Ref. Ares(2021)7938574 - 22/12/2021
COV(21)2290:2 -
Art. 4.1(b) Privacy
Bruksela, 19 kwietnia 2021 r.
WPŁYW COVID-19 NA SEKTOR ROLNY, LEŚNY I
RYBOŁÓWSTWA
OCENA COPA I COGECA
Luty - kwiecień 2021
Notatka ta jest aktualizacją oceny Copa i Cogeca COV(21)770. Dodatkowe informacje znajdują
się we wcześniejszych ocenach. Niniejszy dokument jest niewyczerpującym zestawieniem
informacji uzyskanych od krajowych organizacji członkowskich Copa i Cogeca.
Wstęp
Ogólnie rzecz ujmując sytuacja rynkowa jest stabilna mimo utrzymującej się niepewności i
delikatności. Zamknięcie wielu kanałów zbytu w dalszym ciągu wywiera niesamowitą presję na
różne sektory (patrz sprawozdanie poniżej). Co więcej, sektor rolno-spożywczy nadal
dostosowuje się do wyższych kosztów eksportu związanych z brexitem.
Mimo że sytuacja pozostaje niepewna, niektórzy ekonomiści przewidują poprawę sytuacji w
drugim i trzecim kwartale ze względu na szczepienia odbywające się w całej UE i możliwość
złagodzenia pewnych ograniczeń. Matka natura przypomniała nam jednak, że rolnictwo jest
narażone na działanie czynników zewnętrznych, które leżą poza kontrolą rolników. Niedawne
przymrozki wyrządziły poważne szkody w wielu gospodarstwach w całej Europie. Jest jeszcze
zbyt wcześnie, by określić na jaką kwotę opiewają straty, rolnicy spodziewają się jednak
rekordowo niskich plonów. Choć nie wszystkie regiony w Europie ucierpiały w tym samym
stopniu sytuacja zmienia się praktycznie z dnia na dzień i w momencie sporządzenia tego
raportu jeszcze się nie ustabilizowała. Prezydia Copa-Cogeca przeanalizują aktualny stan rzeczy
22 i 23 kwietnia.
Zawieszenie ceł związanych ze sporami handlowymi pozwoliło odetchnąć eksporterom pewnych
produktów rolno-spożywczych (głównie wina, produktów mlecznych itd.). Zdaniem Copa i
Cogeca ma to szczególne znaczenie dla sektorów rolnych w UE i USA. Europejscy rolnicy i
spółdzielnie rolnicze zachęcają obu partnerów, aby w trakcie tych czterech miesięcy szukali
trwałego rozwiązania i nie dopuścili do tego, by rolnictwo płaciło wysoką cenę za konflikt,
którego nie jest częścią. Spór Airbus-Boeing nie jest jedyną przyczyną napięć handlowych
pomiędzy obiema stronami w rolnictwie. Istnieje ryzyko, że podobny rozwój wydarzeń może
mieć miejsce w kontekście podatku cyfrowego. Ponadto hiszpańscy producenci czarnych oliwek
cały czas zmagają się z podatkiem od przywozu w wysokości 35%, w następstwie decyzji podjętej
przez administrację USA w 2018 r.
Dodatkowo, najnowsze statystyki potwierdzają, że w 2020 roku wartość wywozu produktów
rolno-spożywczych z UE wzrosła do 184,3 mld € (czyli o 1,4% w stosunku do 2019). Sektor rolny
po raz kolejny wykazał się odpornością. Konsumenci unijnych produktów rolno-spożywczych
doceniają ich jakość, zrównoważoność oraz wysokie normy bezpieczeństwa żywności,
środowiskowe, zdrowia roślin, zwierząt i dobrostanu zwierząt. Unijny sektor rolno-spożywczy
nie tylko gwarantuje bezpieczeństwo żywnościowe w UE lecz również napędza gospodarkę UE
dzięki dodatniemu bilansowi handlowemu, wnosząc do niego nadwyżkę rzędu 62 mld €. Ile
Copa - Cogeca | Europejscy Rolnicy Europejskie Spółdzielnie Rolnicze
61, Rue de Trèves | B - 1040 Bruksela | www.copa-cogeca.eu
Numer rejestru służącego przejrzystości UE | Copa 44856881231-49 | Cogeca 09586631237-74
sektorów może równocześnie chronić środowisko, a także tworzyć miejsca pracy i generować
wzrost na obszarach wiejskich?
