Ceci est une version HTML d'une pièce jointe de la demande d'accès à l'information 'Documents filed by Member States in ECJ cases'.

 
Warszawa, dnia 13 lutego 2017 r. 
DO PREZESA I CZŁONKÓW  
TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ 
UWAGI NA PIŚMIE  
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ  
przedkładane na podstawie art. 23 Statutu Trybunału Sprawiedliwości  
w postępowaniu o wydanie orzeczenia wstępnego w sprawie 
C-550/16 
A i S 
 (sąd krajowy: Rechtbank Den Haag – Holandia)  
Pełnomocnik Rzeczypospolitej Polskiej: 
Bogusław Majczyna  
Adres do doręczeń: 
Ministerstwo Spraw Zagranicznych 
al. J. Ch. Szucha 23 
00-580 Warszawa – POLSKA 

 
 

Uwagi na piśmie Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie C-550/16 A i S 

I. PRZEDMIOT SPRAWY I PYTANIE PREJUDYCJALNE 
1. 
Wniosek  do  Trybunału  Sprawiedliwości  Unii  Europejskiej  o  wydanie  orzeczenia 
wstępnego w sprawie C-550/16 A i S został złożony przez sąd holenderski (Rechtbank 
Den  Haag),  w  związku  z  rozpatrywaniem  skargi  złożonej  przez  rodziców  obywatelki 
Erytrei,  która  otrzymała  w  Holandii  zezwolenie  na  pobyt  dla  osób  uprawnionych  do 
azylu.  
2. 
Jak  wynika  z  uzasadnienia  wniosku,  w  chwili  przyjazdu  do  Holandii  oraz  w  chwili 
złożenia  wniosku  o  udzielenie  zezwolenia  na  pobyt  dla  osób  uprawnionych  do  azylu 
obywatelka  Erytrei  (wnioskodawczyni)  była  nieletnia.  Następnie,  już  po  osiągnięciu 
pełnoletności  i  uzyskaniu  ww.  zezwolenia,  wnioskodawczyni  wystąpiła  o  udzielenie, 
w ramach łączenia rodzin, zezwoleń na pobyt czasowy jej rodzicom. Wniosek ten został 
oddalony,  gdyż  w  chwili  jego  złożenia  wnioskodawczyni  była  już  pełnoletnia,  zaś 
przepisy dyrektywy Rady 2003/86/WE z dnia 22 września 2003 r. w sprawie prawa do 
łączenia rodzin1 nakazują umożliwienie wjazdu i pobytu wstępnych pierwszego stopnia 
w prostej linii, jeżeli uchodźca jest osobą nieletnią pozbawioną opieki.  
3. 
W  tych  okolicznościach  sąd  holenderski  skierował  do  Trybunału  Sprawiedliwości 
następujące pytanie: 
Czy  w  kontekście  łączenia  rodzin  uchodźców  pod  pojęciem  „osoby  nieletniej 
pozbawionej opieki” w rozumieniu art. 2 lit. f) dyrektywy 2003/86/WE należy rozumieć 
obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, który nie ukończył osiemnastego roku 
życia  i  który  przybywa  na  terytorium  państwa  członkowskiego  bez  opieki 
odpowiedzialnej za niego zgodnie z prawem lub zwyczajowo osoby dorosłej i który: 
1) 
ubiega się o azyl,  
2) 
w  okresie  trwania  postępowania  w  przedmiocie  wniosku  o  udzielenie  azylu  –
przebywając  na  terytorium  odnośnego  państwa  członkowskiego  –  ukończył 
osiemnaście lat,  
3) 
uzyskuje  azyl  z  mocą  wsteczną  począwszy  od  dnia  złożenia  wniosku  o  jego 
udzielenie, a następnie  
4) 
występuje z wnioskiem udzielenie zgody na łączenie rodzin? 
                                                 
1 Dz. Urz. UE L 251 z 3.10.2003, str. 12; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 6, str. 224. 

Uwagi na piśmie Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie C-550/16 A i S 

