjątkiem sektora skrobi, a to
z powodu wysokiego poziomu zapasów. Szacowany obszar produkcji ziemniaka w UE to 1,48
miliona hektarów, spadek o 3,3% rok do roku. Spodziewane zbiory będę wpisywać się średnią
pięcioletnią, lub będą niższe. Jakość może być wyzwaniem dla łańcucha dostaw. Rolnicy muszą
mierzyć się z rosnącymi kosztami (zdrowie roślin, przechowywanie, obróbka, handel, sprzęt i
urządzenia).
Rośliny uprawne
Stan zapasów w krajach o najwyższym eksporcie zmniejsza się, a zbiory są niższe od
oczekiwanych. Na rynku występują ekstremalne wahania. Ceny wszystkich zbóż i roślin oleistych
w UE rosną z roku na rok. Zapotrzebowanie z Chin nadal utrzymuje się na wysokim poziomie.
Unijny bilans zbożowy 2021/2022 pokazuje, że łączna produkcja zbóż w UE przewyższa poziom
konsumpcji, a stan zapasów wynosi 41 milionów ton wobec 46 w zeszłym roku. Unijne zapasy
pszenicy durum spadły o ok. 0,5 miliona ton. Ceny nawozów są najwyższe od 12 miesięcy. Łączne
zbiory roślin oleistych w UE są lepsze niż zeszłoroczne, ale pozostają poniżej ucinanej średniej
pięcioletniej jeśli chodzi o rzepak. Produkcja słonecznika szybciej powraca do normy. Europejscy
rolnicy potrzebują wysokich cen, dzięki czemu mogą inwestować w nowe technologie, co
pozwoli im osiągnąć cele tranzycji klimatycznej. Jeśli chodzi o transport morki, średnia Baltic
Dry Index (BDI) była o 14% wyższa w sierpniu miesiąc do miesiąca, co odzwierciedla wysokie
zapotrzebowanie na surowce.
Cukier
Zapasy są niskie - Komisja szacuje, że pod koniec września 2021 r. wyniosą 1,1 mln ton
(najniższy poziom od 2010 roku) - a areał uprawy buraka cukrowego w UE-27 zmniejszył się o
1,4%, UE nadal będzie więc importerem netto cukru w 2021/22. W sierpniu ceny cukru
pikowały. Średnia cena UE w czerwcu była o 18 EUR wyższa w stosunku do zeszłego roku (raport
cen UE).
Wino
W 2021 roku zbiory winogron będą znacząco niższe od tych z poprzedniego roku gospodarczego.
We Włoszech szacuje się, że produkcja osiągnie poziom 45,3 miliona hektolitrów, co będzie
oznaczać 9% spadek w stosunku do poprzedniego roku. Hiszpańskie prognozy mówią o 39,5
miliona hektolitrów mniej, czyli 7 milionów mniej niż w 2020 r. Spośród 3 państw będących
głównymi europejskimi producentami wina, to Francja odnotuje najgwałtowniejszy spadek -
29% niższe zbiory niż te w 2020 r. Producenci szacują, że zbiory nie przekroczą 33 milionów
hektolitrów. Produkcja wina w Portugalii i na Węgrzech powinna utrzymywać się na stałym
poziomie, tj. odpowiednio 6,5 miliona hektolitrów i 2,5-3 miliony. Na te rekordowo niskie i
krótkie zbiory złożyło się kilka elementów. Do wiosennych przymrozków, które wyrządziły sporo
szkód, doszły choroby, które jeszcze je zwiększyły. Z pozytywnych rzeczy, to zebrane winogrona
powinny być znaczącą lepszej jakości.
Jeśli zaś chodzi o rynek, to mimo ponownego otwarcia sektora HORECA oraz zawieszenia
amerykańskich ceł powiązanych z konfliktem na linii Boeing-Airbus, wciąż widoczny jest wpływ
pandemii COVID-19. W tym kontekście wydłużenie zezwolenia na nasadzenia i ponowne
nasadzenia, które miało wygasnąć w 2021 roku do grudnia 2022 jest dla winiarzy powiewem
nadziei.