Analiza sektorowa:
Wino
Niedawne przymrozki (6-8 kwietnia) wyrządziły poważne szkody, głównie w winnicach we
Francji i Włoszech. W niektórych regionach sytuacja jest bardzo poważna, gdyż całe rośliny
uległy zniszczeniu, w tym pączki. Jest jeszcze zbyt wcześnie, by określić na jaką kwotę opiewają
straty, plantatorzy winorośli z Francji spodziewają się jednak wyjątkowo niskich plonów, a
plantatorzy winorośli z Toskanii obawiają się, że stracili nawet do 50% nowych nasadzeń. Z
aktualnych szacunków wynika, że we Francji utracono 30% plonów czyli 2 mld € jedynie na tym
stadium produkcji, tj. przed waloryzacją win poprzez butelkowanie, apelacje czy eksport
(oznacza to, że rzeczywiste straty mogą być ponad trzykrotnie wyższe). Mimo że przymrozki nie
wystąpiły we wszystkich krajach UE, oczekuje się, że poziom produkcji będzie niski ze względu
na suszę (Hiszpania).
Zamknięcie sektora gastronomii i załamanie się agroturystyki dodatkowo zaostrzyły sytuację,
gdyż doprowadziły do spadku popytu na unijne wina z wyższej półki i wzrostu zapotrzebowania
na tańsze wina pochodzące z importu. Co więcej, konsumpcja się zdecydowanie zmniejszyła, a
także spadł eksport, zarówno w odniesieniu do wartości jak i wolumenu. Doprowadziło to do
gwałtownego zwiększenia się zapasów, co również niekorzystnie wpłynęło na rynek. W tych
trudnych okolicznościach plantatorzy winorośli stracili w większości możliwość sprzedaży
bezpośredniej w swoich winnicach. Sprzedaż na konsumpcję domową i niedawne zawieszenie
amerykańskich ceł jeszcze nie zniwelowały strat.
Europejska branża winiarska potrzebuje nadzwyczajnego finansowania spoza WPR,
równoważonego z rocznym budżetem na krajowe programy wsparcia w sektorze wina, a także
narzędzi zarządzania kryzysem jeszcze przez rok. Dodatkowo, by plantatorzy winorośli mogli
poradzić sobie z tak licznymi zmianami i móc planować na przyszłość, trzeba koniecznie
przedłużyć okres obowiązywania zezwoleń na nasadzenia i ponowne nasadzenia winorośli, które
wygasają w 2021 roku.
Ryż
Mimo że niewystarczająca ilość kontenerów mogła doprowadzić do niewielkiego spadku
importu, sytuacja na rynku nadal jest niepewna. W skumulowanej ocenie skutków umów
handlowych Komisja stwierdziła, że w przypadku scenariusza konserwatywnego import zwiększy
się o 2,7%, a w przypadku scenariusza ambitnego o 3,9% do 2030 roku. Dlatego też Copa-Cogeca
zwróciła się do Komisji o przedłużenie środków ochronnych obejmujących ryż pochodzący z
Kambodży i Mijanmy i o objęcie nimi odmiany Japonica. Ponadto wspieramy działania UE,
które mają na celu ponowną ocenę statusu Mjanmy jako naszego bliskiego partnera handlowego,
biorąc pod uwagę ostatnie niefortunne wydarzenia w tym kraju. Copa-Cogeca jest zdania, że
Komisja może posunąć się dalej, a preferencje handlowe dotyczące ryżu powinny zostać
wycofane do momentu poprawy sytuacji.
Miód
Chłodna pogoda wpłynęła na rozwój kolonii pszczelich (składanie larw opóźni się o co najmniej
trzy tygodnie). We Włoszech, Rumunii, Francji i na Węgrzech produkcja miodu akacjowego
będzie bardzo niewielka lub praktycznie zerowa.
Wieprzowina
Afrykański pomór świń nadal rozprzestrzenia się na świecie zarówno wśród dzików jak i świń
domowych, co jest źródłem presji na rynku UE. Niektóre regiony w Europie intensyfikują
zarządzanie populacją dzika, należy włożyć w nie jednak jeszcze wiele pracy. Ogólnie rzecz biorąc
sytuacja rynkowa w Europie się poprawia dzięki zmianom zachodzącym w międzynarodowym
handlu, a zwłaszcza bardzo wysokiemu popytowi w Chinach. Ceny poza Europą (Chiny, USA) są
bardzo dobre, perspektywy są korzystne. Ceny w końcu pokrywają koszty produkcji, jednakże ze
względu na wzrost cen środków produkcji nadal nie są one podtrzymywalne na dłuższą metę.