II. STANOWISKO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 
4. 
Dyrektywa  2003/86/WE  w  art.  2  lit.  f)  definiuje  „osoby  nieletnie  pozbawione  opieki” 
jako  obywateli  państwa  trzeciego  lub  bezpaństwowców  poniżej  osiemnastego  roku 
życia,  którzy  przybywają  na  terytorium  państw  członkowskich  bez  opieki  osoby 
dorosłej  odpowiedzialnej  zgodnie  z  prawem  lub  zwyczajowo,  oraz  o  ile  nie  są 
skutecznie  objęte opieką  takiej  osoby, bądź też osoby nieletnie, które  są  pozostawione 
bez opieki po wjeździe na terytorium państw członkowskich.  
5. 
Pytanie  sądu  odsyłającego  zmierza  do  ustalenia,  czy  ww.  definicja  obejmuje  osoby, 
które jako nieletnie wjechały na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej 
i przebywają  na  tym  terytorium  bez  opieki  osoby  dorosłej  odpowiedzialnej  zgodnie 
z prawem  lub  zwyczajowo,  a  następnie,  już  po  uzyskaniu  ochrony  międzynarodowej 
i po  ukończeniu  osiemnastego  roku  życia,  wystąpiły  z  wnioskiem  o  udzielenie, 
w ramach  łączenia  rodzin,  zezwoleń  na  pobyt  czasowy  ich  rodzicom.  Sąd  odsyłający 
sugeruje, że decydujący dla oceny, czy dana osoba jest objęta zakresem  ww. definicji, 
powinien  być  jej  wiek  w  chwili  wjazdu  na  terytorium  państwa  członkowskiego2. 
Oznaczałoby  to,  że  nie  ma  znaczenia  wiek  danej  osoby  w  chwili  składania  przez  nią 
wniosku  w  trybie  przepisów  o  łączeniu  rodzin,  który  mógłby  wówczas  już  nawet 
znacznie przekraczać osiemnaście lat.  
6. 
Zdaniem Rzeczypospolitej Polskiej takie stanowisko byłoby jednak błędne. Już bowiem 
z samej treści definicji zawartej w art. 2 lit. f) dyrektywy 2003/86/WE wyraźnie wynika, 
że chodzi o osoby, które nie mając ukończonego osiemnastego roku życia przebywają 
bez  opieki  na  terytorium  państw  członkowskich,  nie  zaś  o  osoby,  które  mają  już 
ukończony osiemnasty rok życia, nawet jeżeli przybyły bez opieki na terytorium państw 
członkowskich  przed  osiągnięciem  tego  wieku.  Definicja  ta  odnosi  się  zatem  do 
obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców przebywających na terytorium państw 
członkowskich, którzy: 
1) 
po pierwsze, pozostają nieletni,  
2) 
po  drugie,  pozostają  nieobjęci  opieką  osoby  dorosłej  odpowiedzialnej  zgodnie 
z prawem lub zwyczajowo.  
                                                 
2 Wniosek o wydanie orzeczenia wstępnego w niniejszej sprawie, pkt 5.2.  

Uwagi na piśmie Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie C-550/16 A i S 