Wieprzowina
Europejska konsumpcja i produkcja wieprzowiny zdają się utrzymywać na stabilnym poziomie.
Nagły spadek popytu na europejską wieprzowinę ze strony państw trzecich sprawił, że w wielu
krajach ceny spadły poniżej 1,25 EUR/kg - jest to poziom znacząco niższy niż koszty produkcji
4 | 5
(np. wzrost cen pasz). Wielu rolników, także tych posiadających nowoczesne gospodarstwa,
rozważa porzucenie sektora. Producenci wieprzowiny - przede wszystkim z nowych państw
członkowskich - zorganizowali protesty. Niektóre z krajowych administracji proszą o wsparcie i
długoterminowe strategie. Dostęp do siły roboczej w sektorze mięsnym jest nadal wyzwaniem.
Jaja i drób
Członkowie Copa-Cogeca doświadczają drobnego spadku zarówno w zakresie konsumpcji jak i
produkcji, którego powodem jest ptasia grypa. Ceny za mięso drobiowe utrzymują się na
stabilnym poziomie, natomiast ceny jajek w okresie letnim znalazły się pod ogromną presją.
Nieco wzrosły one we wrześniu, ale ogólna sytuacja jest wciąż napięta, co ma związek ze stale
rosnącymi cenami pasz. Wielu rolników zdecydowało, że kury nioski zostaną wyłączone z
produkcji i wcześniej oddało je na ubój. Zasadniczo, zwiększony import pozwolił na utrzymanie
presji na ceny, pomimo spadku produkcji.
Produkty mleczarskie
Od miesiąca cena za surowe mleko utrzymuje się na stabilnym (35,8 EUR/100 kg), wzrosły ceny
za masło, pełne mleko w proszku, odtłuszczone mleko w proszku oraz za cheddar (odpowiednio
+1,1%, +1,0%, +2,8% i +0,3%). Produkcja mleka surowego utrzymuje się na stabilnym poziomie.
Produkcja masła (-0,9%), odtłuszczonego mleka w proszku (-3,7%) i pełnego mleka w proszku
spadły w stosunku do poprzedniego roku. W pierwszej połowie 2021 roku, w stosunku do roku
poprzedniego, obserwowaliśmy spadek unijnego eksportu masła, odtłuszczonego i pełnego
mleka w proszku spadł. Wzrósł za to eksport sera.
Wołowina i mięso baranie
Ceny za mięso wołowe rosną, średnio wynoszą 389,1 EUR/100 kg, co oznacza wzrost o 10,2% w
stosunku do zeszłego roku (młode bydło/młode byki/woły). Produkcja się stabilizuje, ale
obserwujemy spadki w niektórych kategoriach: byki, woły i młode bydło.
Ceny za mięso baranie wciąż rosną. Cena za mięso jagniąt lekkich wynosi 633,7 EUR/100 kg, co
stanowi 7,4% więcej niż w zeszłym roku. W przypadku mięsa jagniąt ciężkich cena wynosi 656,7
EUR/100 kg, co oznacza wzrost o 10,4% w stosunku do ceny zeszłorocznej. Ubój owiec wzrósł o
1,4% w stosunku do roku 2020 (pierwsza połowa), a kóz o 8%. Eksport unijny wzrósł średnio o
4%, a import zmalał o 19% (z powodu produktów nowozelandzkich).
Oliwki i oliwa z oliwek
Ogólna sytuacja na rynku oliwek stołowych i oliwy z oliwek jest pozytywna. Konsumpcja w UE
wraca do normy w kilku obszarach (głównie sprzedaż detaliczna i stopniowo sektor HORECA).
Wartość eksportu wzrosła. Według ostatnich danych IOC ceny za oliwę z oliwek extra virgin we
wrześniu 2021 roku są o 60% wyższe w porównaniu z tym samym okresem w zeszłym roku
gospodarczym. W większości krajów szacowane zbiory będą na poziomie średniej. Wyjątek
stanowi Grecja, gdzie spodziewane spadki będą wynosić 25%, co ma związek z pożarami, które
tam wystąpiły w okresie letnim.
5 | 5