2 | 5
Drób i jaja
Sektor powoli dochodzi po siebie po grypie ptaków. W tym tygodniu organy weterynaryjne
zgłosiły jednak pojawienie się dużych ognisk. Ogólnie rzecz biorąc, liczba przypadków spada, a
kraje znoszą ograniczenia pozwalając na wypuszczenie ptaków na zewnątrz. Kilka miesięcy temu
pojawiły się poważniejsze trudności w sektorze jaj w niektórych państwach członkowskich. Były
one głównie związane z zamknięciem sektora gastronomii i brakiem turystów. Sytuacja
nieznacznie się poprawiła ze względu na wysoki popyt w okolicach Wielkanocy, problemy mogą
jednak powrócić w najbliższych tygodniach.
Kwiaty i rośliny ozdobne
Sytuacja w sektorze kwiatów i roślin ozdobnych różni się w zależności od kraju. W niektórych
państwach członkowskich sprzedaż wszystkich produktów się zwiększa, w innych dochody na
początku roku plasowały się poniżej poziomu z lat ubiegłych - głównie ze względu na zamknięcie
pewnych punktów zbytu, mróz i niskie temperatury. Wiatr, grad i mróz na początku kwietnia
spowodowały poważne szkody w kwiatach letnich w pewnych państwach członkowskich.
Plantatorzy starali się zapobiec szkodom wyrządzonym przez mróz nawadniając swoje uprawy,
często jednak brakowało im sprzętu spełniającego potrzeby ich roślin. Bardzo ważne jest
zapewnienie, że sklepy ogrodnicze będą otwarte w ciągu najbliższych tygodni, gdyż wiosna jest
najważniejszym okresem w roku dla tego sektora. Należy zwrócić uwagę na znaczenie branży dla
dobrego samopoczucia ludności.
Produkty mleczarskie
Skup mleka krowiego w UE nieznacznie spadł w styczniu 2021 w porównaniu do stycznia 2020.
Przekłada się to na mniejszą produkcję większości produktów mleczarskich: odtłuszczone mleko
w proszku (-5,6%), masło (-3,9%), mleko fermentowane (-3,7%) i ser (-1%), z wyjątkiem pełnego
mleka w proszku (+5%) i mleka pitnego (+0,1%). W UE średnia cena zbytu mleka spadła o 0,9%
w stosunku do roku ubiegłego, plasuje się jednak 2,9% powyżej średniej z ostatnich pięciu lat.
Średnie ceny produktów mlecznych w UE, a w szczególności odtłuszczonego i pełnego mleka w
proszku, masła i serwatki w proszku (które są najwyższe od 2017 roku) idą w górę od początku
roku. Do najważniejszych czynników wpływających na rynek należą: wzrost cen ropy naftowej i
paszy, niepewność związana z Covid-19 i negocjacje między UE i Zjednoczonym Królestwem.
Wołowina
Wpływ Covid-19 jest wyraźnie odczuwalny w sektorze cielęciny i kawałków o najwyższej
wartości, ze względu na fakt, że zamknięcie sektora gastronomii odbiło się na kawałkach mięsa i
produktach, które są najczęściej spożywane w restauracjach. Średnia produkcja w UE, a
zwłaszcza hodowla cieląt, zmniejszyła się od 2020 r. Ceny wszystkich produktów, znowu z
wyjątkiem cieląt i cielęciny, zwiększają się rok rocznie. Aczkolwiek, ceny tych ostatnich rosną od
kilku tygodniu (prawdopodobnie w związku ze spadkiem produkcji, o którym mowa wyżej). W
2020 r. UE przywiozła więcej wołowiny niż w roku poprzednim (308 tys. ton w 2020 w stosunku
do 248 tys. ton w 2019).
Mięso baranie
Ceny zarówno jagniąt lekkich jak i ciężkich rosną rok rocznie oraz w ciągu ostatnich tygodni.
Produkcja spadła o 1,8% między rokiem 2019 a 2020. Eksport z UE zmniejszył się o 1%, a import
o 1/3 ze względu na czasowe ograniczenie przepływów handlowych z Nowej Zelandii i Australii.