7. 
Pierwsze  kryterium  wskazuje,  że  chodzi  o  osoby  (obywateli  państw  trzecich  lub 
bezpaństwowców) aktualne będące osobami nieletnimi, to znaczy osobami niemającymi 
ukończonego osiemnastego roku życia.  
8. 
Drugie kryterium wskazuje, że chodzi o osoby aktualnie pozostające bez opieki. W tym 
przypadku  przesłanka  „aktualności”  wynika  wprost  ze  szczegółowych  zapisów 
zawartych  w  dalszej  części  definicji  „osób  nieletnich  pozbawionych  opieki”,  które  to 
zapisy wyłączają z zakresu tej definicji osoby „skutecznie objęte opieką po wjeździe na 
terytorium państw członkowskich”, zaś z drugiej strony włączają do jej zakresu osoby 
„pozostawione bez opieki po wjeździe na terytorium państw członkowskich”. 
9. 
Skoro zatem drugie kryterium (pozostawanie bez opieki) dotyczy stanu aktualnego, nie 
zaś  stanu  z  chwili  przybycia  danej  osoby  na  terytorium  państw  członkowskich, 
konsekwentnie  również  pierwsze  kryterium  (nieletniość)  należy  odnosić  do  stanu 
aktualnego,  nie  zaś  do  stanu  z  chwili  przybycia  danej  osoby  na  terytorium  państw 
członkowskich. Kryterium aktualnego pozostawania bez opieki ma bowiem sens tylko 
w odniesieniu  do  osób,  które  aktualnie  pozostają  nieletnie.  Kryterium  aktualnego 
pozostawania bez opieki nie ma natomiast sensu w przypadku osób, które osiągnęły już 
pełnoletniość.  W  odniesieniu  do  osób,  które  już  osiągnęły  pełnoletniość,  przestaje 
istnieć potrzeba zapewnienia opieki przez odpowiedzialną osobę dorosłą. 
10.  Inaczej  mówiąc,  jeżeli  po  przybyciu  na  terytorium  państw  członkowskich  dana  osoba 
bądź  to  osiągnęła  pełnoletniość,  bądź  to  uzyskała  opiekę,  nie  może  ona  już  być 
uznawana za „osobę nieletnią pozbawioną opieki” w rozumieniu art. 2 lit. f) dyrektywy 
2003/86/WE. 
11.  Dyrektywa  2003/86/WE  nie  określa  wyraźnie,  jak  należy  rozumieć  „aktualne” 
pozostawanie nieletnim, to znaczy w jakim konkretnie momencie dana osoba (obywatel 
państwa  trzeciego  lub  bezpaństwowiec)  powinna  mieć  (wciąż)  mniej  niż  osiemnaście 
lat,  aby  korzystać  z  prawa  do  łączenia  rodzin,  przewidzianego  przez  tę  dyrektywę  dla 
„osób nieletnich pozbawionych opieki”. 
12.  Zgodnie  z  utrwalonym  orzecznictwem  Trybunału  Sprawiedliwości  przy  dokonywaniu 
wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględniać nie tylko jego brzmienie, lecz także 
w  szczególności  jego  kontekst3.  Przy  wykładni  ww.  aspektu  definicji  pojęcia  „osoby 
                                                 
3 Np. wyrok z dnia 14 lipca 2016 r., Verband Sozialer Wettbewerb, C‑19/15, EU:C:2016:563, pkt 23 
i przywołane tam orzecznictwo.  

Uwagi na piśmie Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie C-550/16 A i S 

nieletnie  pozbawione  opieki”,  zawartej  w  art.  2  lit.  f)  dyrektywy  2003/86/WE,  należy 
zatem uwzględnić związek tej definicji z art. 10 ust. 3 tej dyrektywy.  
13.  W  istocie  pojęcie  „osoby  nieletnie  pozbawione  opieki”,  zdefiniowane  w  art.  2  lit.  f) 
dyrektywy 2003/86/WE, zostało użyte w tej dyrektywie zaledwie jeden raz, mianowicie 
w  art.  10  ust.  3.  Należy  zatem  przyjąć,  że  definicja  ta  została  stworzona  wyłącznie  na 
potrzeby wydawania zezwoleń  na wjazd i  pobyt  do celów łączenia rodziny. Skoro zaś 
bycie  „osobą  nieletnią  pozbawioną  opieki”  jest  przesłanką  wydania  zezwolenia  na 
wjazd  i pobyt  jej  rodziców4,  przesłanka  ta  musi  być  spełniona  w chwili  wydawania 
takiego zezwolenia. 
14.  Zdaniem  Rzeczypospolitej  Polskiej  za  „osobą  nieletnią  pozbawioną  opieki” 
w rozumieniu art. 2 lit. f) dyrektywy 2003/86/WE należy zatem uważać osobę, która nie 
ukończyła  osiemnastego  roku  życia  w  chwili  dokonywania  przez  właściwy  organ 
państwa  członkowskiego  oceny  wniosku  o  udzielenie,  w  ramach  łączenia  rodzin, 
zezwolenia na pobyt czasowy jej rodziców.  
15.  Powyższe stanowisko jest przy tym zgodne z celem przepisów dyrektywy 2003/86/WE 
dotyczących  łączenia  rodzin  osób  nieletnich  pozbawionych  opieki.  Celem  tym  jest 
zapewnienie  ochrony  nieletnim,  poprzez  umożliwienie  sprawowania  opieki  przez  ich 
rodziców.  Ze  względu  na  szczególną  wrażliwość  osób  nieletnich  ustawodawca  unijny 
uznał  za  konieczne,  aby  zezwolić  na  wjazd  i  pobyt  rodziców,  zgodnie  z  Konwencją 
o prawach dziecka5. Z odwołania do tej konwencji wynika więc, że omawiane przepisy 
zmierzają do ustanowienia ochrony nieletnich.  
16.  W  sytuacji  gdy  w  chwili  rozpatrywania  wniosku  o  udzielenie,  w  ramach  łączenia 
rodzin, zezwolenia na pobyt rodzicom, wnioskodawca nie jest już nieletni, nie istnieje 
już cel, któremu to łączenie miałoby służyć. Osoby takiej nie uznaje się już wówczas za 
niesamodzielną, która potrzebowałaby opieki. W stosunku do osób pełnoletnich nie ma 
zastosowania  obowiązek  należytego  uwzględniania  interesu  dziecka,  który  dyrektywa 
2003/86/WE przewiduje w art. 5 ust. 56, i który w kontekście tej dyrektywy  podkreśla 
także Trybunał Sprawiedliwości7.  
                                                 
4 Ewentualnie zezwolenia na wjazd i pobyt prawnego opiekuna lub jakiegokolwiek innego członka rodziny, 
jeżeli uchodźca nie posiada żadnych wstępnych w prostej linii bądź też nie można odnaleźć takich wstępnych. 
5 W zmienionym wniosku dotyczącym dyrektywy [2003/86/WE] wskazano, że pierwotne uprawnienie do 
przyjęcia rodziców nieletniego uchodźcy pozbawionego opieki zostało zmienione na obowiązek. Zmieniony 
wniosek dotyczący dyrektywy Rady w sprawie prawa do łączenia rodzin, COM (2002) /0225 wersja ostateczna, 
wyjaśnienie do art. 10.  
6 Przepis ten odnosi się także do zasad łączenia rodzin uchodźców, jak podkreśla Komisja Europejska w 
Komunikacie w sprawie wytycznych dotyczących stosowania dyrektywy 2003/86/WE w sprawie prawa do 

Uwagi na piśmie Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie C-550/16 A i S 

17.  Powyższych wniosków nie zmienia fakt, że w niniejszej sprawie status uchodźcy został 
przyznany z mocą wsteczną. Osoby, które wjechały do państwa członkowskiego przed 
ukończeniem  osiemnastego  roku  życia,  nie  mogą  z  samego  faktu  udzielenia  statusu 
uchodźcy  wywodzić  prawa  do  połączenia  z  rodzicami,  przysługującego  nieletnim 
uchodźcom  pozbawionym  opieki,  jeżeli  osoby  te  nie  są  już  nieletnie,  a  więc  nie 
spełniają już kryterium wieku.  
III. PROPOZYCJA ROZSTRZYGNIĘCIA 
18.  W  związku  z  argumentacją  przedstawioną  powyżej,  Rzeczpospolita  Polska  proponuje 
Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej udzielenie następującej odpowiedzi na 
pytanie sądu odsyłającego: 
W  kontekście  łączenia  rodzin  uchodźców  pojęcie  „osoby  nieletniej  pozbawionej 
opieki” w rozumieniu art. 2 lit. f) dyrektywy 2003/86/WE nie obejmuje obywatela 
państwa trzeciego lub bezpaństwowca, który nie ukończywszy osiemnastego roku 
życia przybywa na terytorium państwa członkowskiego bez opieki odpowiedzialnej 
za niego zgodnie z prawem lub zwyczajowo osoby dorosłej i który: 
1) 
ubiega się o azyl,  
2) 
w okresie trwania postępowania w przedmiocie wniosku o udzielenie azylu –
przebywając  na  terytorium  odnośnego  państwa  członkowskiego  –  ukończył 
osiemnaście lat,  
3) 
uzyskuje  azyl  z  mocą  wsteczną  począwszy  od  dnia  złożenia  wniosku  o  jego 
udzielenie, a następnie  
4) 
występuje z wnioskiem udzielenie zgody na łączenie rodzin. 
Bogusław Majczyna 
Pełnomocnik Rzeczypospolitej Polskiej 
                                                                                                                                                         
łączenia rodzin (KOM (2014) 210 wersja ostateczna, pkt 6.1), stanowiąc „klauzulę horyzontalna dyrektywy” 
(Zielona Księga w sprawie prawa do łączenia rodzin obywateli państw trzecich zamieszkujących w Unii 
Europejskiej (dyrektywa 2003/86/WE); KOM(2011) 735 wersja ostateczna, pkt 5.5. 
7 Wyrok z dnia 27 czerwca 2006 r., Parlament/Rada, C-540/03, EU:C:2006:429, pkt 63.