Ta wyjątkowa sytuacja jest tymczasowa.
Oliwki i oliwa z oliwek
Sytuacja rynkowa w sektorze oliwek i oliwy z oliwek jest dość stabilna i można już dostrzec
wyraźne oznaki ożywienia. Produkcja oliwy z oliwek ma zwiększyć się o 10% w 2020-21 r w
stosunku do roku ubiegłego. Ceny w UE powoli idą w górą, choć wciąż utrzymują się poniżej
pięcioletniej średniej. Zgodnie z krótkoterminowymi prognozami dla rynków rolnych Komisji
Europejskiej, konsumpcja w UE się zwiększa, eksport utrzymuje się na stabilnym poziomie, a
import do UE oraz zapasy mogą się zmniejszyć. Na poprawę sytuacji wpłynęło niedawne
zawieszenie ceł przez USA oraz znaczny spadek produkcji w krajach trzecich, przede wszystkim
w Tunezji i Turcji.
3 | 5
Napoje spirytusowe
Sytuacja sektora napojów spirytusowych znacznie się różni w zależności od kraju. W niektórych
państwach członkowskich rynek jest stabilny, a konsumpcja w domu wzrasta. W innych jednak
pandemia Covid-19 spowodowała znaczny spadek produkcji i sprzedaży zarówno produktów
najwyższej jakości jak i standardowych. Zmniejszył się zarówno przywóz jak i wywóz.
Zamknięcie sektora gastronomii najbardziej dotknęło małych i średnich producentów.
Rolnictwo ekologiczne
Nie zgłoszono żadnych zakłóceń na rynku oprócz ogólnego niedoboru paszy ekologicznej
wynikającego z sytuacji handlowej. 25 marca br. Komisja przedstawiła plan działania na rzecz
rolnictwa ekologicznego, w którym nakreśliła 23 działania mające doprowadzić do tego, by
przynajmniej 25% użytków rolnych w UE było objętych produkcją ekologiczną. Copa-Cogeca
pochwaliła orientację rynkową planu działania. Sekretariat pracuje nad naszą dokładną reakcją
wraz z grupą roboczą „Rolnictwo ekologiczne”.
Warzywa i owoce
Konsumenci w UE kupują coraz więcej owoców cytrusowych, winogron, jabłek, pomidorów i
pomidorów przetworzonych i in. w związku z Covid-19 i sytuacją sanitarną. Przywóz, głównie
owoców cytrusowych i świeżych pomidorów zwiększył się, a wywóz utrzymuje się na stabilnym
poziomie. Ceny jabłek są wyjątkowo wysokie praktycznie w całej UE z wyjątkiem Polski. W
sezonie zimowym ceny pomidorów spadły. Warzywa świeże, jak szparagi, karczochy, czy sałaty
dotkliwie odczuwają zamknięcie sektora gastronomii. Dostęp do siły roboczej (głównie spoza
UE), rosnące koszty eksportu (dostęp do kontenerów) i wyższe koszty produkcji są nadal
problematyczne w pewnych regionach. Na zawieszeniu ceł odwetowych USA najbardziej
skorzystały dżemy, soki, czereśnie oraz owoce cytrusowe. Cieszymy się z odroczenia obowiązku
posiadania świadectw zdrowia roślin z kwietnia 2021 na styczeń 2022 i kontroli fizycznych z
lipca 2021 na marzec 2022 dla większości produktów świeżych trafiających do Zjednoczonego
Królestwa. Na chwilę obecną trudno jest lub wręcz nie da się oszacować dokładnego wpływu
przymrozków na szczeblu UE. Po kilku tygodniach bardzo łagodnej pogody, w wielu regionach w
Europie pojawił się mróz, który wstrzymał kwitnienie i poważnie zagroził produkcji owoców.
W innych regionach warunki meteorologiczne są normalne, mimo że przymrozki mogą wystąpić
nawet do połowy maja (w Belgii, Holandii, na północy Niemiec, w Szwecji, Polsce itd.). Mróz
uszkodził wiele tysięcy hektarów sadów brzoskwiniowych, nektarynkowych, morelowych,
migdałowych, orzechowych, śliwkowych, czereśniowych, kiwi, gruszkowych i jabłkowych we
Francji, Włoszech, Hiszpanii, na południu Niemiec, w Austrii, Słowenii, Czechach i Grecji.
Wczesne kiełki warzyw (buraki ćwikłowe, marchew, groch) ucierpiały w mniejszym stopniu niż
drzewa owocowe. Chłód niekorzystnie wpływa na konsumpcję owoców. Cały łańcuch dostaw
odczuwa te nadzwyczajne warunki meteorologiczne. W pewnych regionach i segmentach rynku
oprócz ekstremalnej pogody, sektor zmaga się z atakami nowych szkodników i skutkami
pandemii Covid-19.
Ziemniaki
Zamknięcie sektora gastronomii doprowadziło do spadku popytu w niektórych segmentach
rynku. Przetwórstwo nie wróciło jeszcze do poziomu sprzed pandemii. Ceny na rynkach
kasowych są stabilne i wynoszą od 50 do 60 € / t w zależności od odmiany. Plantatorzy muszą
poradzić sobie z nadwyżką, w tym ziemniaków ekologicznych. Sadzeniaki nie są objęte umową o
równoważności ze Zjednoczonym Królestwem.
Zboża
Europejskie zboża są konkurencyjne na rynkach światowych ze względu na podatki wywozowe
nałożone przez Rosję na pszenicę, kukurydzę i jęczmień. Ceny spadają jednak od początku
marca, bardziej zdecydowanie w przypadku pszenicy niż kukurydzy. Zapasy końcowe pod koniec
tego roku gospodarczego prawdopodobnie będą niższe. Wstępne prognozy dotyczące produkcji
zbóż w roku gospodarczym 2021/2022 wskazują na plony przewyższające średnią ucinaną z
ostatnich pięciu lat ze względu na korzystne warunki meteorologiczne. Spodziewamy się
większych wahań cen jeśli pojawią się ekstremalne warunki pogodowe lub zbiory się opóźnią.
Niedawne szkody wywołane przymrozkami ograniczają się do konkretnych regionów. Na chwilę
obecną trudno jest lub wręcz nie da się oszacować dokładnego wpływu przymrozków na szczeblu
4 | 5
UE. Pszenica durum i jęczmień ozimy wydają się być bardziej narażone niż pszenica ozima. Ceny
nawozów, głównie UAN (roztworu saletrzano-mocznikowego), AN (azotanu amonu), CAN
(saletry wapniowo-amonowej) i mocznika rosną od maja 2020 r. Sektor suszu paszowego
doświadcza trudności z międzynarodowym eksportem ze względu na brak kontenerów i wysokie
koszty transportu. Siew odmian jarych opóźnił się w wielu regionach.
Rośliny oleiste
Na sektor zdecydowanie wpływa wzrost cen ropy, dynamiczny popyt na olej palmowy, niedobór
siły roboczej i wprowadzenie podatku wywozowego w Malezji, obniżenie podatku przywozowego
w Indiach w celu ochrony krajowego rynku przed wzrostem cen, a także niepewność związana z
przywozem soi z Argentyny. Ceny nasion oleistych zwyżkują. Aczkolwiek zmiana kursu wymiany
walut €/$ osłabiła konkurencyjność europejskich roślin oleistych. Zapasy końcowe UE w tym
roku gospodarczym będą niższe. Atrakcyjne ceny zbytu doprowadziły do zwiększenia się areału,
a przez to zabezpieczenia dostaw surowców dla tłoczni oleju. Na chwilę obecną trudno jest lub
wręcz nie da się oszacować dokładnego wpływu przymrozków na szczeblu UE. Rzepak kwitnie
przez wiele tygodni.
Cukier - etanol
Sytuacja jest bardzo niepewna. Niższy popyt na paliwa ciekłe i kurs wymiany walut BRL/$ nie
prowadzą do poprawy sytuacji na światowym rynku cukru. Światowe zapasy końcowe we
wrześniu 2021 prawdopodobnie będę jednak najniższe od końca 2017 r. Ceny cukru na rynku
europejskim pozostają w tyle. Aktualne zapasy cukru plasują się poniżej poziomu z 2019/2020.
Trzeba przesiać wiele tysięcy hektarów, głównie we Francji (35 tys. ha), na południu Niemiec
(5 tys. ha), a także w Czechach, na Węgrzech i Słowacji ze względu na kwietniowe przymrozki.
Akwakultura i rybołówstwo
Mimo że rynek jest stabilny, sektor nadal odczuwa skutki zamknięcia branży gastronomicznej.
Zgłoszono wzrost kosztów środków produkcji (głównie paszy) i zwiększony import.
5 | 5